Biedronki w ogrodzie, czyli jak wykorzystać naturalnych obrońców roślin

W powszechnym mniemaniu biedronki należą do najsympatyczniejszych owadów – są urocze, nie gryzą (zasadniczo), nie powodują szkód, a wręcz są powszechnie uważane za bardzo pożyteczne. Kłopot polega na tym, że nie zawsze są tam, gdzie ich potrzebujemy. Podpowiadamy, jak zwabić biedronki do ogrodu i czy kupno larw jest dobrym pomysłem.

Stadia życia biedronki

Biedronka siedmiokropka (Coccinella septempunctata) to tak naprawdę rodzaj chrząszcza powszechnie spotykanego w całej Europie. Nawet dzieci potrafią rozpoznać jej dorosłą postać owada o długości 6-8 mm i charakterystycznych czerwonych pokrywach skrzydłowych ozdobionych dokładnie siedmioma kropkami.

Życie biedronki zaczyna się jednak od jajeczka, których zapłodniona samica składa jednorazowo ok. 30-40. W ciągu trzech miesięcy sezonu letniego łącznie jest w stanie wyprodukować nawet żółtych 1000 jajeczek, które inkubują się same na spodach liści. W przeciągu tygodnia rozwijają się z nich larwy przypominające miniaturowe aligatory – o czarnych, podłużonych ciałach upstrzonych żółtymi lub pomarańczowymi plamkami.

Larwy nie robią nic innego poza jedzeniem – w swojej żarłoczności pochłaniają nawet jajeczka własnego gatunku. W tym czasie przechodzą cztery stadia, z których każde kończy się linieniem. W końcu, gdy larwa nie może już więcej urosnąć, zmienia się w jaskrawy kokon. Po 1-2 tygodniach wykluwa się z niego dorosła biedronka, początkowo o jasnożółtym umaszczeniu, które z czasem ciemnieje. Zimę dorosłe biedronki spędzają w stanie hibernacji – zazwyczaj w większych skupiskach – a gdy tylko wybudzą się na wiosnę, rozpoczynają aktywną kopulację.

 

W jaki sposób biedronki pomagają uprawom?

Pojedyncza larwa biedronki w ciągu swojego dwutygodniowego życia jest w stanie zjeść nawet 400 mszyc. Nic dziwnego, że biedronki składają jajeczka na roślinach najobficiej obsypanych nielubianymi przez ogrodników szkodnikami. Również dorosłe biedronki odżywiają się przede wszystkim innymi owadami o miękkich ciałach, takimi jak roztocza, wełnowce, a nawet mrówki.

Jedna biedronka w ciągu swojego życia jest w stanie zjeść do 5 tys. mszyc i innych szkodników. Tym samym oczyszcza rośliny uprawne z niszczycielskich populacji, które hamują wzrost i owocowanie, a dodatkowo pozwala ograniczyć użycie pestycydów. Biedronki ratują więc nasze plony – zarówno przed zniszczeniem, jak i przed chemią, która szkodzi wszystkim – od owadów po ludzi.

Niestety, biedronek siedmiokropek jest coraz mniej. Ich liczebność dziesiątkują pestycydy, zanieczyszczenie środowiska oraz zmiana klimatu, jak również niszczenie naturalnych siedlisk wskutek masowej urbanizacji. Nic dziwnego, że biedronki zaczęły być w cenie, a wiele sklepów zaczęło oferować larwy na sprzedaż jako formę naturalnej ochrony roślin ogrodowych.

 

Zagrożenia związane z pozyskiwaniem biedronek do ogrodu

Kupowanie biedronek w celu ratowania roślin ozdobnych i warzyw przed mszycami nie jest bynajmniej najlepszym pomysłem – przestrzegają eksperci z całego świata. Dlaczego?

Po pierwsze, sprzedawane biedronki to najczęściej gatunki obce, które owszem, żywią się mszycami, ale niekoniecznie będą chciały zostać w naszym ogrodzie. Prowadzone w Stanach Zjednoczonych eksperymenty dowiodły, że z kupowanych larw biedronek jedynie 5% pozostaje na miejscu – reszta odlatuje w miejsce, które uzna za dogodniejsze.

Obce gatunki biedronek niosą ze sobą również zagrożenia ekologiczne. Po pierwsze, wiele z nich ma charakter inwazyjny i może wypierać z środowiska naturalnego rodzime biedronki. W ostatecznym rozrachunku bilans może więc być negatywny. Kolejnym problemem są pasożyty wewnętrzne, takie jak Dinocampus coccinellae. Sprowadzając do ogrody zakażone nimi biedronki, ryzykujemy transfer patogenu na zdrowe, miejscowe biedronki, co ograniczy ich żywotność i płodność. Skutki mogą więc być odwrotne od zamierzonych.

Wreszcie, zagraniczne biedronki, zwłaszcza te azjatyckie, bardzo chętnie hibernują w ludzkich domach i są bardzo skuteczne w przedostawaniu się do wnętrz. Ich obecność może być nie tylko psychologicznie nieprzyjemna, ale biedronki mogą też plamić tekstylia, a większych ilościach wydają też dość niesympatyczny zapach.

Jak pozyskać biedronki na zagony?

Raczej niż kupować biedronki, lepiej jest dobroczynne owady pozyskać naturalnymi sposobami. Ponieważ dorosłe osobniki regularnie wzbogacają swoją dietę o kwiatowy pyłek, bez którego nie byłyby w stanie przetrwać hibernacji, zachętą dla nich są takie gatunki jak dzięgiel, nagietki, kolendra, kosmosy, złocienie Maruna, smagliczki oraz krwawniki.

Naturalnie, wielkim wabikiem dla biedronek są również same mszyce. I choć żaden ogrodnik nie będzie tolerował niszczycielskich insektów na swoich najcenniejszych roślinach, popularną praktyką jest sadzenie „wabików”, które mszycom łaskawie pozostawimy. Najlepiej w tej roli sprawdzają się nasturcje i nagietki. Pomaga również wyraźne ograniczenie stosowania środków owadobójczych, które odstraszają i szkodzą biedronkom, na rzecz naturalnych olejków, np. z miodli indyjskiej.

Wielu ekspertów zachęca również do budowania „domków” dla biedronek, w których będą one mogły zahibernować się na zimę. W tym celu wystarczy do starego garnka włożyć suchą trawę i bambusowe pędy i całość okręcić sznurkiem. Trudno jednak przewidzieć czy biedronkom rzeczywiście spodoba się to zakwaterowanie. Alternatywnie będą poszukiwać schronienia pod korą starych pni i pod opadłymi liśćmi – warto więc zostawić na zimę trochę naturalnego nieporządku w ogrodzie!

Biedronki – pytania i odpowiedzi

Co jedzą biedronki?

Biedronki żywią się innymi owadami, zwłaszcza mszycami, oraz pyłkiem kwiatowym.

Jak długo żyją biedronki?

Pełny cykl życia trwa ok. 2 lat, ale dorosła biedronka żyje zwykle ok. 1 roku.

Czy biedronka azjatycka również je mszyce?

Tak, ale jest ona zagrożeniem dla rodzimych biedronek, jest szkodnikiem sadów i winnic, a dodatek może gryźć, powodując poważne reakcje alergiczne.

 

Opublikowany: 25 października, 2024 | Zaktualizowany: 26 października, 2024