Jak wyglądają wszy i gnidy? Jak skutecznie się ich pozbyć?
Ekologia.pl Zdrowie Medycyna rodzinna Naturalne sposoby na wszy – które są skuteczne?

Naturalne sposoby na wszy – które są skuteczne?

Wszawica to choroba, która kojarzy się z biedą i zaniedbaniem. Tymczasem wszy na głowie nie dyskryminują w zależności od zasobności portfela czy zamiłowania do mycia włosów. W wielu przedszkolach i szkołach pojawiają się regularnie, a okazyjnie trapią również dorosłych. Podpowiadamy, co dobrze jest wiedzieć o uporczywych pasożytach i jakie naturalne sposoby na wszy warto wypróbować.

Wszy na głowie i gnidy - jak zwalczać

Wszy na głowie można dojrzeć gołym okiem lub pod lupą, fot. New Africa/Shutterstock
Spis treści

Wesz ludzka (Pedicus humanus) to gatunek, który towarzyszy człowiekowi od co najmniej 100 tys. i jest wynikiem ewolucji wszy małp człekokształtnych. Jego rozprzestrzenianiu się wśród ludzi ewidentnie służyła moda… na ubieranie się. Im bardziej okrywaliśmy swoim ciała, tym wszom było na nich lepiej.

Skąd się biorą wszy?

Wszy to pasożyty, które odżywiają się ludzką krwią i bytują na naszej skórze, gdzie znajdują idealne warunki do intensywnego rozmnażania. Ich jajeczka nazywamy gnidami i są one jednym z podstawowych symptomów rozpoznawania wszawicy. Naturalne metody na wszy stosuje się tak długo, dopóki na skórze nie będzie śladu jajeczek.

Smak krwi Homo sapiens upodobały sobie trzy typy wszy – wesz głowowa i odzieżowa, które wyglądają identycznie i zaliczane są do jednego gatunku oraz wesz łonowa, które wbrew nazwie zamieszkuje nie tylko owłosione okolice genitaliów, ale także pachwiny, pachy, brzuch czy nawet rzęsy i brwi.

Żadna z wymienionych wyżej wszy nie potrafi skakać ani latać, a więc zarazić się wszawicą można wyłącznie wskutek bezpośredniego kontaktu z nosicielem bądź jego ubraniem lub pościelą. Przebywanie w zatłoczonych zbiorowiskach ludzi, gdzie poziom higieny nie jest wysoki, naturalnie sprzyja rozprzestrzenianiu wszawicy – stąd asocjacja z chorobą biednych.

Czy wszy są groźne?

Wszawica to przede wszystkim problem wstydliwy i swędzący. W grupach dziecięcych bywa powodem społecznego ostracyzmu, dlatego domowe sposoby zwalczania wszy są od dekad tak popularne i chętnie przekazywane z pokolenia na pokolenie. Mało kto jednak wie, że wszy jako insekty naruszające barierę skóry i mające bezpośredni kontakt z krwią człowieka, stwarzają o wiele poważniejsze zagrożenie. Są one bowiem wektorami chorób, które jeszcze przed 100 laty terroryzowały społeczeństwo. Zaliczamy do nich zwłaszcza dżumę, dur powrotny, tyfus plamisty czy gorączkę okopową.

Francuski bakteriolog Charles Nicolle został w 1928 r. odznaczony Nagrodą Nobla w dziedzinie medycyny, po tym jak oficjalnie zidentyfikował zależność między rozprzestrzenianiem się wszy a tyfusem plamistym, który – przypomnijmy – zdziesiątkował na początku XIX w. armię napoleońską ciągnącą na Moskwę.

 

Wszy należy wyczesywać bardzo gęstym, metalowym grzebieniem, fot. Petrovicheva Mariia/Shutterstock

Najprostsze domowe sposoby na wszy i gnidy

Na szczęście wszawica jest problemem, z którym przy odrobinie cierpliwości i konsekwencji można sobie dość szybko poradzić. Podstawowa metoda to czesanie na mokro przy wykorzystaniu grzebienia o bardzo wąskich ząbkach. Wszy mają bowiem tendencję do uczepiania się pasm włosów i aby je fizycznie usunąć, potrzeba dość radykalnej eliminacji. Zmoczenie włosów na jakiś czas unieruchamia insekty i pozwala je wyczesać. Jest to proces czasochłonny i wymagający regularnego powtarzania, ale zdecydowanie najtańszy i możliwy do zastosowania również u najmłodszych niemowląt.

Inne naturalne sposoby na wszy opierają się na taktyce duszenia pasożytów pod warstwą oleju. W tym celu wykorzystuje się oliwę z oliwekolej migdałowy lub kokosowy, wazelinę, a nawet majonez. Nałożone na włosy, partia po partii, i pozostawione na kilka godzin, kompresy takie uśmiercają znaczną część wszy i zapobiegają wykluwaniu się gnid. Metoda ta jest całkowicie bezpieczna, ale wiąże się ze sporym nieporządkiem, a wyczesywanie i spłukiwanie ciężkich substancji z włosów również nie jest prostym zadaniem.

Niepotwierdzone jest natomiast rzekome odwszawiające działanie octu – badanie naukowe z 2004 r. podsumowujące domowe sposoby na wszy wykazało jego nieefektywność. We wspomnianym badaniu najbardziej skuteczna okazała się wazelina, po użyciu której wykluło się jedynie 6% jajeczek.

Dodajmy, że bardzo ważnym elementem walki z wszami jest regularnie czyszczenie grzebieni i szczotek i wymywanie ich w bardzo gorącej wodzie. W przeciwnym razie ryzykujemy ciągłe przenoszenie jajeczek z powrotem na skórę głowy.

Tabela przedstawiająca naturalne sposoby na wszy o przynajmniej częściowej skuteczności; opracowanie własne

Jak pozbyć się wszy z olejkami eterycznymi?

Wyczesywanie wszy z włosów warto wspomóc użyciem olejków eterycznych, które mają toksyczne działanie na owady. Najbardziej polecany jest olejek z drzewa herbacianego, przydatny również jak prewencja w przypadku wszawicy w otoczeniu. Codzienne smarowanie okolic nad uszami olejkiem Tea Tree samym tylko zapachem odstrasza pasożyty.

Aby unicestwić wszy na głowie olejkiem eterycznym, należy rozprowadzić 15-20 kropli olejku w 60 ml oliwy z oliwek i mieszankę taką zaaplikować na skórę głowy i pozostawić na całą noc (po uprzednim owinięciu np. cienkim ręcznikiem). Na drugi dzień włosy dokładnie wyczesujemy i myjemy. Ten drugi etap jest absolutnie niezbędny do usunięcia wszy.

Niestety, olejek z drzewa herbacianego jest bardzo silnym preparatem i może powodować reakcje alergiczne oraz zaburzenia endokrynologiczne. Jego stosowanie u małych dzieci jest bardzo kontrowersyjne. Inne olejki, które teoretycznie mogą również pomóc w zwalczaniu wszy, to olejek z miodli indyjskiej, goździków i gałki muszkatołowej, a także olejek lawendowy, eukaliptusowy, anyżowy i miętowy.

Naturalne sposoby na wszy odzieżowe

Wszy odzieżowe również pasożytują na naszej skórze, ale najczęściej składają jajeczka na ubraniach i pościeli. Wszawicę odzieżową można rozpoznać po swędzących grudkach, które pojawiają się na całym ciele, a w przypadku intensywnego drapania mogą przekształcać się z zakażenia ropne.

Kluczem do pozbycia się intruzów jest przede wszystkim regularne pranie tekstyliów w wysokich temperaturach i prasowanie ich. Źródłem zakażenia mogą być oczywiście także wełniane czapki i szale, koce czy pluszowe zabawki, których nie da się potraktować gorącą wodą – w tym przypadku eksperci polecają zamykanie „podejrzanych” części garderoby i maskotek w szczelnych plastikowych workach na dwa tygodnie. Po tym czasie wszystkie wszy oraz gnidy powinny być martwe – wystarczy tekstylia delikatnie uprać.

Dodatkowo w okresie walki z wszami odzieżowymi należy regularnie odkurzać wszystkie meble tapicerowane, typy kanapy, fotele, tapczany.

Po kuracji olejem lub wazeliną włosy należy dokładnie wyczesać i umyć, fot. christinarosepix/Shutterstock

Dlaczego warto stosować naturalne sposoby na wszy?

W dzisiejszych czasach w aptekach i drogeriach do nabycia jest cały szereg środków zwalczających wszy – od szamponów po płyny. Niektóre są na receptę, inne można kupić w wolnej sprzedaży. Zawierają one takie substancje aktywne jak permetryna, iwermektyna czy malathion – te skuteczne pestycydy niestety nie są bezpieczne dla zdrowia i zwłaszcza w przypadku małych dzieci są wręcz niewskazane.

Jeśli zdecydujemy się mimo wszystko sięgnąć po „chemię”, warto używać minimalnej ilości środków przeciw wszom, ściśle według wskazań lekarza lub producenta. Bezwzględnie należy też unikać ich kontaktu z oczami i stosować je raczej nad umywalką lub wanną niż po prysznicem – tak aby do minimum ograniczyć kontakt preparatu z odsłoniętą skórą.

Sposoby na wszy – najczęściej zadawane pytania

Które naturalne sposoby na wszy są najskuteczniejsze?

Z badań wynika, że najlepsze efekty przynosi likwidowanie wszy za pomocą wazeliny oraz olejku z drzewa herbacianego rozcieńczonego w oliwie z oliwek.

Czy ocet lub sok cytrynowy zwalczają wszy?

Nie potwierdzono, aby „zakwaszanie” wszy przynosiło pożądane efekty.

Czy chemiczne środki do walki z wszami są bezpieczne?

Spora część preparatów przeciw wszom zawiera w swoim składzie pestycydy, które mogą być toksyczne dla małych dzieci oraz osób wrażliwych. Ich nadużycie może mieć negatywne skutki zdrowotne.

 

Bibliografia
  1. „Of lice and men: An itchy history” Emily Willingham, https://blogs.scientificamerican.com/guest-blog/of-lice-and-men-an-itchy-history/, 4/02/2024;
  2. “The origin and distribution of human lice in the world” Amina Boutellis i in., https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1567134814000203, 4/02/2024;
  3. “Home Remedies to Control Head Lice Assessment of Home Remedies to Control the Human Head Louse, Pediculus humanus capitis (Anoplura: Pediculidae)” Miwa Takano-Lee i in., https://www.pediatricnursing.org/article/S0882-5963(04)00139-3/fulltext, 4/02/2024;
  4. “Head lice” Mayo Clinic, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/head-lice/symptoms-causes/syc-20356180, 4/02/2024;
  5. “Head lice” Cleveland Clinic, https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/10824-head-lice, 4/02/2024;
  6. “HOME REMEDIES FOR LICE: 11 WAYS TO TREAT LICE NATURALLY” Jennifer Nadel, https://khealth.com/learn/head-lice/home-remedies/, 4/02/2024;
  7. “Home Remedies for Head Lice: What Works?” Zora DeGranpre, https://www.healthline.com/health/lice-home-remedies, 4/02/2024;
4.7/5 - (20 votes)
Post Banner Post Banner
Subscribe
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments