Kiedy niedźwiedzie zapadają w sen zimowy?
Wraz z końcem jesieni w Polsce dni są znacznie krótsze, a brak słońca nie sprzyja dużej aktywności zwierząt. Nic zatem dziwnego, że przedstawiciele wielu gatunków w tym okresie wykazują zdolność do hibernacji. Do najbardziej znanych przykładów należą bez wątpienia niedźwiedzie, które co roku zapadają w sen zimowy. Dzięki takiej właściwości mogą one przeżyć w miesiącach ograniczonej dostępności do pożywienia. Poniżej przedstawiamy garść informacji na temat tego zagadnienia, z którymi warto się zapoznać!
Niedźwiedź brunatny – król karpackiej puszczy
Chociaż te ogromne zwierzęta mają opinie uroczych misiów, tak naprawdę są groźnymi drapieżnikami, których nie chcielibyśmy spotkać na swojej drodze, przemierzając samotnie gęsty las. To właśnie w takim środowisko mieszkają niedźwiedzie, które, mimo że zapadają w sen zimowy, pozostając w uśpieniu przez blisko pół roku, stanowią ważny element fauny karpackiej puszczy. To właśnie w tym miejscu żyją obecnie przedstawiciele brunatnej odmiany tego gatunku. Dawniej można było je spotkać na leśnych terenach w całym kraju. Niestety populacja drastycznie się zmniejszyła z powodu działalności człowieka.
Szacuje się, że w polskiej części Karpat mieszka od 100 do 200 niedźwiedzi brunatnych. Konkretna liczba jest trudna do ustalenia, ponieważ zwierzęta te często przekraczają granicę słowacką i mają specyficzny tryb życia, który utrudnia wykonanie dokładnych pomiarów ich liczebności. Przed wiekami, kiedy to Polska była gęsto pokryta lasami, można było je spotkać bardzo często. Jednak intensywna wycinka drzew i postępujący rozrost miast i sieci dróg sprawiły, że ich siedliska zostały zdewastowane.
Królujące w karpackiej puszczy niedźwiedzie brunatne są największymi ssakami lądowymi, jakie żyją w dzisiejszych czasach na terenie Europy. W przypadku samców spotykane są osobniki, których waga może wynosić nawet 400 kilogramów, a długość przekraczać 2 metry! Jednak ze względu na to, że zapadają w sen zimowy, ich postura nie zawsze jest tak okazała i zaraz po wybudzeniu muszą nadrobić kilogramy stracone w trakcie kilkumiesięcznej hibernacji.
W jakim miesiącu niedźwiedzie zapadają w sen zimowy?
Hibernacja jest zdolnością charakterystyczną dla wielu gatunków zwierząt, przede wszystkim tych występujących w strefach klimatycznych z wyraźnie zaznaczonymi porami roku. Kiedy niedźwiedzie zapadają w sen zimowy? W przypadku zamieszkującej Polskę odmiany brunatnej ma to miejsce zazwyczaj w połowie listopada, czyli jesienią. Groźne misie pozostają w uśpieniu przeważnie przez cztery miesiące i wybudzają się w trakcie przedwiośnia, czyli mniej więcej w środku marca.
Wbrew pozorom nie wszystkie niedźwiedzie brunatne, które żyją w Polsce, zapadają w sen zimowy. Niektóre osobniki pozostają aktywne przez cały rok, zwłaszcza jeśli zima jest stosunkowo łagodna. Zwierzęta te są wszystkożerne, polują na małe gryzonie i płazy, a czasem też duże ssaki, przede wszystkim kopytne, a także regularnie łowią ryby. W ich jadłospisie znajdziemy również padlinę i owady oraz pokarm roślinny, głównie korzonki, żołędzie, owoce i bulwy. Ze względu na tak urozmaicone menu mogą więc zaspokoić swój głód w czasie chłodniejszych miesięcy.
Dlaczego niedźwiedzie zapadają w sen zimowy?
Jak wspomnieliśmy wyżej, jeśli dany osobnik będzie w stanie dostarczyć sobie pożywienie o odpowiednim bilansie kalorycznym, może zrezygnować z hibernacji, zwłaszcza kiedy sprzyja temu łagodna pogoda. Mimo to w większości przypadków niedźwiedzie zapadają w sen zimowy, ponieważ w tym okresie zwierzyna będąca ich pokarmem również drzemie lub po prostu występuje w niewielkiej liczbie. Podobnie jest z pokarmem roślinnym, którego podaż jest wówczas ograniczona.
Aby rozpocząć hibernację, niedźwiedzie muszą zgromadzić tkankę tłuszczową, która będzie spalana przez ich organizmy w trakcie snu zimowego. W jego trakcie temperatura ciała i tętno zwierząt drastycznie spadają, mimo to od czasu zapadnięcia w drzemkę do momentu pobudki tracą około 40% masy swojego ciała! Ssaki te, w przeciwieństwie do wielu innych gatunków mających podobne praktyki, w trakcie nieaktywności nadal odbierają sygnały z otoczenia i mogą się ocknąć, jeśli wyczują, że coś im zagraża.
Niedźwiedzie, a sen zimowy – pytania i odpowiedzi
Kiedy niedźwiedzie zapadają w sen zimowy?
Niedźwiedzie zaczynają zapadać w sen zimowy jesienią, zwykle w październiku lub listopadzie, w zależności od regionu i dostępności pożywienia.
Jak długo trwa sen zimowy u niedźwiedzi?
Sen zimowy niedźwiedzi trwa zazwyczaj od 4 do 6 miesięcy, choć czas ten może się różnić w zależności od warunków środowiskowych. Niedźwiedzie budzą się wczesną wiosną, gdy temperatura wzrasta i pojawia się więcej pożywienia.
Dlaczego niedźwiedzie zapadają w sen zimowy?
Niedźwiedzie zapadają w sen zimowy, aby przetrwać okresy niskich temperatur i ograniczonej dostępności pożywienia. Podczas snu zimowego ich metabolizm zwalnia, co pozwala im oszczędzać energię i utrzymywać ciepło ciała.
Absolwentka Inżynierii Środowiska na Politechnice Warszawskiej. Specjalizuje się w technicznych i naukowych tekstach o przyrodzie, zmianie klimatu i wpływie człowieka na środowisko. W swoich artykułach łączy rzetelną wiedzę inżynierską z pasją do natury i potrzeby życia w zgodzie z otoczeniem. Uwielbia spędzać czas na łonie przyrody – szczególnie na Warmii, gdzie najchętniej odkrywa dzikie zakątki podczas pieszych wędrówek i wypraw kajakowych
Opublikowany: 28 listopada, 2024 | Zaktualizowany: 29 lipca, 2025
- FOUR PAWS International; the brown bear: torpor or hibernation?; https://www.four-paws.org/campaigns-topics/topics/help-for-bears/brown-bear-torpor-or-hibernation; data dostępu: 29-11-2023;
- Yellowstone Bear World; How Long Do Bears Hibernate? ; https://yellowstonebearworld.com/how-long-do-bears-hibernate; data dostępu: 29-11-2023;
