Ptasznik – opis, występowanie i zdjęcia. Pająk ptasznik ciekawostki
Wielkie, włochate i śmiertelnie groźne a do tego polujące na ptaki – tak pająk ptasznik jest odbierany przez większość ludzi. Rzeczywistość jest jednak mniej barwna, ale równie ciekawa. Choć nie sposób odmówić tym zwierzętom wyglądu mogącego budzić przerażenie, to w praktyce nie wszystkie odmiany prezentują się tak strasznie jak np. ptasznik olbrzymi czy goliat. W poniższym artykule dokładniej opisujemy rodzinę tych równie kontrowersyjnych, co interesujących pająków.
Ptasznik – negatywny wizerunek
Pierwsze pająki pojawiły się na ziemi już 350 milionów lat temu, człowiek więc od początku swojego istnienia miał z nimi styczność. Ośmionożne stworzenia, często dość ruchliwe i plotące lepkie sieci musiały więc budzić ciekawość. Jeżeli do tego dodamy skryty tryb życia i głównie nocną aktywność wyjdzie nam idealne zwierzę do praktyk magicznych. Nie dziwi więc, że pająk na równi z wężem, nietoperzem czy czarnym kotem od lat był kojarzony jako nieodłączny atrybut większości wiedźm. Rysunki pająków, w tym także ptaszników olbrzymich i z odmiany goliat, od tysiącleci stanowią inspirację w kulturze. Można je zobaczyć m.in. na prehistorycznych malowidłach odkrytych w jaskiniach, podczas gdy obecnie wykorzystuje się je także jako wzory na tatuaże.
Z ptasznikami było nieco inaczej, chociaż równie barwnie. Cywilizowany świat usłyszał o nich stosunkowo późno – dopiero w 1705 roku. Wszystko za sprawą ilustracji autorstwa Marii Sebilli Merian, przedstawiającej dużego, włochatego pająka pożerającego kolibra. Od tej pory plotka zaczęła żyć własnym życiem, utrwalając się na tyle, że nazwa pająk ptasznik (w domyśle: zjadający ptaki) funkcjonuje w wielu językach do dziś określając duże pająki. Skoro ptasznik olbrzymi czy goliat poluje na tak duże zwierzęta jak ptaki, to dysponuje z pewnością śmiertelnie groźnym jadem – to kolejne skojarzenie. Jeżeli dodamy do tego agresję, to otrzymamy bestię z piekła rodem, nie robiącą nic innego tylko czyhająca na życie człowieka. Do tego wszystkiego dochodzą jeszcze współczesne, miejskie legendy umiejętnie nagłaśniane przez media. Co jakiś czas, słyszymy więc: a to że w transporcie bananów znalazł się ptasznik który ukąsił pracownika, a ten wylądował w szpitalu i walczy o życie, a to że ktoś zakupił egzotyczną roślinę z pająkiem, który uwolniony z doniczki terroryzował rodzinę.
Ptasznik – biologia, czyli jak jest naprawdę
Ptaszniki (błędnie nazywane tarantulami) to ciekawa grupa pająków prymitywnych, których budowa nie zmieniła się przez ostatnie dziesiątki milionów lat. Współcześnie zalicza się tu prawie 900 gatunków, z których najmniejsze osiągają 3 cm a największe prawie 40 cm. Oczywiście te 40 cm to maksymalna rozpiętość odnóży niektórych gatunków (np. Theraphosa, czyli goliat ).
Zdecydowana większość ptaszników osiąga do 6 cm długości ciała i około 20 cm rozpiętości odnóży, czego potwierdzeniem są osobniki z gatunku określanego jako olbrzymi. Te imponujące rozmiary nie idą jednak w parze z wielką jadowitością, jaką przypisuje się tym zwierzętom. Oczywiście wszystkie pająki są jadowite, tyle że na ponad 40 000 poznanych do tej pory gatunków jedynie kilkadziesiąt ma jad groźny dla człowieka (takich ptaszników jest około 20). W takim razie co jedzą pająki z tej rodziny?
Prawdy i mity o ptasznikach
Wbrew obiegowej opinii ptaszniki rzadko żywią się ptakami – jeżeli już to są to przeważnie pisklęta. Zresztą po tak obfitym posiłku ptasznik może pościć kilka miesięcy. Codzienny jadłospis ptaszników to najróżniejsze bezkręgowce, przede wszystkim owady. Równie sporadycznie jak pisklę, w ich menu może znaleźć się niewielki gad, płaz czy też gryzoń.
Wiele mitów krąży także wokół roli włosków pokrywających ciało ptasznika. Tak naprawdę to czuły narząd zmysłu, wykrywający najmniejsze nawet drgania podłoża, jakie może spowodować przechodzący obok owad. Niektóre ptaszniki używają włosków do obrony – zaniepokojone wyczesują je z odwłoka. Wbrew obiegowej opinii, takie włoski krążące w powietrzu nie są w żaden sposób toksyczne, jednak ich ostre zakończenia łatwo powodują stany zapalne i odczyny alergiczne skóry.
Ciekawe jest również rozmnażanie ptaszników, w tym m.in. z odmian goliat i olbrzymiej. Co prawda wiele samców kończy jako posiłek partnerki, jednak samice są troskliwymi matkami. Po złożeniu jajeczek do specjalnie uplecionego kokonu, strzegą go bacznie przed wrogami. Młode pająki które opuszczają kokon są już w pełni samodzielne. Jedynie nieliczne z nich, dożyją sędziwego wieku 20 lat (w przypadku samic), większość padnie łupem różnych zwierząt.
Ptasznik – zmiana wizerunku
W kulturze niektórych ludów ptasznik odgrywał ważną rolę, będąc nawet zwierzęciem świętym. W niektórych częściach świata do sprawy podchodzi się zaś bardziej pragmatycznie: pieczony ptasznik stanowi przysmak kulinarny. Na pewno jest to ważne zwierze w funkcjonowaniu wielu ekosystemów.
Po pierwsze ptaszniki pełnią rolę drapieżnika, redukując populację wielu owadów, w bardzo różnych siedliskach jakie zamieszkują. Ptaszniki są także ważnym składnikiem, a przynajmniej urozmaiceniem diety wielu zwierząt.
Jako przekąska zwierzęta cieszą się szczególnie dużą popularnością w Kambodży, gdzie stały się nieodłącznym elementem lokalnej kuchni. Nie wiadomo dokładnie, dlaczego akurat w tym kraju spożywa się je szczególnie często, jednak przypuszcza się, że wynika to z dużej liczby ptaszników goliatów i olbrzymich żyjących tam, a także z klęski głodu, jaka zapanowała za czasów rządów komunistycznego ugrupowania Czerwonych Khmerów. W obliczu braków w zaopatrzeniu pająki stały się jednym z niewielu dostępnych pokarmów.
Wyjątkowa sieć ptasznika
Sieci wytwarzane przez pająki od lat są przedmiotem zainteresowania naukowców. Nić pajęcza jest 1000 razy cieńsza od ludzkiego włosa ale kilkakrotnie wytrzymalsza od stali o podobnej grubości. W dodatku to materiał szalenie elastyczny, powstały z cieczy błyskawicznie krzepnącej w kontakcie z powietrzem. Nie dziwią więc kolejne próby stworzenia takiej syntetycznej przędzy, jaką wykonuje m.in. ptasznik olbrzymi czy goliat. Również jad niektórych pająków znajduje coraz szersze zastosowanie w medycynie, będąc składnikiem leków. Leczenie impotencji, arytmii serca, udarów mózgu czy bólu – medycyna już dziś wykorzystuje wiele leków, które w swoim składzie mają aktywne substancje z jadu niektórych gatunków.
Ptasznik wreszcie może pełnić rolę zwierzątka domowego – jego obserwacje w terrarium to fascynująca lekcja biologii. Z roku na rok grono adeptów terrarystyki jest coraz większe, to także dzięki nim, niezasłużony, negatywny wizerunek tego zwierzęcia odchodzi w przeszłość.
Hodowla ptaszników
Popularność tego gatunku wśród hodowców wynika m.in. ze spektakularnego wyglądu i relatywnie łatwej opieki. Są to pająki o małych wymaganiach, więc świetnie nadają się nawet dla początkujących terrarystów. Co jednak istotne, warunki życia są niejednorodne dla poszczególnych odmian, tzn. ptasznik olbrzymi funkcjonuje w nieco innym otoczeniu niż np. goliat, dlatego ważne jest zorientowanie się wymaganiach danego osobnika jeszcze przed zakupem. Decydując się na hodowlę, trzeba mieć bowiem pewność dostosowania warunków bytowych do potrzeb zwierzęcia.
Jeśli chodzi o terrarium, dla pojedynczego ptasznika poleca się wymiary 30 cm x 30 cm x 30 cm. Wewnątrz hodowca powinien utrzymywać temperaturę 20 °C nocą i 29 °C w ciągu dnia. Aby zapewnić wymagane warunki temperaturowe, stosuje się specjalne żarówki, np. promienniki podczerwieni, a także maty grzewcze. Z kolei optymalna dla ptasznika goliata, olbrzymiego i innych odmian wilgotność oscyluje w granicach 70-80%, co wiąże się z koniecznością nawilżania podłoża co kilka dni.
Warunki życia ptasznika
Jakie podłoże będzie najlepsze dla tego pająka? Zaleca się przede wszystkim torf koksowy, który bardzo dobrze imituje jego naturalne warunki życiowe. Decydując się na hodowlę ptasznika, należy pamiętać także o zapewnieniu mu kryjówki w terrarium, np. w formie tuby z kory drzewa, a także o dostarczaniu odpowiedniego pożywienia – owadów, świerszczy czy karaczanów. Wśród hodowców szczególnie doceniany jest niebieski ptasznik z uwagi na swój wyjątkowy wygląd.
- Marcin Jan Gorazdowski; "Pająki ptaszniki w terrarium"; Wydawnictwo Egros;
- Pérez-Miles, Fernando & Perafán, Carlos. (2017); "Behavior and Biology of Mygalomorphae"; Behaviour and Ecology of Spiders: Contributions from the Neotropical Region (pp.29-54);
- "Mygalomorphae. Tarantulas, trapdoor spiders & kin"; https://tolweb.org/Mygalomorphae/2641;
- "Learn more about Mygalomorphae"; https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/mygalomorphae;
Bardzo fajne ciekawostki o pająkach ( tu jeszcze więcej ich https://justnature.pl/ciekawostki-o-pajakach-dla-ludzi-o-mocnych-nerwach/ ) Planuję właśnie zakup ptasznika i coraz bardziej jestem na tak ;)
“Sieci wytwarzane przez pająki od lat są przedmiotem zainteresowania naukowców. Nić pajęcza jest 1000 razy cieńsza od ludzkiego włosa ale kilkakrotnie wytrzymalsza od https://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/leksykon-ekologii-i-ochrony-srodowiska/stal o podobnej grubości. W dodatku to materiał szalenie elastyczny, powstały z cieczy błyskawicznie krzepnącej w kontakcie z powietrzem. Nie dziwią więc kolejne próby stworzenia takiej syntetycznej przędzy. ” i to wszystko ewolucja
super ale jak on ma pełna nazwę
noi i git supcoi strona
uważam, że większe ptaki lub gady np iguana
A moja 5,5 letnia córka pyta się “kto zjada tarantule?” (i w ogóle pająki), więc proszę o odpowiedź – jakie konkretnie zwierzęta żywią się takimi pająkami?
W kambodzy tarantule jedza ludzie.smazone na glebokim oleju
ZJADAJAĄ JE NAPRZYKŁAD PTAKI I MYSZY
Ptaszniki nie są chętnie zjadane przez wszystkie zwierzęta drapieżne, ze wzgledu na jad i parzące szczecinki, które pokrywają ich ciało. Niektórym jednak to nie przeszkadza. Są zjadane przez duże jaszczurki, ptaki, ssaki drapieżne i owadożerne. Zwierzęta potrafią wycierać pająki ze szczecinek zanim je zjedzą.
W Polsce hodowanie ptasznika w domu jest dozwolone i nie wymaga pozwoleń, o ile nie wybierasz gatunków z listy CITES, takich jak niektóre chronione tarantule – to jedyne ograniczenie prawne. Popularne ptaszniki, np. Lasiodora parahybana czy Theraphosa blondi, kupisz legalnie w sklepach lub od hodowców. Wystarczy terrarium (np. 40x30x30 cm dla większych okazów), podłoże z włókna kokosowego, kawałek kory jako kryjówka i stała wilgotność 70-80%. Temperatura 24-27°C i karmienie owadami (mączniki, muchy) co 7-14 dni to standard. Nie są agresywne, ale ich jad może uczulać – lepiej unikać kontaktu. To hobby dla miłośników egzotyki – ptaszniki są ciche, mało wymagające i żyją latami, np. samice do 25 lat. Świetny wybór na nietypowego pupila!