drewno lipy
Drewno lipy — Drewno lipy, drewno lipowe, lipina – drewno pozyskiwane z kilku gatunków lipy (Tilia), rodzaju drzewa z rodziny lipowatych (Tiliaceae) występującego w strefie umiarkowanej półkuli północnej.
Drewno lipy – pozyskiwanie
Drewno lipy pozyskiwane jest m.in. z lipy drobnolistnej (Tilia cordata), lipy szerokolistnej (Tilia platyphyllos), lipy srebrzystej (Tilia tomentosa) i lipy krymskiej (Tilia × euchlora) występujących na obszarze Europy i zach. Azji oraz lipy amerykańskiej (Tilia americana) występującej we wschodniej części Ameryki Północnej.
Budowa anatomiczna drewna lipy
Drewno lipy jest drewnem rozpierzchłonaczyniowym, bielastym o jednolitej, regularnej strukturze, bez wyraźnego podziału na drewno wczesne (wiosenne) i drewno późne (letnie). Cechuje się jasną, żółtawo-białawą barwą z mocnym jedwabistym połyskiem; niekiedy mogą występować matowe, czerwonobrązowe przebarwienia.
Liczne, drobne naczynia występują pojedynczo, parami, w grupach i nieregularnych skupiskach; są niewidoczne gołym okiem. Włókna drzewne są rozmieszczone nieregularnie. Promienie drzewne są bardzo słabo zaznaczone. Granica słojów rocznych jest niewyraźna; jest nieznacznie jaśniejsza od właściwej barwy drewna.
Cechy charakterystyczne drewna lipy
Drewno lipy jest drewnem miękkim (II klasa twardości Brinella), lekkim, mało trwałym, mało elastycznym, łatwo łupliwym oraz łatwo zapalnym (szczególnie w stanie suchym). Suszy się dość łatwo; wykazuje małą skłonność do pęknięć desorpcyjnych i do paczenia się. Wymiary wysuszonego drewna mało zmieniają się przy zmianie temperatury i wilgotności względnej otoczenia. Drewno lipy posiada charakterystyczny, długo utrzymujący się zapach.
Drewno lipy jest mało odporne na działanie czynników atmosferycznych; jest bardzo podatne na grzyby i pleśń, a także na ataki żerujących w drewnie owadów. Wykazuje bardzo małą odporność na działanie kwasów oraz brak odporności na działanie zasad.
Drewno lipy jako drewno miękkie jest bardzo cenionym surowcem ze względu na łatwość obróbki mechanicznej. Łatwo poddaje się skrawaniu; przy piłowaniu wzdłużnym należy stosować duże rozwarcie zębów. Podczas strugania, frezowania i toczenia drewna używa się ostrych narzędzi w celu uzyskania gładkiej powierzchni. Drewno lipy bardzo dobrze daje się szlifować. Drewno lipy drobnolistnej gnie się dobrze; drewno lipy szerokolistnej wygina się z dużą trudnością. Parzenie drewna, mające na celu uzyskanie większej elastyczności, giętkości oraz podatności na skrawanie, może spowodować pojawienie się niepożądanych plam i przebarwień.
Drewno lipy łatwo poddaje się obróbce powierzchniowej – sklejaniu, bejcowaniu oraz barwieniu lakierami. Wykazuje dużą nasycalność. Źle poleruje się i polituruje, gdyż wchłania dużo politury.
Do wad drewna lipy, oprócz małej trwałości i odporności na czynniki atmosferyczne, zalicza się także krzywizny, pęknięcia mrozowe, przebarwienia wywołane reakcjami żelazo-garbnikowymi (np. podczas długiego okresu składowania), zgnilizny, przebarwienia spowodowane obecnością grzybów, zniszczenia dokonane przez żerujące w drewnie owady (chodniki owadzie) oraz ślady po uderzeniach pioruna (drzewa wolnorosnące).
Zastosowanie drewna lipy
Drewno lipy jest powszechnie wykorzystywane w przemyśle meblarskim do produkcji mebli domowych i biurowych, sklejki, płyt pilśniowych oraz arkuszy forniru (okleiny) do oklejania mebli. Ten rodzaj drewna lipy cechujące się małą wytrzymałością, w związku z czym nie znalazł zastosowania w budownictwie. Nie jest również wykorzystywany w stolarstwie do wykonywania elementów zewnętrznych ze względu na małą odporność na czynniki atmosferyczne.
Drewno lipy, ze względu na swą lekkość i miękkość, znalazło zastosowanie w rzeźbiarstwie i snycerstwie. Z drewna lipy zostały wykonane ołtarze w kościołach (figury na Ołtarzu Wita Stwosza w Krakowie, Ołtarz Świętej Krwi w Rothenburg ob der Tauber), posągi świętych (figura św. Andrzeja w kościele św. Sebalda w Norymberdze) oraz kapliczki. W sztuce ludowej wykorzystywane jest do wyrobu rzeźb o tematyce religijnej (świątków).
Drewno lipy, w związku z bardzo dobrą podatnością na obróbkę, stosowane jest w produkcji zapałek, desek kreślarskich, przyborów rysunkowych (np. ołówków), zabawek, skrzynek sklepowych, pudełek, wyrobów toczonych, sprzętu kuchennego, drewniaków, modeli i form odlewniczych oraz pojemników do przechowywania suchych produktów, syropu oraz miodu.
Drewno lipy jako drewno rezonansowe wykorzystywane jest do wyrobu instrumentów muzycznych – harf oraz instrumentów dętych, takich jak flety, klarnety i piszczałki organów.
Jest cenionym surowcem w przemyśle celulozowo-papierniczym, gdzie używane jest do wyrobu celulozy i ścieru drzewnego (miazgi drzewnej) stanowiącego półprodukt w produkcji papieru.
Węgiel drzewny uzyskiwany na drodze suchej destylacji z drewna lipy cechuje się doskonałą jakością; w porównaniu z węglem drzewnym pochodzącym z innych rodzajów drewna cechuje się drobniejszymi ziarnami oraz jednolitą i mocną strukturą. Używany jest do wyrobu węgla kreślarskiego, prochu strzelniczego oraz do gładzenia (polerowania) metali (zwłaszcza szlachetnych).
Drewno lipy stanowi doskonały surowiec do wyrobu wełny drzewnej (woliny) używanej jako materiał pakunkowy, dekoracyjny, izolacyjny oraz akustyczny, a także wykorzystywany do ocieplania budynków oraz wyrobu płyt izolacyjnych i budowlanych.
