Niepylak mnemozyna (Parnassius mnemosyne)

Występowanie

Nieciągły zasięg występowania niepylaka mnemozyny obejmuje znaczny obszar Europy południowej, centralnej i północnej. Jest motylem rzadkim. W Polsce motyl ten spotykany jest głównie w Karpatach i północno-wschodniej części kraju. Liczba stanowisk szybko spada.

Budowa

Niepylak mnemozyna należy do rodziny paziowate (Papilionidae). Jest jednym z dwóch gatunków z rodzaju Parnassius występujących w naszym kraju. Jest mniejszy i skromniej ubarwiony od niepylaka apollo (Parnassius apollo). Skrzydła są mleczno białe, czarno użyłkowane. Na pierwszej parze skrzydeł występują dwie czarne plamy. Wnętrze skrzydeł drugiej pary jest ciemne. Występuje widoczny dymorfizm płciowy. Samice są nieco ciemniejsze, ponadto ich tułów nie jest owłosiony. Po bokach odwłoka samic występują żółte pasy. Poczwarki są brązowawe, tępo zakończone. Gąsienice są czarne, pokryte rzędami żółtych lub pomarańczowożółtych plamek. Gatunkiem podobnym do niepylaka mnemozyna jest niestrzęp głogowiec (Aporia crataegi).

Biologia

Niepylak mnemozyna zamieszkuje głównie podmokłe łąki (zwykle łąki ziołoroślowe) i zadrzewienia w pobliżu łąk, śródleśne polany. Unika rozległych lasów. Wymaga w siedlisku roślin żywicielskich dla gąsienic (rodzaj kokorycz) występujących w lasach w połączeniu z pobliskimi terenami otwartymi. Niepylak mnemozyna prowadzi dzienny tryb życia. Dorosłe latają od kwietnia do sierpnia. W ciągu roku występuje jedno pokolenie. Białawe jaja składane są na liściach i łodygach roślin żywicielskich, a także w pobliżu roślin żywicielskich, na kamienie. Zimuje w stadium gąsienicy, w osłonce jajowej. Na wiosnę następnego roku gąsienica opuszcza jajo. Gąsienica przechodzi 4 stadia rozwojowe. Przeobraża się w poczwarkę podczas piątej wylinki. Rozwój trwa ok. 3-4 tygodnie. Dorosłe żyją do dwóch tygodni. Niepylak mnemozyna w naszym kraju jest pod ochroną. Wpisany jest do Konwencji Berneńskiej oraz do Dyrektywy Siedliskowej. W Polskiej czerwonej księdze zwierząt (bezkręgowce) oraz na Czerwonej liście zwierząt zagrożonych w Polsce figuruje jako gatunek narażony na wyginięcie (kategoria VU). Gąsienice żerują na różnych gatunkach kokoryczy (kokorycz pełna, kokorycz pusta, kokorycz wątła).