Maślanka wiązkowa (Hypholoma fasciculare)

Wstęp

Maślanka wiązkowa to grzyb trujący. To jedna z najbardziej pospolicie występujących odmian grzybów blaszkowych. Opieńka trująca występuje na zalesionych terenach naszego kraju nieprzerwanie od początku kwietnia aż do grudnia. Z tego powodu na dobre wpisała się w leśny krajobraz. Gorzki, a jednocześnie ostry smak grzyba sprawia, że zatrucia maślanką wiązkową są rzadkie.

Sezon

Występuje od wiosny do późnej jesieni – od kwietnia do grudnia.

Występowanie

Jest to odmiana bardzo rozpowszechniona, praktycznie na całym świecie. Rośnie na niżu i w górach, w lasach, poza lasami, na pniakach i obumarłych korzeniach różnych drzew i krzewów. Występuje gromadnie. Czasami opieńkę trującą znaleźć można również na drewnie budowlanym. Występuje na wszystkich kontynentach na świecie oprócz Afryki i Antarktydy, nie wyłączając wielu wysp.

Wygląd

Kapelusz maślanki wiązkowej osiąga średnicę do 7 cm. U młodych okazów ma kształt półkolisty, później staje się wypukły, a następnie płaski z niedużym wybrzuszeniem. Powierzchnia kapelusza jest naga i gładka. W środku ma barwę pomarańczowo-czerwono-brązową lub pomarańczowożółtą.

Blaszki tego trującego grzyba są gęste i wąskie. Na początku mają barwę słomkowożółtą, później zieloną, ciemno-szaro-oliwkową, czekoladowobrązową, a nawet czarną. U młodych okazów są zakryte cienką osłoną.

Trzon opieńki trującej osiąga wysokość do 10 cm i grubość do 0,7 cm. Przeważnie jest dłuższy od średnicy kapelusza. Na początku jest pełny, później staje się pusty. Ma barwę żółtawą z zielonym odcieniem. Pokryty jest brązowymi włókienkami. Po uszkodzeniu nie zmienia swojego zabarwienia.

Miąższ ma barwę jasno-siarkowo-żółtą, jedynie przy podstawie trzonu ma barwę brązowawą. Jest elastyczny i cienki. Ma bardzo ostry smak i niewyraźny zapach.

Zarodniki eliptyczne, z porem rostkowym, gładkie, koloru blado-szaro-żółtobrązowej. Wysyp zarodników szarofioletowy, czasami czarny.

Właściwości

Maślanka wiązkowa jest grzybem trującym. Jego spożycie zaburza procesy trawienne i prowadzi do zapalenia śluzówki układu pokarmowego. Objawy pojawiają się zwykle po 3 godzinach od spożycia grzybów. Są to: mdłości, biegunka, wzdęcia, bóle brzucha. Po około 2 dniach objawy mijają nie powodując żadnych większych następstw zdrowotnych.

Zastosowanie

Nie ma żadnego zastosowania ze względu na właściwości trujące. Jednak w przeszłości odmiana była przedmiotem badań naukowców, co przyniosło ciekawe rezultaty. Z owocników opieńki niejadalnej udało się bowiem wyizolować związek chemiczny (fascikulol) o działaniu antybiotycznym, który pomaga w walce z gronkowcem złocistym. Z kolei z grzybni maślanki wiązkowej otrzymano substancje cytotoksyczne, hamujące wzrost poszczególnych komórek wirusa polio.

Maślanka wiązkowa – pytania i odpowiedzi

Czy maślankę wiązkową można pomylić z grzybem jadalnym?

Dla niewprawnego oka opieńka trująca może wyglądać podobnie do odmiany miodowej. Jednak ze względu na bardzo nieprzyjemny smak i aromat, zatrucia maślanką wiązkową praktycznie nie występują, dlatego nie jest to grzyb szczególnie niebezpieczny.

Dlaczego maślanka wiązkowa jest trująca?

Podobnie jak inne gatunki trujące również ta odmiana charakteryzuje się dużą zawartością toksyn w owocnikach. Substancje te po przedostaniu się do organizmu człowieka mogą powodować zatrucie pokarmowe, a nawet większe komplikacje zdrowotne.

Gdzie można spotkać opieńkę trującą?

W przeciwieństwie do wielu grzybów jadalnych opieńka trująca występuje nie tylko w lasach. Można ją często spotkać w parkach miejskich oraz skwerach, gdzie stanowi zagrożenie dla psów, więc ich opiekunowie powinni uważać.