Żuk gnojowy (Geotrupes stercorarius)

Występowanie
Żuk gnojowy występuje na obszarze północnej Palearktyki, od Wysp Brytyjskich po Japonię. Na południu obszaru występowania spotykany jest głównie wysoko w górach. Na obszarze całej Polski pospolity i często liczny.
Budowa
Żuk gnojowy to jeden z większych żuków. Głowa stosunkowo mała, zaopatrzona w guzki. Oczy wypukłe, osadzone po bokach głowy. Czułki dosyć krótkie, zakończone kulistą buławką, o zredukowanych członach. Aparat gębowy typu gryzącego. Ciało owalne, krępe. Przedplecze szerokie, z łukowato wygiętymi zewnętrznymi krawędziami. Barwa ciała czarna z granatowym połyskiem. Spód ciała jaśniejszy niebieskofioletowy. Grube pokrywy powstałe z skrzydeł pierwszej pary. Druga para skrzydeł błoniasta, w spoczynku ukryta pod pokrywami. Na pokrywach występują podłużne bruzdy. Odnóża czarne. Występuje dymorfizm płciowy, u samców na goleniach występują guzki, których u samic brak.
Biologia
Żuk gnojowy zamieszkuje bardzo różnorodne siedliska: lasy, polany i pastwiska. Spotykany na odchodach zwierząt roślinożernych, głównie na końskich ekskrementach. Aktywny głównie wieczorami. Lata nisko nad ziemią. Koprofag. Odżywia się odchodami przeżuwaczy. Odgrywa istotną role sanitarną, przekształcając martwą materie organiczna w bardziej dostępną dla mikroorganizmów i grzybów. Dorosłe aktywne są od kwietnia do września. Przechodzi przeobrażenie zupełne. Rozród odbywa się na przełomie lata i jesieni. Samica wykopuje pod kupką nawozu jamkę z licznymi podziemnymi korytarzami. Później wygrzebane korytarze wypełnia odchodami i do każdego składa jajo. Pionowe korytarze mogą sięgać do 50 cm w głąb ziemi. Rozwój larwy trwa ok. 12-13 miesięcy. Po wylęgu larwy żywią się zgromadzonym przez samice nawozem. Po przezimowaniu larwa się przepoczwarza. Dojrzałość płciową uzyskuje w drugim roku życia.