Królik europejski, dziki (Oryctolagus cuniculus) – opis, występowanie i ciekawostki
Królik europejski jest mylony z zającem. Podejrzewam, że jeszcze wiele lat musi minąć, by wreszcie przeciętny Kowalski zaczął rozróżniać te zwierzęta, o ile w ogóle pozwoli sobie na to, żeby poszerzyć swoje horyzonty o tę wiedzę. Rozmawiać i pisać jest o kim, bo królik, chociaż podobny do zająca, to tak naprawdę zupełnie inne zwierzę.
- Tam gdzie sucho, tam i królik europejski
- Charakterystyka królika europejskiego
- Siedliska królika europejskiego
- Nora lekarstwem na wszystko
- Okres rozrodczy królika europejskiego
- Adaptacja do środowiska
- Wrogowie królika europejskiego
- Królik europejski w Australii
- Eksperymenty z myksomatozą
- Wpływ na ekosystem
- Królik domowy – udomowiona forma królika europejskiego
- Historia udomowienia królika
- Królik domowy – rasy
- Warunki hodowli królika europejskiego
Tam gdzie sucho, tam i królik europejski
Królik europejski albo królik dziki (Oryctolagus cuniculus), bo obie nazwy używane są zamiennie, jest mieszkańcem niemal całej Europy. Chociaż jego naturalny zasięg obejmował południe kontynentu, to za czasów Cesarstwa Rzymskiego zwierzę zostało rozprzestrzenione bardziej na północ, a także południe, bo można go spotkać również w afrykańskich krajach basenu Morza Śródziemnego. Kiedy kolonizowano Australię oraz Nową Zelandię, zawleczono tam pojedynczych przedstawicieli gatunku.
Współcześnie obecność tych zwierząt stanowi problem dla lokalnej fauny, flory a także lokalnych społeczności. Królik europejski został uznany inwazyjnym. Nie trudno się domyślić, jak bardzo mogą wpływać na florę zamieszkiwanych terenów, biorąc pod uwagę ich zdolności reprodukcyjne. Zwłaszcza, że wiodą osiadły tryb życia – głównie przy norach.
Charakterystyka królika europejskiego
Królik dorasta do 40 – 45 cm długości ciała wraz z ogonem i osiąga wagę około 1,5 kg. Samce z reguły bardziej masywne od samic, jednak nadal te zwierzęta są mniejsze od zająca, z którym bywają mylone. W odróżnieniu od niego króliki europejskie mają krótsze uszy, mniej wyłupiaste oczy oraz krótsze nogi, zwłaszcza kończyny miedniczne, a sylwetka ciała jest bardziej zbita, krępa, z niewyróżniającą się szyją.
Futro ma ubarwienie brązowoszare i może występować w różnych odcieniach, co jest zależne od miejsca występowania lub stanowi cechę osobniczą. Spód ciała z reguły jaśniejszy biało szary lub popielaty, a ogon dwukolorowy – z wierzchu czarny, z drugiej strony zaś biały. Końcówki uszu brązowe w przeciwieństwie do zająca, u którego są czarne. Tak ubarwiony zwierz może doskonale wtapiać się w otoczenie.
Siedliska królika europejskiego
Biotopy, które preferują króliki, to suche, piaszczyste łąki lub pola uprawne. Niekiedy nory tych zwierząt są spotykane w nasypach kolejowych. Unika zwartych kompleksów leśnych, woli przebywać na otwartej przestrzeni lub w tzw. strefach ekotonowych, czyli miejscach, gdzie jeden biotop przechodzi w drugi, w tym przypadku, gdy las przechodzi w łąkę albo pole uprawne. Czasami zamieszkuje świetliste lasy sosnowe.
Nora lekarstwem na wszystko
Od samego początku swojego życia królik europejski jest ściśle związany z podziemiem. Zwierzęta kopią nory, które połączone są ze sobą siatką niezwykle skomplikowanie uwitych korytarzy. Wszystko po to, by w razie niebezpieczeństwa zmylić drapieżnika i móc się bezpiecznie przed nim schronić. Każdy taki korytarz jest zakończony komorą, właśnie w takich przychodzą na świat kolejne pokolenia dzikich królików.
Okres rozrodczy królika europejskiego
Sezon rozrodczy zaczyna się już w lutym, a kończy dopiero we wrześniu. W tym czasie dorosła samica rodzi 5-6 miotów liczących od 4 do 12 młodych, które rodzą się ślepe i nagie, dlatego wymagają cały czas obecności matki przynajmniej przez okres pierwszych 3-4 tygodni życia, kiedy to po raz pierwszy zaczynają opuszczać norę lęgową.
Dojrzewają płciowo już w wieku 5 miesięcy, zatem nietrudno wyliczyć, że osobniki z pierwszego miotu są zdolne do rozrodu jeszcze w tym samym sezonie rozrodczym. Ciąża trwa 28 – 33 dni. Jednak po opuszczeniu rodzinnej nory, ssak później i tak będzie stosunkowo często przebywał pod ziemią, gdzie spędzi większość życia, poza epizodami na żerowanie.
Taki sposób przetrwania warunkuje środowisko, w którym zwierzę żyje, ponieważ królik europejski nie posiada żadnych mechanizmów obronnych, poza możliwością ucieczki, w razie ataku ze strony drapieżników. Pozostaje mu jedynie skrycie się głęboko pod ziemią.
Adaptacja do środowiska
Dzięki dobremu słuchowi oraz wzrokowi królik jest w stanie w mgnieniu oka zniknąć z pola widzenia. Z reguły osobniki ostrzegają się nawzajem, tupiąc najpierw tylną nogą – to znak dla innych, że zbliża się niebezpieczeństwo. Po takim sygnale cała gromadka ulatnia się jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki.
Wrogowie królika europejskiego
Mięso królika smakuje nie tylko wielu ludziom, ale jest przede wszystkim łakomym kąskiem dla wielu drapieżników takich jak: lis, sowy, kuny, łasice, tchórze i gronostaje, a czasami pokuszą się nań więksi drapieżcy – rysie lub wilki. Jednak to nie jedyny czynnik wpływający na liczebność zajęczaka. Populacje królików zostają także dziesiątkowane przez wirusy myksomatozy czy ospy.
Myksomatoza prowadzi do silnego obrzęku błon śluzowych, który łatwo można zaobserwować patrząc na chorego królika. Śmiertelność zwierząt chorujących na tę chorobę może sięgać nawet 60%. Poza tym jest jeszcze jedna bardzo ważna jednostka chorobowa wpływająca znacząco na populację tych zwierząt.
Ukrywa się pod tajemniczym, trzyliterowym skrótem RHD. To tzw. choroba krwotoczna królików lub inaczej chiński pomór królików. Po raz pierwszy opisano ją w Chinach w 1984 roku. Wirus zawędrował do Europy i w II połowie lat ’80 niszczył króliki, zarówno dzikie, jak również hodowlane.
Królik europejski w Australii
Natomiast na najmniejszym kontynencie Świata, czyli Australii ssak nie ma zbyt wielu wrogów naturalnych, co doprowadziło do silnego wzrostu liczebności. Ludzie chcąc chronić swoje uprawy stosowali różne przeszkody – budowali płoty, strzelali do zwierząt, podkładali trucizny, jednak te wszystkie akcje zawsze kończyły się niepowodzeniem.
W celu zwalczania populacji królików europejskich wprowadzono tam w 1951 r. wirusa myksomatozy. Znano jego właściwości, zatem myślano, że myksomatoza poradzi sobie ze zwierzętami. Rzeczywistość jednak zaskoczyła wszystkich tych, którzy wymyślili taki sposób zwalczania. Po 20 latach króliki rozwinęły odporność na wirusa.
Eksperymenty z myksomatozą
Francuski mikrobiolog i profesor Paul Armand Félix-Delille przeprowadzał eksperymenty z wirusem myskomatozy. Naukowiec zakażał króliki, a następnie wypuszczał je na terenie swojej posiadłości na Półwyspie Iberyjskim.
Ssaki te w tamtych stronach stanowiły ogromną część diety innego, bardzo zagrożonego w dzisiejszych czasach zwierzęcia – rysia iberyjskiego. Nietrudno się domyślić, jakie były skutki takich działań. W przeciągu dziesięciu lat dramatycznie spadła liczebność populacji rysi. Króliczy wirus zmutował i niestety zaczął atakować także drapieżniki, dla których zajęczaki były pokarmem.
Wpływ na ekosystem
Króliki odgrywają ważną rolę w ekosystemie. Ich odchody stanowią doskonały nawóz dla roślin, a same króliki są pokarmem dla wielu drapieżników. W naturalnym środowisku króliki pomagają w rozprzestrzenianiu nasion roślin, co przyczynia się do bioróżnorodności i zdrowia ekosystemów.
Królik domowy – udomowiona forma królika europejskiego
Królik domowy (Oryctolagus cuniculus domesticus) to udomowiona forma królika europejskiego, który stał się popularnym zwierzęciem domowym na całym świecie. Udomowienie królików rozpoczęło się już w starożytności i miało na celu wykorzystanie ich jako źródła mięsa, futer oraz zwierząt domowych. Z uwagi na niewielkie wymagania, królik często jest utrzymywany jako zwierzę domowe. Nie są to jednak zwierzęta odpowiednie dla małych dzieci, ponieważ nie lubią być noszone i przytulane.
Historia udomowienia królika
Pierwsze udomowione króliki pojawiły się prawdopodobnie w Rzymie, gdzie były hodowane głównie dla mięsa. W średniowieczu mnisi w klasztorach europejskich zaczęli hodować króliki w specjalnie zaprojektowanych klatkach, co przyczyniło się do dalszego udomowienia tego gatunku. Z czasem, poprzez selektywną hodowlę, wyhodowano wiele różnych ras królików domowych, różniących się wielkością, kolorem futra i temperamentem.
Królik domowy – rasy
Obecnie istnieje wiele ras królików domowych, które zostały modyfikowane w celu uzyskania określonych cech, takich jak najlepszej jakości futra lub wyjątkowe zdolności adaptacyjne. Króliki domowe mogą mieć różne barwy futra, od białego, przez szare, po czarne, a także różnorodne wzory. Wśród najpopularniejszych ras znajdują się króliki miniaturowe, angora, rex czy baran.
Warunki hodowli królika europejskiego
Hodowla królików wymaga zapewnienia odpowiednich warunków. Domowe króliki potrzebują przestronnych klatek, dostępu do świeżej wody i odpowiedniego pożywienia. Królik musi otrzymywać odpowiedni pokarm, który wspomaga trawienie i utrzymuje zęby w odpowiedniej kondycji.
Podstawą diety królika jest siano, które wspomaga trawienie i pomaga w utrzymaniu zdrowych zębów. Oprócz siana ważne jest uzupełnienie diety o świeże warzywa, zioła, oraz dużo ziaren zbóż. Mniszek lekarski jest również doskonałym dodatkiem do diety królika. Ważne jest, aby klatki były regularnie czyszczone, a króliki miały możliwość ruchu.
Królikom należy również zapewnić odpowiednią opiekę weterynaryjną. Regularne wizyty u lekarza weterynarii są kluczowe dla monitorowania stanu zdrowia królika i wczesnego wykrywania ewentualnych problemów zdrowotnych. Weterynarz może doradzić w kwestii odpowiedniego pokarmu, szczepień oraz profilaktyki chorób. Miłośnicy królików powinni być dobrze poinformowani na temat podstawowych potrzeb swoich pupili, aby zapewnić im jak najlepszą opiekę.
