Wojsiłka pospolita (Panorpa communis)

Wojsiłka pospolita to gatunek z rzędu wojsiłek, który jest reprezentowany w Polsce przez dziewięć gatunków. Wojsiłka pospolita występuje powszechnie we wszystkich krajach europejskich. W Polsce może ją spotkać na terenie całego kraju, szczególnie licznie zamieszkuje Warmię i Mazury. Gatunek ten preferuje siedliska wilgotne i zacienione. Wojsiłki można najczęściej spotkać w lasach liściastych, łąkach, zaroślach, wzdłuż łąk i strumieni. Żyją także w parkach i żywopłotach.

Wygląd

Wojsiłka pospolita to średniej wielkości, smukłe owad o bardzo charakterystycznym wyglądzie. Długość ciała wynosi od 1,2 do 2 cm, a rozpiętość skrzydeł to około 3 cm. Z przodu ciała znajduje się niewielka głowa o budowie hipognatycznej, silnie wydłużona do dołu. Zakończona jest dość sporym aparatem gębowym typu gryzącego. Wojsiłki mają parę oczu złożonych, przyoczka, długie czułki i dwie pary okrągło zakończonych skrzydeł. Skrzydła są duże, przejrzyste z wyrazistym, czarnym użyłkowaniem. Znajdują się na nich czarne plamki, ułożone w nieregularne pasy. Określenie, które dokładnie pola na skrzydłach zajmują czarne plamki pomaga w identyfikacji gatunku. Wojsiłka pospolita bardzo przypomina swój gatunek siostrzany – rzadziej spotykaną wojsiłkę zwyczajną, ale odróżnia je właśnie ubarwienie skrzydeł. Wojsiłka zwyczajna ma wyraźną, czarną plamkę w górnej części skrzydeł, której nie ma u wojsiłki pospolitej. Różnią się od nich także upodobaniami siedliskowymi. Odnóża są długie i cienki, przypominają budową odnóża komarów. Odwłok wyraźnie różni się u samiec i samic – jest to przykład dymorfizmu płciowego. Odwłok samic jest prosty, długi, żółto prążkowany. Na końcu znajduje się pokładełko do składania jaj. Samce mają na końcu odwłoku czerwony aparat kopulacyjny, który wygina się w stronę głowy i kształtem przypomina kolec jadowy skorpiona. Pełni on ważną funkcję w trakcie kopulacji – służy do przytrzymana samicy. Umożliwiają to małe szczypce na końcu aparatu.

Biologia

Wojsiłki pospolite są rozdzielnopłciowe. Kopulację poprzedzają zaloty. Gody wojsiłek są dość skomplikowane, ponieważ samce i samice są wybredne w doborze partnera do rozrodu. Samce chętnie wybierają duże, dobrze odżywione samice. W ramach zalotów samce składają samicom prezent w postaci pożywnej wydzieliny gruczołów ślinowych, którą samice zjadają. Czasami, choć rzadko, przynoszą im także resztki upolowanego owada. Jeśli samica będzie zadowolona z podarunków, dopuści samca do kopulacji. Czasem samiec zmuszają jednak do tego samicę siłą, przytrzymując jej skrzydła za pomocą organu notalnego. Są to wyrostki w formie kleszczy, które znajdują się między trzecim a czwartym segmentem odwłoka. Wczesną wiosną samice składają w ziemi jaja, kilkadziesiąt w jednym lęgu. Z jaj wykluwają się ciemno wybarwione larwy, przypominające budową gąsienice motyli. Żerują one w wilgotnej glebie, polując na chore owady. Larwy przechodzą w ziemi przeobrażenie w poczwarki typu wolnego, które żywią się chorymi i martwymi owadami oraz resztami roślin. Na zakończenie cyklu życiowego, poczwarka przeobraża się w postać dorosłą (imago). Cały cykl życiowy trwa krótko, więc w ciągu roku zdarzają się dwa pełne pokolenia wojsiłek. Owady te są aktywne od maja do października. Jeśli jaja zostają złożone jesienią, to larwy zimują w glebie i przepoczwarzają się dopiero na wiosnę. Wojsiłki są płochliwe i nie stanowią zagrożenia dla człowieka. Prowadzą niezbyt aktywny tryb życia, ponieważ nie latają na długie odległości. Za to dość dobrze skaczą, co wykorzystują w trakcie żerowania.

Odżywianie

Wojsiłki pospolite są wszystkożerne i drapieżne, polują na inne gatunki owadów. Najważniejszy składnik ich diety stanowią chore i martwe owady, które stanowią dla nich łatwą zdobycz. Zdarza się, że porywają owady upolowane w pajęcze sieci, ryzykując przy tym, że same się w nią zaplączą. Czasami polują też na niewielkie, zdrowe owady o miękkich ciałach, takie jak gąsienice, pluskwy i mszyce. Odżywiają się także nektarem i pyłkiem kwiatów takich jak krwawniki czy wrotycze, czasem zlizują też z nich spadź – ich wydłużony aparat gębowy jest do tego dobrze przystosowany. Nie są wybredne, żerują na większości pospolitych gatunków kwiatów. Mogą także odżywiać się sokiem z gnijących owoców i odchodami ptaków.