Największe pająki na świecie
Pająki od wieków budzą w ludziach obawę, a nierzadko i wstręt lub panikę. Fani Tolkiena na pewno pamiętają jedną z najgorszych bestii, z jakimi przyszło się zmierzyć drużynie pierścienia – olbrzymią pajęczycę Szelobę. W realnym świecie ośmionożne stawonogi nie są na szczęście tak gigantyczne, ale i tak potrafią nieprzyjemnie zaskoczyć. Poznaj 10 największych pająków świata!
W przeciwieństwie do ludzi wśród pająków to samice są z reguły większe i to nawet kilkakrotnie. Zjawisko to jest oczywiście wynikiem ewolucyjnej korzyści – im większe ciało pajęczycy, tym więcej może przenieść jajeczek, a od tego zależy sukces reprodukcyjny gatunku. Na szczęście, szanse, aby jeden z 10 największych pająków świata pojawił się w nocy na Twojej ścianie są prawie równe zeru. Prawie.
Ptasznik goliat
Jeśli wziąć pod uwagę długość ciała oraz wagę, ptasznik goliat (Theraphosa blondi) zdecydowanie wygrywa ranking największych pająków świata. Ten pochodzący z Ameryki Południowej gatunek tarantuli mierzy na długość do 13 cm i waży do 175 g – prawie tyle co sześć wróbli! Wbrew nazwie jednak pajęczy gigant nie żywi się wcale ptaszynami, choć jest w stanie je skutecznie uśmiercać swoimi czterocentymetrowymi zębami jadowymi. Jego dietę stanowią jednak przeważnie stawonogi, robaki i płazy, choć nie pogardzi i owadami, a nawet małymi kręgowcami.
Dla człowieka ptasznik goliat nie jest śmiertelnym zagrożeniem. W poczuciu zagrożenia pająk potrafi boleśnie ugryźć, ale skutki uboczne można przyrównać do ukąszenia pszczoły. Nieprzyjemny jest również kontakt z kłującymi włoskami, które gatunek uwalnia pod wpływem stresu – działają one podrażniająco na skórę i błony śluzowe. Stąd społeczności, które konsumują ptaszniki (ponoć w smaku przypominające krewetki) najpierw osmalają ciało pająka, aby pozbyć się niejadalnego włosia.
Największy pająk świata – ptasznik goliat, fot. Milan Zygmunt/Shutterstock
Heteropoda maxima
Ptasznik goliat nie jest największym pająkiem świata, jeśli jako kryterium rozstrzygające przyjmiemy rozpiętość odnóży. W tej kategorii wygrywa Heteropoda maxima spotykana przede wszystkim w Laosie. Długonogi pająk mierzy wszerz nawet 30 cm, więc byłby łatwo w stanie objąć całą twarz dorosłego człowieka, sięgając daleko za uszy!
Heteropoda maxima na szczęście zamieszkuje najchętniej jaskinie, więc nawet Laotańczycy nie muszą cierpieć z jej powodu na nocne koszmary. Gatunek jest tak skryty, że mimo olbrzymich rozmiarów został po raz pierwszy opisany dopiero w 2001 r. Żywi się głównie owadami i innymi pająkami, ale zdarza się, że małe ptaki lub gady, które same mają chętkę na obiad z Heteropody, padają jej ofiarą. Natomiast ugryziony przez niego człowiek będzie odczuwał mdłości, świąd i bóle głowy, ale ofiarą nie padnie.
Heteropoda maxima – pająk o największej rozpiętości odnóży, fot. iSKYDANCER/Shutterstock
Ptasznik olbrzymi
Jeśli pominąć inne duże gatunki z rodzaju Theraphosa, kolejnym gigantem wśród pajęczaków jest ptasznik olbrzymi (Lasiodora parahybana). Oficjalnie zaliczany do tarantuli, w stanie naturalnym występuje w północno-wschodniej Brazylii, ale jest też jednym z najchętniej hodowanych pająków na świecie. Samce są smukłe, ale ich odnóża mają rozpiętość nawet 28 cm, za to samice są znacznie bardziej masywne i mogą ważyć do 100 g.
Ptasznik olbrzymi uważany jest za dość pokojowego i łagodnego pająka, który potrafi spokojnie siedzieć właścicielowi na dłoni. Trzeba się naprawdę bardzo starać, aby rozzłościć go i sprowokować do ugryzienia. Nawet, jeśli ta sztuka się powiedzie, jad ptasznika jest dla człowieka niegroźny, choć samo ugryzienie może być dość głębokie i bardzo bolesne, a dodatkową bronią są parzące włoski. Prowokować więc nie warto, tym bardziej że ptasznika olbrzymiego najbardziej interesują duże, smakowity insekty.
Samica ptasznika olbrzymiego, fot, torook/Shutterstock
Grammostola anthracina
Kolejnym naprawdę dużym pająkiem z Ameryki Południowej jest Grammostola anthracina, spotykana od Urugwaju i Paragwaju po Argentynę. Ten najczęściej brązowy, silnie owłosiony ptasznik na szerokość sięga 23 cm, przy czym ciało samicy ma długość ok. 4,5 cm. To też jeden z najbardziej długowiecznych pająków, który dożywa nawet 30 lat. Hodowcy chwalą go za łagodne usposobienie i odporność na zaniedbania – jeden posiłek z karalucha czy myszki starczy mu na kilka tygodni. Niestety, lukratywny biznes wyłapywania pająków na sprzedaż, dość znacząco nadwątla naturalne populacje. W porównaniu z innymi dużymi tarantulami Grammostola anthracina produkuje bowiem nawet 4-8 krotnie mniejsze ilości jajeczek.
Owłosiona Grammostola anthracina, fot. Russell Marshall/Shutterstock
Grammostola pulchripes
Bardzo bliskim krewnym gatunku Grammostola anthracina jest ptasznik Grammostola pulchripes o brązowoczarnym ciele z charakterystycznymi złotymi wzorami na stawach kolanowych. Na szerokość odnóża samicy sięgają 20-22 cm, samce są nieco mniejsze. To kolejny ceniony gatunek hodowlany, chwalony za imponujący wygląd oraz niski poziom agresywności. Zwykle pozwala się trzymać na dłoni, choć nie jest to praktyka szczególnie polecana – jak każda tarantula potrafi ugryźć mocno i boleśnie, a w poczuciu zagrożenia wyrzuca włoski parzące. W stanie naturalnym występuje na trawiastych obszarach Paragwaju i Argentyny.
Grammostola pulchripes z charakterystycznymi złotymi obwódkami w stawach, fot. Kurit afshen/Shutterstock
Pelinobius muticus
Do łagodnych pająków-gigantów nie można natomiast z pewnością zaliczyć gatunku Pelinobius muticus. Ta pochodząca z Tanzanii i Kenii tarantula odznacza się pięknym rdzawym kolorem, który stanowi formę kamuflażu na suchych sawannach wschodniej Afryki. Pająki te rosną co prawda bardzo powoli, ale w dojrzałym wieku rozpiętość ich odnóży sięga 20 cm.
Ponieważ nie posiadają parzących włosków zrekompensowały sobie tą bezradność innymi mechanizmami obrony. Przede wszystkim potrafią wydawać odstraszające dźwięki pocierając o siebie dwie przednie pary odnóży (strydulacja). Sprowokowane podnoszą się jednak na tylnych odnóżach i błyskawicznie rzucają się do ataku – gryzą boleśnie, a ich jad, choć nie jest dla człowieka śmiertelny, może wywołać gorączkę, wymioty i skurcze mięśni.
Bardzo agresywny Pelinobius muticus, fot. morslasdert/Shutterstock
Wielki ptasznik kolumbijski
Powracamy znów do Ameryki Południowej, aby zapoznać się z wielkim ptasznikiem kolumbijskim (Megaphobema robustum). Ten niezwykle urodziwy gatunek o wyrazistym czarno-pomarańczowym deseniu spędza życie w podszyciu lasów tropikalnych. Dorastający do 20 cm na szerokość ptasznik żywi się głównie dużymi owadami, jaszczurkami i myszami, ale nie jest przesadnie agresywny – należy wręcz do wstydliwszych pająków i w poczuciu zagrożenia najchętniej ucieka do swego podziemnego legowiska. Przyparty do muru potrafi jednak zaatakować, wykorzystując do tego kolce na tylnych odnóżach i kręcąc się dokoła w celu dezorientacji przeciwnika.
Wielki ptasznik kolumbijski, fot. Milan Zygmunt/Shutterstock
Poecilotheria rajaei
Ze Sri Lanki pochodzi odkryty dopiero w 2009 r. gatunek Poecilotheria rajaei. Największe osobniki również dorastają do 20 cm na szerokość i ze swoim złowieszczym szarym, owłosionym ciałem sprawiają dość przerażające wrażenie. Kto będzie miał odwagę przyjrzeć mu się z bliska, dostrzeże jednak bardzo piękny, delikatny deseń w kolorze niebieskim i żółtym. Poecilotheria rajaei swoim jadem z łatwością zabija małe gryzonie, ptaki, jaszczurki i węże, ale dla człowieka nie stanowi poważnego zagrożenia. Wręcz odwrotnie – szacuje się, że z powodu wyniszczania jego naturalnych siedlisk populacja nowo poznanego pająka gwałtownie maleje.
Poecilotheria rajaei, fot. volkova natalia/Shutterstock
Wałęsak brazylijski
Najniebezpieczniejszym spośród największych pająków świata jest wałęsak brazylijki (Phoneutria fera) spotykany od Kolumbii po Peru. Jego ciało na długość sięga 6 cm, a odnóża rozpościerają na 16 cm. Mówi się o nim bananowy pająk, co jest echem pogłoski, jakoby miał podróżować do Europy wraz z importowanymi bananami. Na szczęście jest to wysoce nieprawdopodobne.
W stanie naturalnym wałęsaki brazylijskie kryją się w podszyciu lasów tropikalnych i cierpliwie śledzą swoje ofiary. Gdy nadarzy się sposobność, atakują jednym szybkim skokiem i uśmiercają nieboraka ugryzieniem z bardzo silną trucizną. U człowieka takie ukąszenie może wywołać bardzo silne reakcje systemowe, łącznie z zaburzeniami pracy serca.
Jadowity wałęsak brazylijski, fot. Fotos593/Shutterstock
Cerbalus aravaensis
Największym pająkiem Bliskiego Wschodu jest Cerbalus aravaensis odkryty w 2007 r. Samo ciało samicy mierzy zaledwie ok. 2,5 cm, ale odnóża sięgają nawet 14 cm wszerz. Beżowe umaszczenie z czarnymi pasami na odnóżach pozwala tym kochającym upały pająkom skrywać w wydmach piaskowych izraelskiego regionu Arava – populacja wydaje się jednak dość ograniczona i zagrożona rabunkową gospodarką człowieka.
Cerbalus aravaensis w starciu z jaszczurką, fot. Vojtanor/Shutterstock
Dla porównania dodajmy, że największym pająkiem spotykanym (i to dość rzadko) w stanie naturalnym w Polsce jest bagnik nadwodny (Dolomedes plantarius) – gatunek, który ma ciało długości 2 cm, a rozpiętość nóg zaledwie 7 cm. Spotkać go można jedynie w bliskości wody, a ugryzienie, choć bolesne, nie stwarza zagrożenia dla zdrowia.
Ekologia.pl (Agata Pavlinec)
- “10 biggest spiders in the world: meet huge arachnids as big as dinner plates” Leoma Williams, https://www.discoverwildlife.com/animal-facts/insects-invertebrates/biggest-spiders-in-the-world, 23/04/2024;
- “The 10 Biggest Spiders in the World” Anne Marie Helemenstine, https://www.thoughtco.com/biggest-spiders-in-the-world-4172117, 23/04/2024;
- “Meet 5 of the Biggest Spiders in the World” Stephen C. George, https://www.discovermagazine.com/planet-earth/meet-5-of-the-biggest-spiders-in-the-world, 23/04/2024;
- “Top 10: Biggest spiders in the world” James Cutmore, https://www.sciencefocus.com/nature/biggest-spiders-on-planet-earth, 23/04/2024;
- “The 11 Biggest Spiders In The World (And Where They Live)” Melissa Pino, https://www.planetnatural.com/biggest-spider-in-the-world/, 23/04/2004;
