Iwoporek anyżkowy (Haploporus odorus)

Nazywana/y także: jednopor anyżkowy, jednopor pachnący, pniarek najwonniejszy, żagiew pachnąca

Tagi

Grzyby niejadalne Grzyby pasożyty

Spis treści

Wstęp
Sezon
Występowanie
Wygląd
Właściwości
Zastosowanie

Wstęp

Iwoporek anyżkowy to dość częsta na Dalekiej Północy, ale w Polsce i krajach sąsiednich bardzo rzadka, huba z rodziny żagwiowatych Polyporaceae, pasożytująca tylko na wierzbach.

Sezon

Iwoporek anyżkowy tworzy swe wieloletnie owocniki przez cały rok.

Występowanie

Iwoporek anyżkowy to typowy gatunek tajg i lasotundry Europy i Ameryki Północnej. Staje się pospolity na pniach i konarach wierzb, rosnących na północ od 520 szerokości geograficznej. Najwięcej stanowisk znanych jest z Kolumbii Brytyjskiej oraz państw skandynawskich. Niedawno odszukano go także w Rosji i Chinach.

Obecność tego gatunku bardziej na południu Eurazji, w tym w Polsce budzi spory wśród naukowców. Wybitny polski lekarz i uczony z XIX wieku Franciszek Błoński (1867-1910), słynny ze swoich badań nad Puszczą Białowieską i Górami Świętokrzyskimi, podawał go w 1896 z terenów dzisiejszej Polski. Potem mimo poszukiwań nie udawało się go odnaleźć, prawdopodobnie wymarł. Być może grzybem odnalezionym przez Błońskiego był raczej iwoporek gruźliczy H. tuberculosis, opisany jako osobny gatunek dopiero w 2003 r. z Białorusi.

Wygląd

Owocniki iwoporka anyżkowego przyrastają do gospodarza bokiem, są płaskie, owalne bądź kopytkowate, pozbawione trzonów, o wymiarach 15 na 6 na 8 cm.

Wierzch kapelusza za młodu blado płowy, potem brudno brunatny, wreszcie niemal czarny.

Hymenofor lekko strefowany, gładki, u młodych egzemplarzy białawy, u starszych jasnopłowy.

Pory o owalnym kształcie, drobniutkie, mierzą około 1 na 4-5 mm.

Miąższ iwoporka podobnie jak wielu innych hub jest trimityczny to znaczy zbudowany ze wszystkich trzech typów strzępek: szkieletowych, łącznikowych oraz generatywnych. Pachnie mocno anyżkiem. Zapach ten utrzymuje się długo po wysuszeniu owocników iwoporka co świetnie odróżnia go od podobnych wrośniaków.

Wysyp zarodników kremowo biały. Spory iwoporka anyżkowego są elipsoidalne (wręcz „kiełbaskowate”), grubościenne, dekstrynoidalne (odczynnik Melzera przebarwia je na winną czerwień), hialinowe oraz gładkie. Osiągają 5,0-6,5 na 3,0-4,5 μm. Cystydy nieobecne. Podstawki tego iwoporka o czterech sterygmach, są smukłego kształtu, o wymiarach zazwyczaj 18,0-22,0 na 5,5-6,0 μm.

W polskiej mykobiocie (fungii) nie brak hub przypominających pod wieloma względami iwoporka anyżkowego. Bardzo podobny bywa wrośniak anyżkowy Trametes suaveolens, albowiem także występuje głównie na wierzbach i również pachnie miło anyżkiem. Wrośniak anyżkowy jest jednak jaśniejszy, bardziej białawy od iwoporka anyżkowego, większy, mniej trwały (jego owocniki żyją jedynie koło roku), a jego woń zanika po wysuszeniu owocnika. Kolejne, ważne różnice dotyczą cech zarodników, gdyż te u wrośniaka są pozbawione dektryny i obrośnięte niewielkimi kolcami, u iwoporka anyżkowego natomiast dekstrynoidalne i gładkie. Poza tym Trametes suaveolens może porażać także inne niż wierzba rodzaje drzew np.: graba, topolę osikę i kasztanowca.

Właściwości

Iwoporek anyżkowy jest grzybem niejadalnym. Tak samo jak jego kuzyni powoduje białą zgniliznę drewna.

Zastosowanie

W Polsce i krajach sąsiednich z racji skrajnej rzadkości lub zaniku iwoporek anyżkowy nie znajduje współcześnie żadnych zastosowań. Zasługuje w pełni na ochronę jako relikt glacjalny.

Okres występowania

III

VII

VIII

XII

Galeria zdjęć

Irene Andersson, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

Indeks nazw

Szukaj lub wybierz według alfabetu

A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

Bibliografia

Baral H. 1987.; "Lugol’s solution/IKI versus Melzer’s reagent: hemiamyloidity, a universal feature of the ascus wall."; Mycotaxon 29: 399-450.;
Binder M., Manfred J., Riley A., Salamov R., Lopez-Giraldez A., Sjökvist F., […], Larsson K-H., Townsend J., Grigoriev I.V., Hibbett D. 2013.; "Phylogenetic and phylogenomic overview of the Polyporales."; Mycologia 105, 6: 1350-1373.;
Blanchette R. 1997.; "Haploporus odorus: A sacred fungus in traditional Native American culture of the northern plains."; Mycologia 89, 2: 233-240;
Błoński F. 1896.; "Przyczynek do flory grzybów Polski."; Pamiętnik Fizjograficzny 14,3: 63-93.;
Dai Y-C., Niemelä T., Kinnunen J. 2002.; "The polypore genera Abundisporus and Perenniporia (Basidiomycota) in China, with notes on Haploporus."; Annales Botanici Fennici 39, 3: 169-182.;
Dai Y. 2003.; "Rare and threathened Polypores in the ecosystem of Changbaishan Nature Reserve of Northeastern China."; The Journal of Applied Ecology 14, 6: 1015-1018.;
Domański S., Orłoś H., Skirgiełło A. 1967.; "Żagwiowate II (Polyporaceae pileateae), szczecinkowcowate II (Mucronosporaceae pileateae), lakownicowate (Ganodermataceae), bondarcewiowate (Bondarzewiaceae), boletkowate (Boletopsidaceae), ozorkowate (Fistulinaceae). w: Kochman J., Skirgiełło A. (red.),"; PWN, Warszawa.;
Gerhardt E. 2006.; "Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków."; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa.;
Gumińska B., Wojewoda W. 1985.; "Grzyby i ich oznaczanie."; PWRiL, Warszawa.;
Łakomy P., Kwaśna H. 2008.; "Atlas hub."; Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa;
Murrill W. 1904.; "The Polyporaceae of North America-VI. The genus Polyporus."; Bulletin of the Torrey Botanical Club 31, 1: 29-44.;
Piątek M. 2003.; "Haploporus tuberculosis, a new polypore genus and species in Belarus, with a new combination in Haploporus."; Polish Botanical Journal 48, 1: 81-83.;
Piątek M. 2005.; "Taxonomic position and world distribution of Pachykytospora nanospora (Polyporaceae)."; Annales Botanici Fennici 42, 1: 23-25.;
Shen L., Chen J., Wang H., Ming C., Bao-K. 2016.; "Taxonomy and multi-gene phylogeny of Haploporus (Polyporales, Basidiomycota)."; Mycological Progress 15, 7: 731-742.;
Sotome K., Akagi Y., Lee S., Ishikawa N., Hattori T. 2013.; "Taxonomic study of Favolus and Neofavolus gen. nov. segregated from Polyporus (Basidiomycota, Polyporales)."; Fungal Diversity 58, 1: 245-266.;
Svanberg I. 2018.; "Ethnomycological Notes on Haploporus odorus and other Polypores in Northern Fennoscandia."; Journal of Northern Studies 12,1;
Szczepkowski A. 2012.; "Grzyby nadrzewne w innym świetle – użytkowanie owocników."; Studia i Materiały CEPL w Rogowie 14, 32: 3.;
Volobuev S. V., Bolshakov S. Y., Shiryaev A. G., Sazanova N. A., Rebriev Y. A., Ezhov O. N., […] Zmitrovich I. V. 2019.; "New species for regional mycobiotas of Russia. 4."; Report 2019. Mikologiya i Fitopatologiya 53, 5: 261-271.;
Wojewoda W. 2003.; "Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;
Zeng X., Bai Y. 1993.; "The genus Haploporus in China."; Acta Mycologica Sinica 12, 2/3: 12-15.;
Zmitrovich I. V., Malysheva V. F., Spirin W. A. 2005.; "Distribution, Morphology, and Taxonomy of Haploporus suaveolens (L.: Fr.) Fr., a Rare Polypore Revealing Medicinal Properties."; International Journal of Medicinal Mushrooms 7,3:.;
Zmitrovich I. V., Arefyev S. P., Bondartseva M. A., Belova N. V., Khimich Y. R., Isaeva L. G., […] Wasser S. 2019.; "Profiles of little-known medicinal polypores: Haploporus odorus (Agaricomycetes)."; International Journal of Medicinal Mushrooms 21,8: .;