Jak zwiększyć przepuszczalność gleby w ogrodzie?
Ogromna większość roślin ozdobnych, warzyw i owoców wymaga dobrze przepuszczalnej gleby. Niespełnienie tego warunku skutkuje poważnymi chorobami, a nawet zamieraniem. Na szczęście, niedoskonałą ziemię w ogrodzie można dość łatwo wzbogacić, poprawiając współczynnik jej przepuszczalności. Sprawdź, które metody są najskuteczniejsze i kiedy warto po nie sięgnąć.
Zdrowa gleba łączy optymalne atrybuty chemiczne, biologiczne i fizyczne i jest podstawą funkcjonowania wszystkich ekosystemów, również tych sztucznych – ogrodowych. Przepuszczalność określa stopień, w jaki dany rodzaj ziemi przepuszcza wodę do głębszych warstw. Dobrze przepuszczalna gleba jest więc lżejsza, łatwiej się nawilża, ale także łatwiej wysycha. Zazwyczaj jest bogatsza w piasek, w przeciwieństwie do gleb gliniastych, które zatrzymują wodę, raczej niż ją przepuszczają, gdyż pory w nich są znacznie mniejsze.
Jak mierzy się przepuszczalność gleby?
Badanie przepuszczalności gleby, inaczej test perkolacyjny, pozwala w sposób obiektywny ocenić stan ziemi w ogrodzie. Poleca się wykonywać go zawsze przed budową instalacji typu studnia chłonna, ale wskazany jest również do oceny warunków panujących na zagonach. W zależności od wyników można albo dobrać odpowiednie gatunki roślin, albo spróbować zwiększyć przepuszczalność gleby.
Testy perkolacyjne przeprowadzane są odpłatnie przez wyspecjalizowane firmy badawcze. Na własne potrzeby można taki test przeprowadzić jednak samodzielnie – wystarczy łopata, woda i zegarek.
Podwyższone zagony to sposób na ominięcie problemu słabo przepuszczalnej gleby, fot. sophiecat/Shutterstock
Jak przeprowadzić test perkolacyjny?
- wykop w ziemi otwór o głębokości 50 cm i wymiarach ponad 30 x 30 cm;
- na jego dnie wykop mniejszy otwór o głębokości 15 cm i szerokości dna min. 10 cm;
- napełnij go wodą i poczekaj, aż się wchłonie. Powtarzaj ten zabieg tak długo, aż czas wchłaniania będzie dłuższy niż 10 min.;
- do jamy wlej 12,5 l wody i mierz jak długo będzie się wchłaniać.
Na podstawie wyników określa się współczynnik przepuszczalności gruntów. Przy wchłanianiu krótszym niż 2 minuty mówi się o bardzo dobrej przepuszczalności – jest to poziom typowy dla żwirów.
W ogrodzie pożądana jest przepuszczalność dobra (2-18 min) oraz średnia (18-180 min.). Czas wchłaniania powyżej 180 minut sugeruje złą przepuszczalność i nie gwarantuje dobrych warunków uprawy większości roślinom.
Tabela przedstawiająca sposoby zwiększania przepuszczalności gleby; opracowanie własne
Jak poprawić przepuszczalność gleby na zagonie?
Współczynnik przepuszczalności gleby zależy przede wszystkim od jej składu. Ziemia bowiem ziemi nierówna – tworzą ją zwykle drobinki piasku, żwiru, kamieniu, iłu i gliny w różnych proporcjach. Nawet potencjalnie „dobra” ziemia może mieć jednak problemy z przepuszczaniem wody, jeśli uległa kompresji. Ze zjawiskiem takim spotykamy się często na działkach budowlanych, po których jeździł ciężki sprzęt.
Pierwszy krok do poprawy przepuszczalności ziemi w ogrodzie to jej rozpulchnienie. Można je przeprowadzić ręcznie – przekopując zagony – lub mechanicznie glebogryzarki i kultywatory. Przy okazji warto wybrać z gleby większe kamienie, które zawsze ograniczają poziom przepuszczalności.
Jeśli gleba jest mało przepuszczalna, można również spróbować odprowadzić nadmiar wody deszczowej za pomocą kanałów drenujących lub ogrodu deszczowego. Wymaga to sporo pracy i nie poprawia struktury podłoża w innych częściach działki, ale zmniejsza ryzyko podtapiania wrażliwych korzeni bylin, krzewów i drzew.
Dodatki do ziemi zwiększające jej przepuszczalność
Odpowiednio spulchnioną ziemię w ogrodzie warto wzbogacić substancjami, które zwiększą jej porowatość i ułatwią przesączanie wody w głąb. Do najbardziej polecanych należą:
- Kompost – materia organiczna, która wzbogaca ziemię w składniki odżywcze i zwiększa jej porowatość. Trzeba mieć jednak na uwadze, że kompost się rozkłada, więc trudno przepuszczalną ziemię należy wzbogacać nim co roku – najlepiej dodając zawsze 8-10 cm nowego kompostu. Jeśli nie posiadasz własnego kompostera, możesz sięgnąć po gotowe preparaty humusowe i wyciągi z wermikompostu.
- Piasek – najtańszy sposób na zwiększenie przepuszczalności ziemi ogrodowej. Małe ziarenka piasku po wymieszaniu z glebą rozluźnią jej strukturę i pozwalają wodzie szybciej przepływać.
- Perlit – granulki z minerału wulkanicznego na bazie kwarcu, o konsystencji gąbki. Napowietrza strukturę ziemi bez negatywnego wpływu na środowisko naturalne. Podobnie działa keramzyt oraz pumeks.
- Wermikulit – wypalony ilasty materiał, który wzbogaca i spulchnia glebę, a dodatkowo reguluje jej odczyn pH i zwiększa działanie nawozów.
- Chipy i włókna kokosowe – są dość drogie, więc polecane są głównie do uprawy doniczkowej, ale doskonale spełniają funkcję drenażu, zapobiegając jednocześnie wysychaniu podłoża.
Doskonałym sposobem na zwiększanie przepuszczalności ziemi ogrodowej jest także ściółkowanie zagonów – np. korą sosnową czy suchymi liśćmi. Warstwa taka chroni glebę przed wysychaniem, a z czasem rozkłada się, zasilając podłoże w materię organiczną i sprzyjając rozwojowi dżdżownic oraz innych pożytecznych stworzeń spulchniających glebę.
Badanie przepuszczalności gleby prowadzi się napełniając otwór w ziemi wodą i badając szybkość jej wsiąkania, fot. Ahanov Michael/Shutterstock
Podwyższone zagony
Jeśli gleba w ogrodzie jest wyjątkowo słabej jakości i zatrzymuje w sobie wodę, można również zrezygnować z jej wykorzystania, stawiając na podwyższone zagony. Mowa o drewnianych skrzyniach bez dna, które ustawia się na powierzchni aktualnej gleby, wysypuje drenującą warstwą żwiru i wypełnia mieszanką dobrze przepuszczalnej gliny.
To rozwiązanie bywa mniej pracochłonne niż przekopywanie całych zagonów, a na dodatek ułatwia zajmowanie się roślinami i ogranicza liczbę szkodników. Podwyższone grządki prezentują się bardzo estetycznie, a na dodatek pozwalają zmniejszyć liczbę chwastów.
Przepuszczalność gleby – pytania i odpowiedzi
Skąd mam wiedzieć, czy gleba jest dobrze przepuszczalna?
Test perkolacyjny pozwala ocenić współczynnik przepuszczalności gleby.
Jakie są przyczyny niskiej przepuszczalności gleby?
Niska przepuszczalność wynikać może z wysokiej proporcji iłu i glinu w glebie, niskiej ilości materii organicznej, ale także ubicia ziemi.
Które rośliny radzą sobie dobrze w nisko przepuszczalnych glebach?
Zamiast walczyć ze słabo przepuszczalną glebą, można uprawiać w niej rośliny, którym nie przeszkadza ciągłe przemoczenie korzeni. Należą do nich m.in. knieć błotna, lobelia czerwona, żółwik ukośny, paciorecznik indyjski czy irysy syberyjskie.
Ekologia.pl (Agata Pavlinec)
- „Soil Health, Drainage, and Improving Soil” University of Maryland Extension, https://extension.umd.edu/resource/soil-health-drainage-and-improving-soil/, 20/05/2024;
- “How to Improve Soil Drainage” Oxford Garden Design, https://oxfordgardendesign.co.uk/how-to-improve-soil-drainage-2/, 20/05/2024;
- “Testing and Improving Soil Drainage” Iowa State University, https://yardandgarden.extension.iastate.edu/how-to/testing-and-improving-soil-drainage, 20/05/2024;
- “5 Smart Solutions for Dealing with Poor Drainage in Your Yard” Meghan Hughes, https://www.bhg.com/gardening/landscaping-projects/landscape-basics/improve-poor-drainage/, 20/05/2024;
