Niepylak apollo – opis, występowanie i zdjęcia. Owad niepylaka apollo ciekawostki

Polska ma wielu miłośników przyrody, którzy często uzbrojeni w fachową wiedzę próbują niemal „wskrzesić” ginące gatunki. Tak było w przypadku odtworzenia żubra, podobnie podczas przywracania dzikiej przyrodzie niedźwiedzi brunatnych czy rysiów. A co z niepylakiem apollo?

Populacja niepylaka apollo (Parnassius apollotego) rozrzucona jest po całym świecie – lokalnie motyle mogą występować na obszarach od Hiszpanii po centralną Azję (po Syberię-aż po Ałtaj i rzekę Lenę). Na niżu Europy tego niepylaka można spotkać w Szwecji i Finlandii. W Polsce jest coraz rzadszym elementem entomofauny łąk górskich. Jeszcze dwa wieki temu niepylaka apollo można było spotkać niemal w całym kraju. Historyczne dokumenty wskazują, iż motyla można było niegdyś zobaczyć w okolicach Warszawy. Na przełomie XIX i XX stulecia notowano obecność tych niepylaków także w Sudetach, Beskidzie Niskim oraz Bieszczadach.

Jednak przeprowadzona w 1991 roku inwentaryzacja wykazała obecność 20-30 osobników niepylaka apollo w dwóch ostatnich ostojach karpackich – Tatrach oraz Pieninach! Ten alarmujący stan spowodował, że w latach 90. podjęto konkretne działania związane z restytucją gatunku. Projektem zajął się Instytut Ochrony Przyrody z Krakowa, a jednostką koordynującą zadania został Pieniński Park Narodowy. To na nim spoczęła większość prac organizacyjnych, jak hodowla motyli tego gatunku, próby odtworzenia siedlisk oraz monitoring występowania owadów w środowisku przyrodniczym.

Niepylak apollo reaktywacja

Jakie działanie podjęto, by ratować tego rzadkiego motyla? Zbierano m. in. poczwarki, z których starano się uzyskać z nich jak najwięcej motyli a z nich z kolei uzyskać możliwie dużo jaj. Naukowcy krzyżowali osobniki z hodowli z tymi żyjącymi na wolności. Zapewniło to korzystne zwiększenie puli genowej i poprawę stanu kondycji wyhodowanych motyli.

Wraz z pracami hodowlanymi, prowadzono działania mające na celu przywrócenie naturalnych siedlisk niepylaka apollo . Wymagało to nie lada wysiłku. Przede wszystkim trzeba było zwiększyć areał rozchodnika wielkiego, który jest rośliną żywicielską dla larw tego niepylaka. Polegało to na wycinaniu krzewów na nasłonecznionych zboczach, by rozchodnik mógł swobodnie się rozrastać. Dzięki zabiegom hodowlanym populacja niepylaka wzrosła znacznie. Prowadzony regularny monitoring liczebności motyla pozwala obserwować stan liczebności jego populacji, który wydaje się w miarę stabilny.

W 1994 r. rozpoczęto również próbę restytucji gatunku w Sudetach, na terenie rezerwatu „Kruczy Kamień”. Z otrzymanych w 2005 r. od Pienińskiego Parku Narodowego 250 jaj uzyskano pierwsze motyle. Obserwacje przeprowadzone w roku następnym, potwierdziły utrzymanie się populacji owadów. W związku z tym podjęto próbę wprowadzenia niepylaka na obszar wspomnianych gór. Planowany okres realizacji to lata 2010-2013. Przewiduje się w czasie trwania projektu hodowlę niepylaka apollo w Arboretum Leśnym Nadleśnictwa Syców, hodowlę rozchodnika wielkiego dla celów wyżywienia motyli oraz typowanie miejsc przyszłego wypuszczenia niepylaka w obszarze parków narodowych Gór Stołowych oraz Karkonoskim.

Zgubna uroda niepylaka apollo

Rozmaite były przyczyny wymierania niepylaka apollo w Polsce. Jedną z najważniejszych, jest szczególne piękno tego motyla, powodujące, że ten niepylak był i jest do dzisiaj wdzięcznym obiektem zbiorów entomologicznych (niekoniecznie wykonywanym z pobudek naukowych). Jego jasne, niemal białe skrzydła długości do 80 mmm są upstrzone plamkami – skrzydełka przednie odznaczają się pięcioma czarnymi plamkami, tylne mają po dwie, w kształcie czerwonych krążków otoczonych czarną obwódką. Powierzchnia skrzydeł nie wytwarza drobnych łuseczek, jak u wielu innych motyli, dlatego nie ulegają one starciu podczas dotknięcia ludzką dłonią (stąd pochodzi określenie: niepylak). Ponadto owad ten odznacza się powolnym, majestatycznym lotem, który ułatwia jego odławianie. Nie jest zbyt płochliwy, co wykorzystują amatorzy tego niezwykłego owada. Kiedy można zobaczyć niepylaka? Osobniki dorosłe pojawiają się zazwyczaj w II połowie czerwca i żyją przez okres 2-3 tygodni. Niepylaka apollo można czasem spotkać w sierpniu lub wrześniu.

Jedyny taki motyl

Niepylak apollo został jako pierwszy bezkręgowiec wpisany na światową listę ochrony, tzw. Konwencji Waszyngtońskiej CITES, która zabrania połowu, zabijania i preparowania zwierząt, ale także handlu i przewozu przez granice. W Polskiej czerwonej księdze zwierząt niepylak apollo ma status CR (Critically Endangered), czyli gatunek skrajnie zagrożony, który bez ingerencji człowieka ma minimalne szanse na przetrwanie. Jak żubr jest symbolem ochrony kręgowców, tak niepylak apollo jest gatunkiem symbolicznym ginących bezkręgowców lądowych.