Morze Aralskie – na czym polega problem?
Niegdyś czwarte co do wielkości jezioro świata, utraciło około 90 proc. swojej pierwotnej powierzchni. Rozmiary Jeziora Aralskiego jak i położenie w sercu kontynentu, sprawiają, że ma ono niebagatelne znaczenie dla klimatu globalnego. Czy jest jeszcze szansa, by uratować Jezioro Aralskie?
Początku serii zaniedbań, prowadzących do zaniku Morza Aralskiego, należy się dopatrywać w decyzjach politycznych, podejmowanych w latach 50-tych i 60-tych ubiegłego stulecia. Władze radzieckie ewidentnie bagatelizowały sprawę tempa wysychania jeziora i zagrożenia jakie za sobą niesie.
Gigantyczna katastrofa ekologiczna
Jako obszar bezodpływowy, basen Morza Aralskiego, jest wyjątkowo podatny na wszelkiego typu ingerencje, a jedną z najpoważniejszych, była budowa kanału Kara-Kumskiego, nawadniającego znaczne obszary pustyń Turkmenistanu. Dołączając do tego intensywną rozbudowę sieci irygacyjnej w Azji Centralnej, jak i niedbałe jej wykonanie, powodujące marnotrawienie znacznej ilości wody, mamy rezultat, jaki można dziś obserwować.
Spadek poziomu Morza, pociągnął za sobą ponad dziesięciokrotny wzrost zasolenia, doprowadzając do zaniku życia w akwenie. Odsłonił również dno, pokryte toksycznymi solami nawozów sztucznych, które spłynęły z pól uprawnych. Sole te, niesione przez wiatr, są przyczyną znacznego pogorszenia stanu zdrowia miejscowej ludności. Pył z dna Morza Aralskiego dociera również do pasm górskich Tien-Szan i Pamir, przyspieszając topnienie lodowców. W rejonie katastrofy, doszło także do spadku poziomu wód gruntowych oraz wzrostu amplitudy temperatur.
Równie poważne są ekonomiczne skutki wysychania Jeziora. – Od upadku rybołówstwa i spadku wydajności rolnictwa, poprzez pogorszenie warunków zdrowotnych i bytowych lokalnych społeczności, do wzrostu amplitudy temperatur i pustynnienia. – wymienia Karol Mieczkin, założyciel Fundacji Aral-Progress.
Dawne porty: Aralsk i Mujnak, znalazły się odpowiednio 25 i 100 km od wybrzeży. Upadek przemysłu rybnego oraz znaczący spadek wydajności rolnictwa, które były głównymi gałęziami gospodarki w regionie, doprowadził do wyludnienia miast i pogorszenia warunków bytowych mieszkańców.
Wielu twierdzi, że Morza nie da się uratować i zaniknie całkowicie w ciągu najbliższych 10-20 lat. Powstało jednak kilka koncepcji jego odbudowy, w tym najsłynniejsza – zawrócenie biegu syberyjskich rzek. Aktualnie najbardziej zaangażowane w działania na rzecz Morza Aralskiego są władze Kazachstanu oraz EC IFAS, które dążą do ocalenia jego północnej części i zmniejszenia skutków katastrofy.
Co można zrobić?
Koncepcja Odbudowy Morza Aralskiego jest szkicem, wskazującym główne kierunki działania i obszary wymagające szczególnej uwagi. Została ona przedstawiona reprezentantom Kazachstańskiej Agencji Ekologii Stosowanej i Komitetu Wykonawczego Międzynarodowego Funduszu na rzecz Ocalenia Morza Aralskiego (EC IFAS). Podsumowali projekt jako interesujący i zadeklarowali wolę wsparcia, kiedy będziemy mieć gotowe plany budowlane.
Koncepcja została podzielona na cztery niezależne etapy, jednak ich realizacja w kolejności, zapewni optymalne wykorzystanie zasobów wodnych.
Faza I: Budowa Aralskich Kanałów Wsparcia.
Kanały połączą pozostałości Morza Aralskiego z rzekami zasilającymi, dla zmniejszenia strat wody, gdy przepływ zacznie się zwiększać. Zapory na północy i zachodzie pozwolą kontrolować przepływ wody do Wschodniego Arału.
Faza II: Redukcja systemu wodnego basenu Morza Aralskiego.
W niektórych przypadkach permamentna, a w innych czasowa. Niektóre elementy systemu wodnego (kanały, odnogi rzeczne i wycieki) nie spełniają żadnej istotnej funkcji, a korzyści z ich istnienia nie rekompensują szkód jakie wywołują. Priorytetem jest odtworzenie Morza Aralskiego, gdyż bez niego problemy będą się nasilać i żadne półśrodki nie pomogą.
Faza III: Modernizacja sieci irygacyjnej.
Aktualnie większość wody w systemie irygacyjnym jest marnowana z powodu fatalnego stanu technicznego sieci. Modernizacja również podniesie wydajność rolnictwa która spadła znacząco w wyniku zaniku Morza Aralskiego.
Faza IV: Budowa Głównego Kanału Turkmeńskiego (pierwotny projekt).
Główny Kanał Turkmeński (GTK) będzie lepszą wersją Kanału Karakumskiego i zrekompensuje jego redukcję. GTK da impuls do rozwoju gospodarczego całej Azji Centralnej, chociażby poprzez umożliwienie żeglugi pomiędzy Morzem Aralskim i Kaspijskim. GTK będzie miał również lepszy wpływ na klimat regionu.
Podstawowymi wskaźnikami, mierzącymi postępy działań będą: poziom wody i zasięg Morza Aralskiego, przepływ wody w rzekach zasilających oraz długość zmodernizowanych kanałów irygacyjnych. Wskaźniki te, będzie można monitorować dzięki obserwacji satelitarnej Morza Aralskiego oraz danym zbieranym przez organizacje lokalne w obszarze działania.
Oprócz efektów ekologicznych, związanych z odbudową Morza Aralskiego, realizacja naszego projektu, w znaczącym stopniu przyczyni się do poprawy klimatu inwestycyjnego w regionie, co pociągnie za sobą wzrost gospodarczy i poprawę jakości życia mieszkańców.
Wow że tak szybko to jezioro wysycha
Żeby udało się je uratować.
Dla wszystkich zainteresowanych podaję adres strony internetowej Fundacji Aral-Progress: http://www.aral-progress.com
Strona już nie działa. Aral progres to chyba była ściema.