Purchawica olbrzymia (Calvatia gigantea)

Wstęp

Purchawica olbrzymia jest jednym z największych występujących na świecie gatunków grzybów. Należy do rodziny pieczarkowatych i często jest mylona przez grzybiarzy amatorów z młodymi pieczarkami. Młode owocniki purchawicy olbrzymiej są jadalne. W Polsce najbardziej rozpowszechniony jest w północnej części kraju, na południu spotykany jest dość rzadko.

Sezon

Pierwsze okazy purchawicy olbrzymiej pojawiają się w sierpniu. Grzyb ten rośnie do października, ale często zdarza się, że stare osobniki można znaleźć nawet wiosną kolejnego roku.

Występowanie

Purchawica olbrzymia występuje w rzadkich lasach, parkach, ogrodach, na łąkach i pastwiskach, w przydrożnych zaroślach, a nawet w ogródkach przydomowych, gdzie może być łatwo hodowane. Najczęściej rośnie na glebach wilgotnych i żyznych, bogatych w azot lub zakwaszonych. Zdarza się, że potrafi wyrastać nawet na wysypiskach śmieci. Najczęściej pojawia się pojedynczo, czasem można ją znaleźć w mniejszych grupach, ale jest to widok naprawdę rzadki. Występuje głównie w Ameryce Północnej i w Europie oraz w Singapurze, Nowej Zelandii i na Tajwanie.

Wygląd

Owocnik purchawicy olbrzymiej może osiągać średnicę od 10 do 70 cm., chociaż zdarzały się okazy o średnicy dochodzącej do 150 cm. Ma kulisty kształt, czasem bywa lekko spłaszczony lub gruszkowaty. Początkowo jest biały, z czasem staje się kremowy, później szarożółty, następnie żółtobrązowy. Najstarsze egzemplarze mają owocniki szarobrązowe. Purchawica olbrzymia jest przykładem owocnika zamkniętego. U dojrzałych egzemplarzy pęka i rozpada się na dość duże płaty. Posiada dwie osłony – zewnętrzną i wewnętrzną. Osłona zewnętrzna jest cienka, początkowo gładka, później pokryta mączystym nalotem. Osłona wewnętrzna także jest cienka, z tym że w dotyku przypomina papier. Owocnik zakończony jest korzeniastym, cienkim, białym sznurem grzybni zagłębionym w podłożu.

Gleba purchawicy olbrzymiej, czyli wnętrze owocnika purchawicy olbrzymiej, początkowo jest elastyczna i zwarta. Z czasem staje się gąbczasta i watowata. U młodych osobników ma biały kolor, później przybiera odcienie zielonego, żółtego i oliwkowego.  U starszych okazów ma barwę brązową. W trakcie dojrzewania owocnika gleba zaczyna wysychać, aż w końcu rozpada się na drobny proszek i staje się pylista, a w jej miejscu pojawiają się zarodniki podstawowe.

Podglebie, czyli dolna część wnętrza owocnika, jest zwarte i słabo rozwinięte. W wielu przypadkach jest trudne do odróżnienia od gleby.

Młode osobniki purchawicy olbrzymiej mają słaby przyjemny smak i zapach, starsze okazy charakteryzują się mdłym zapachem i są niesmaczne.

Przez niewprawionych grzybiarzy purchawica olbrzymia często mylona jest z młodymi pieczarkami o zamkniętych, półkulistych owocnikach. Najłatwiej ją rozpoznać po nietypowych, dużych rozmiarach.

Właściwości

Purchawica olbrzymia jest smacznym grzybem jadalnym, jednak do spożycia nadają się tylko młode osobniki. Jak większość grzybów składa się głównie z wody oraz białek, węglowodanów, błonnika, śladowych ilości witamin i składników mineralnych. Cechę charakterystyczną tego grzyba są jego właściwości lecznicze – poprawiają leczenie mięsaka i białaczki oraz wykazują działanie przeciwnowotworowe.

Zastosowanie

Tylko młode owocniki purchawicy olbrzymiej nadają się do spożycia. Najpopularniejszym sposobem ich przyrządzania jest pocięcie owocnika na plastry, które następnie można smażyć lub panierować.