Koza pospolita (Cobitis taenia)

Występowanie

Zamieszkuje europejskie rzeki od Garonny i Loary we Francji, przez Łabę, Wisłę, po Wołgę w Rosji oraz rzeki południowo-wschodniej Wielkiej Brytanii i południa Półwyspu Skandynawskiego.

Budowa zewnętrzna

Głowa mała, dwubocznie spłaszczona. Oczy średniej wielkości, wysoko osadzone. Pod okiem znajduję się kolec. Otwór gębowy dolny, mały, wyposażony w 3 pary wąsików. Ciało wydłużone, z dwubocznym spłaszczeniem, barwy żółto-kremowej. Grzbiet oraz boki ciała ciemno plamkowane. Brzuch jasny. Płetwy zaokrąglone. Przy trzonie płetwy ogonowej występuje charakterystyczna ciemna plamka. Łuski drobne, cykloidalne. Obie płcie można rozróżnić po długości promieni w płetwach piersiowych. U samców drugi promień jest najdłuższy, a u samic trzeci. Dodatkowo samce mają dłuższe płetwy piersiowe i brzuszne, z kolei samice osiągają większe rozmiary ciała. Gatunkami podobnymi, trudnymi do odróżnienia, są m.in. koza dunajska (Cobitis elongatoides) oraz koza złotawa (Sabanejewia aurata).

Biologia

Zwierzę aktywne w nocy. Występuje głównie w rzekach o niewielkim przepływie, w starorzeczach, rowach melioracyjnych, kanałach i rzadziej jeziorach. Preferuje miejsca o dnie piaszczystym lub mulistym. Znosi niewielkie zasolenie – spotykana jest nawet w Morzu Bałtyckim. Żywi się początkowo zooplanktonem, następnie bezkręgowcami dennymi. Do rozrodu przystępuje od maja do lipca, przy temperaturze wody powyżej 16-18 stopni Celsjusza. Samica składa od 100 do 4 tys. ziaren ikry. Złożone jaja przyklejają się do roślinności. Średnica jaj wynosi 1-1,4 mm. Wylęg następuje po 5 dniach. Dojrzałość płciową osiąga między drugim a trzecim rokiem życia (samice), bądź między pierwszym a drugim roku (samce). Ryba krótkowieczna. Ma status zagrożenia najmniejszej troski (kategoria LC na liście IUCN). W Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt figuruje jako gatunek narażony na wyginięcie (kategoria VU).