różnorodność biologiczna
Różnorodność biologiczna — Różnorodność biologiczna – zróżnicowanie żywych organizmów wraz z całą zmiennością na poziomie genów, gatunków i zamieszkiwanych przez nie ekosystemów Różnorodność biologiczna oznacza zróżnicowanie wszystkich organizmów żyjących na Ziemi, będących nieodłączną częścią zamieszkiwanych przez siebie ekosystemów (lądowych, morskich lub słodkowodnych) oraz zespołów ekologicznych. Różnorodność biologiczna obejmuje różnorodność w obrębie danego gatunku, różnorodność gatunków w określonym siedlisku oraz różnorodność na poziomie ekosystemów. Definicja różnorodności biologicznej zawarta jest w Konwencji o różnorodności biologicznej (CBD, Convention on Biological Diversity) przyjętej oficjalnie na Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro 5 czerwca 1992 r. Termin „różnorodność biologiczna” został stworzony przez Thomasa Lovejoya w 1980 r. Do głównych twórców teorii różnorodności biologicznej należą R.H. MacArthur, E.O. Wilson, R.P. McIntosh, E.C. Pielou, H.L. Sanders, C.E. Shannon. R.H. Whittaker oraz R. Margalef. Różnorodność biologiczna obejmuje: Różnorodność gatunkowa, czyli liczba gatunków żyjących w danym siedlisku lub zespole ekologicznym, jest najważniejszą składową różnorodności biologicznej. Występowanie i liczebność gatunków zależy głównie od czynników ekologicznych panujących w danym środowisku (abiotycznych i biotycznych). Obecnie różnorodność gatunkowa obejmuje liczbę gatunków obecnych w środowisku, z uwzględnieniem ich liczebności oraz innych czynników mających wpływ na strukturę populacji tych gatunków (zmiennych populacyjnych). Miary stosowane do określania różnorodności gatunkowej: gdzie: Obszary kuli ziemskiej różnią się znacznie pod względem różnorodności biologicznej; wpływa na to szereg czynników, takich jak m.in. temperatura, ilość opadów, wysokość nad poziomem morza, rodzaj gleby, rzeźba terenu a także obecność organizmów żywych.Definicja różnorodności biologicznej
Składowe różnorodności biologicznej
Różnorodność gatunkowa
Różnorodność biologiczna na Ziemi
Różnorodność biologiczna jest największa na obszarach położonych w pobliżu równika, na co duży wpływ ma ciepły, wilgotny i stabilny klimat a także wysoka produkcja pierwotna roślinności. Wilgotne lasy równikowe dorzecza Amazonki, dorzecza Kongo oraz Archipelagu Malajskiego są środowiskiem życia dla ok. 50% wszystkich gatunków roślin i zwierząt. Dużą różnorodnością cechują się również strefy przejściowe między sąsiadującymi ekosystemami – ekotony (np. przełęcze górskie, wybrzeża mórz).
Różnorodność biologiczna środowisk lądowych jest ok. 25% wyższa w porównaniu z różnorodnością biologiczną mórz i oceanów – związane jest to z większą liczbą dostępnych siedlisk na obszarach lądowych. Obszary morskie o najwyższej różnorodności biologicznej znajdują się przede wszystkim w pasie równikowym wszystkich oceanów – są to głównie rafy koralowe, z którymi związane jest ok. 25% wszystkich morskich gatunków.
Obszary o dużej różnorodności biologicznej i zagrożone utratą siedlisk określa się mianem hotspotów. Obszary ten muszą spełniać następujące kryteria: musi tam występować minimum 0,5% lub 1500 gatunków endemicznych roślin naczyniowych oraz utracił minimum 70% swojej pierwotnej pokrywy roślinnej. Największa liczba hotspotów znajduje się w strefie tropikalnej; największą ich część stanowią obszary leśne.
Znaczenie i ochrona różnorodności biologicznej
Różnorodność biologiczna jest obecnie jednym z najważniejszych zagadnień ekologii, ochrony przyrody oraz polityki środowiskowej. Używana jest głównie w kontekście szacowania potencjalnych zagrożeń dla środowiska naturalnego, a w szczególności utraty siedlisk, wymierania gatunków oraz zmniejszania się puli genowej w populacjach danych gatunków.
W celu zachowania różnorodności biologicznej wprowadza się systemy ochrony gatunkowej, mającej na celu zachowanie różnorodności na poziomie genetycznym, gatunkowym oraz ekosystemowym. Mogą one dotyczyć pojedynczych gatunków roślin i zwierząt lub całych ekosystemów, będących ich środowiskiem życia.
