Jak bocian ze strzałą zrewolucjonizował wiedzę o migracji ptaków | ekologia.pl
Ekologia.pl Wiadomości Bocian przebity strzałą: niezwykłe odkrycie, które zmieniło naukę!

Bocian przebity strzałą: niezwykłe odkrycie, które zmieniło naukę!

Na długo przed pojawieniem się zaawansowanych technologii śledzenia ptaków, najbardziej konkretnym dowodem na ich migracje był przypadek bociana przebitego strzałą. Ten niezwykły incydent zmienił nasze rozumienie tego zjawiska i przyczynił się do rozwoju nauki o migracji ptaków.

Pfeilstorch (niem. bocian przebity strzałą).

Pfeilstorch (niem. bocian przebity strzałą). Źródło: Zoologische Sammlung der Universität Rostock, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
Spis treści

Tajemnice migracji ptaków

Migracje ptaków od wieków fascynowały ludzkość. Chociaż społeczności tubylcze posiadały rozległą wiedzę na temat ich przemieszczania się, dla starożytnych uczonych kierunki i powody tych podróży były przedmiotem licznych spekulacji.

Pomysły na wyjaśnienie tego zjawiska były czasami surrealistyczne. Arystoteles, obserwując ptaki w regionie Morza Śródziemnego, doszedł do wniosku, że żurawie migrują na krańce ziemi, gdzie rzekomo toczą bitwy z tajemniczymi ludźmi. Jednocześnie sądził, że jaskółki hibernują w błocie, a niektóre gatunki ptaków zmieniają się w inne, podobnie jak gąsienice przemieniają się w motyle. Takie przekonania utrzymywały się jeszcze w XVII wieku. Uczony Charles Morton twierdził, że bociany odlatują na… księżyc.

Nie wszyscy byli całkowicie nieświadomi migracji. Ludowe podania mówiły o gęsiach odlatujących na zimę, a polinezyjskied mity opisywały ptaki odbywające dalekie podróże. Polinezyjczycy, znani z podróży między wyspami, mieli większą szansę dostrzec migracje ptaków niż Europejczycy żyjący w mniejszych kontaktach z przyrodą.

Fenomen Pfeilstorcha

Wiosną 1822 roku w niemieckiej Meklemburgii biały bocian zwrócił uwagę lokalnej społeczności. Ptaka wyróżniała strzała wbita w jego szyję. Pomimo urazu bocian przeżył i przebywał w okolicy przez kilka dni, zanim został zastrzelony przez myśliwego. Ciało ptaka trafiło do kolekcji zoologicznej Uniwersytetu w Rostocku, gdzie botanik Heinrich Gustav Flörke przeprowadził badania. Flörke zauważył, że włócznia miała szeroki żelazny grot i była wykonana z drewna tropikalnego, co wskazywało na jej pochodzenie z „regionu Górnego Nilu”, czyli współczesnego Sudanu. Odkrycie to sugerowało, że bocian został postrzelony podczas zimowania w Afryce.

Pfeilstorch trafił do Uniwersytetu w Rostocku, gdzie został wypchany i zachowany jako dowód naukowy. Ptak z ze strzałą stał się symbolem odkrycia zjawiska migracji. Co ciekawe, zanotowano około 25 przypadków bocianów, które wracały do Europy ze strzałami afrykańskiego pochodzenia. Książka „Das Buch von Pfeilstorch” („Księga bociana strzałogłowego”), wydana w 2005 roku, dokumentuje 24 takie przypadki.

Choć przypadek Pfeilstorcha dostarczał jednoznacznego dowodu na dalekosiężne migracje ptaków, zmiana naszego zrozumienia tego zjawiska była stopniowa. Wraz z eksploracją globalnego południa przez Europejczyków zaczęto zauważać ptaki spędzające zimę w cieplejszych rejonach. Podróżnicy, tacy jak angielski przyrodnik Henry Baker Tristram, czerpali wiedzę od miejscowych. W trakcie wyprawy na Saharę w XIX wieku Tristram zauważył, że tubylcy świadomie wspominają o migracjach jaskółek, które „odwiedzają Timbuktu”.

Pfeilstorch był ważnym punktem zwrotnym, ale dopiero rozwój metod badawczych pozwolił na dogłębne poznanie migracji ptaków. Obrączkowanie, wprowadzone w XIX wieku, umożliwiło naukowcom śledzenie konkretnych ptaków. Zastosowanie aluminiowych pierścieni z unikalnymi kodami pozwoliło na obserwacje, ile osobników wraca każdego roku. W Stanach Zjednoczonych Laboratorium Obrączkowania Ptaków US Geological Survey znacząco przyczyniło się do zrozumienia szlaków migracyjnych. Z czasem do tych metod dołączyło śledzenie radiowe i satelitarne, które dało możliwość śledzenia tras migracji z niezwykłą precyzją.

Migracje dzisiaj

Obecnie wiemy, że migracja bocianów pomiędzy Europą a Afryką jest stosunkowo zwyczajna w świecie ptaków. Dla porównania, rybitwa popielata każdego roku przemierza niemal 30 577 km, migrując między biegunem północnym a południowym. Rekord najdłuższej nieprzerwanej podróży ptaka wędrownego należy do kulika wielkiego, który w 2022 roku pokonał trasę z Alaski do Tasmanii — około 13 tys. km w 11 dni, nie zatrzymując się ani razu.

Znaczenie odkrycia

Choć historia Pfeilstorcha często pojawia się na marginesie opracowań naukowych, jej znaczenie dla badań migracji ptaków jest niezaprzeczalne. Bocian strzała dostarczył dramatycznego i namacalnego dowodu na to, jak daleko ptaki przemierzają świat. Jak zauważa ekspert Scott Weidensaul, „Pfeilstorch niosił ze sobą makabryczne, ale niezaprzeczalne świadectwo migracji”. Dzięki niemu zaczęliśmy patrzeć na ptasie wędrówki w nowym świetle, co otworzyło drogę do dalszych odkryć.

 

Bibliografia
  1. Paige Curtis ; "What This Gruesome Stork Taught Us About Bird Migration"; https://www.audubon.org/news/what-gruesome-stork-taught-us-about-bird-migration; 28-01-2025;
  2. Popular Science Team; "A stork impaled by a 30-inch spear flew thousands of miles to make it home"; https://www.popsci.com/science/stork-with-spear-in-neck-bird-migration/; 28-01-2025;
4.9/5 - (7 votes)
Post Banner Post Banner
Subscribe
Powiadom o
1 Komentarz
Inline Feedbacks
View all comments

Kiedyś strzały, teraz broń palna