Małpi śmiech dla lepszego towarzystwa
Podobnie jak ludzie, szympansy naśladują śmiech swoich towarzyszy – nawet, jeśli sytuacja nie wydaje im się zbyt zabawna. Taka reakcja pomaga jednak w relacjach z innymi osobnikami. Wyniki badań naukowców z University of Portsmouth przedstawia pismo „Emotion”.
Biolog behawioralny z Wydziału Psychologii na University of Portsmouth, dr Marina Davila-Ross badała śmiech 59 szympansów żyjących w czterech stadach w rezerwacie Chimfunshi Wildlife Orphanage w Zambii. Dwie grupy powstały ponad 14 lat temu, dwie inne były sporo młodsze – miały niecałe pięć lat. Członkowie wszystkich mieli różny wiek i płeć. W czasie badań naukowcy sfilmowali niemal pięćset sytuacji z udziałem, co najmniej dwóch małp. Za każdym razem szympansy bawiły się dłużej, jeśli jeden z nich wtórował śmiechem drugiemu.
„Pięć milionów lat temu przodkowie małp i ludzi musieli wykrzesać z siebie śmiech jako coś w rodzaju szczerej reakcji na innych. Od tej pory zdolność do kontroli śmiechu, wraz z korzyściami z tego płynącymi, musiała dramatycznie wzrosnąć. Tłumaczy to, czemu śmiech stał się tak wyrafinowanym, wszechobecnym narzędziem współpracy i komunikacji społecznej między ludźmi.” – mówi Davila-Ross.
Obserwowane szympansy nie tylko „małpowały” ekspresję swoich towarzyszy. Ich reakcje mogą też mieć odmienne znaczenie społeczne i emocjonalne – dowiodła psycholog. To znaczy, że społeczne wykorzystanie ekspresji u niektórych małp jest bardziej skomplikowane niż sądzono.
Największym zaskoczeniem dla badaczki było stwierdzenie, że małpy ze stosunkowo młodych stad naśladują swoich kolegów częściej, niż ich krewni w grupach już utrwalonych, których członkowie dobrze się znają. „To pozwala sądzić, że naśladowanie śmiechu może mieć specjalne znaczenie dla zacieśniania społecznych więzi.” – tłumaczy Davila-Ross.
Śmiech „w reakcji” jest nieco inny od śmiechu spontanicznego i przypomina śmiech używany w czasie rozmowy między ludźmi: trwa krócej, a jego celem wydaje się prowokowanie oddziaływań z innymi. Wtórowanie śmiechem towarzyszom nie jest tym samym, co śmiech fałszywy, do którego zdolni wydają się tylko ludzie – zaznacza badaczka. Ewolucjoniści uważają, że do śmiechu zdolne są wszystkie gatunki małp najbliżej spokrewnionych z ludźmi – szympansy, goryle i orangutany.
U ludzi śmiech jest nie tylko wyrazem rozbawienia (może też być wykorzystywany w innych sytuacjach). Jednak u małp śmiech zaobserwowano wyłącznie w kontekście oddziaływań z innymi i w reakcji na łaskotki. Także zarażanie śmiechem wydaje się unikalne dla ludzi. Małpy, aby się „uśmiać”, muszą uczestniczyć w „zabawie”. Nie zaczną się śmiać, wyłącznie słysząc śmiech innych osobników.
