Żywopłot – strzyżenie, technika i narzędzia
Piękny żywopłot to najlepsze ogrodzenie przydomowej posesji – gęste, nieprześwitujące, wysokie nawet do 2-3 metrów, przyjemnie zielone, a czasami nawet kwitnące. Ale żywopłoty wymagają odpowiedniej pielęgnacji, której podstawą jest cięcie – w odpowiednim czasie i poprawną techniką.
Istnieje oczywiście opcja zasadzenia w ogrodzie żywopłotu nieformowanego, złożonego z różnych gatunków roślin, które rosnąć będą spontanicznie. Ta koncepcja ma dwie wielkie zalety – minimum pracy oraz romantyczny urok dzikiej zieleni. Z drugiej strony jednak, żywopłot nieformowany nie pasuje do nowoczesnych ogrodów utrzymanych w duchu prostoty formy i geometrycznych linii, a ponadto stwarza zagrożenie rozrastania się w niekontrolowanym stopniu. Trudno się dziwić, że większość ludzi wybiera dziś jednak żywopłoty formowane, które mogą mieć bardzo wiele postaci: liściastą, iglastą, kolorową, zimozieloną czy nawet owocową!
Kiedy przycina się żywopłoty – ogólne zasady
Przygoda z uprawą żywopłotu praktycznie zaczyna się od cięcia. Zaraz po posadzeniu należy bowiem większość roślin radykalnie przystrzyc do wysokości 20-30 cm. Wielu ludziom żal jest tak wyraźnie skracać płot, którego pełnego wzrostu nie mogą się już doczekać, ale jest to proceder naprawdę opłacalny – krzewy odwdzięczą się gęstością i szybkim tempem wzrostu od samego początku. Wyjątkiem są iglaki, których co do zasady nie przycina się w pierwszych 2 latach.
Kolejne cięcie młodego żywopłotu przeprowadzić należy na przełomie maja i czerwca, kiedy świeże pędy osiągną już kilkanaście centymetrów wysokości. Ostatnie cięcie przeprowadza się w środku lata – idealnie w pierwszej połowie sierpnia, aby dać roślinom czas na przygotowanie się do zimy. W kolejnych latach żywopłoty przycina się zwykle dwukrotnie – wiosną, dla wzmocnienia, oraz latem w celu ukształtowania płotu.
Żywopłot – cięcie letnie
Letnie cięcie najczęściej przypada do okres pierwszej połowy sierpnia i nie powinno być już tak radykalne, jak cięcie wiosenne. Jest to bowiem raczej zabieg kosmetyczny mający na celu pozbycie się brzydkich, zniszczonych części roślin oraz nadanie płotowi pożądanego kształtu. Nie da się ukryć, że ogród nigdy nie wygląda tak pięknie jak bezpośrednio po strzyżeniu, gdy linie są jeszcze dość ostre, a poziom żywopłotu idealnie równy. Z biegiem czasu zawsze pojawiają się bowiem różnice między poszczególnymi roślinami i wierzchołek żywopłotu może już nie prezentować się tak zachwycająco.
Zalecenia dotyczące poszczególnych gatunków liściastych
Naturalnie, rośliny wykorzystywane do żywopłotów obejmują bardzo różne gatunki, które mają swoje indywidualne potrzeby i wymagania. Zasady pielęgnacji danego żywopłotu należy więc zawsze dostosować do posiadanych roślin i z tego względu żywopłoty mieszane są zwykle najtrudniejsze w utrzymaniu.
Najbardziej popularne żywopłoty liściaste z buków czy grabów starczy ciąć tylko raz i to właśnie latem, idealnie zaś w lipcu. Są to krzewy, które rosną stosunkowo powoli, więc szkoda jest nieustannie pozbawiać ich wysokości. Nieco inaczej ma się sprawa z ligustrami oraz popularnymi w ostatnich czasach wiązami Turkiestanu. Rosną one w zawrotnym tempie i aż proszą się o kilka zabiegów cięcia w ciągu roku, począwszy od wczesnej wiosny. Nie przeszkodzi im nawet comiesięczne strzeżenie, o ile nie jest dość zasadnicze, a krzewy zwykle pięknie się zagęszczają i od razy wypuszczają jasnozielone młode pędy. Ostatnie cięcie powinno wszak mieć miejsce nie później niż w sierpniu.
Strzyżenie żywopłotów iglastych
Żywopłoty iglaste rządzą się nieco innymi zasadami, gdyż nie wypuszczają takiej ilości pędów i nie rozrastają się tak intensywnie we wszystkie strony. Z wyjątkiem cisu, który jest mało kapryśny, żywopłoty iglaste nigdy nie powinny być przycinane do suchego drzewa, bo z tych miejsc nigdy już nie wypuszczą pędów. Tniemy więc jedynie boki i wierzchołki na głębokości zielonych gałęzi i zwykle nie więcej niż kilkanaście centymetrów. Cięcie idealnie jest przeprowadzać latem, w pochmurny dzień, aby słońce nie zaszkodziło pokaleczonym roślinom.
Specyficzne są świerkowe żywopłoty, których nie powinno się zwężać, a jedynie ciąć od góry. Martwe i suche gałęzie można przy tym w każdej chwili usunąć. Tuje można z kolei w zależności od potrzeby strzyc nawet dwa razy do roku – w czerwcu i na początku września. Dwa krótsze cięcia są wręcz dla żywotników zdrowsze niż jedno większe – nie zabierają im tyle energii.
Żywopłoty zimozielone i kwitnące
Popularny żywopłot z bukszpanu można ciąć nawet dwa-trzy razy do roku, w okresie od czerwca do września, ale nigdy w czasie suszy lub deszczu. Małe liście ułatwiają osiąganie bardzo wyraźnych kształtów płotu i wszystkie kosmetyczne poprawki udoskonalają natychmiast jego prezencję. Więcej ostrożności wymagają żywopłoty zimozielone o dużych liściach, takie jak laurowiśnia czy ostrokrzew Meserwy.
Te tniemy jedynie raz w roku, w lipcu lub sierpniu, a dzięki mniej jednolitej strukturze atrakcyjny efekt powinien się utrzymać przez cały rok. Żywopłoty kwitnące mają bardziej indywidualne potrzeby, a okres ich strzyżenia powinien uwzględniać porę kwitnięcia. I tak forsycję strzyżemy zaraz po przekwitnięciu, a więc zwykle na koniec kwietnia, kalinę koralową w czerwcu, zaś dereń jadalny nawet w lipcu. Inne gatunki, takie jak tawuła japońska, tniemy wczesną wiosną, jeszcze przed rozpoczęciem okresu wegetacyjnego.
Technika ciecia żywopłotu krok po kroku
Cięcie żywopłotu wcale nie jest takie proste, jak mogłoby się wydawać. Aby efekt był naprawdę zadowalający warto opanować proste zasady, które ułatwią zadanie i ograniczą błędy. Przede wszystkim każdy zielony płot należy strzyc zawsze od boku do boku. Jeśli zależy ci na idealnie równych liniach, warto rozpiąć wzdłuż płotu sznurek równoległy do ziemi, który wyznaczy idealną wysokość cięcia. Wbrew pozorom, nie należy również nigdy strzyc boków w pionie. Optymalny kształt żywopłotu powinien mieć lekko rozszerzoną podstawę, tak aby promienie słoneczne nie miały problemy z przedostawaniem się aż do dołu. Pamiętajmy, że w przypadku żywopłotów mieszanych, zachowanie prostej linii u góry jest praktycznie niemożliwe, więc poleca się raczej formowanie łagodnych łuków z poszczególnych krzewów.
Nawet przy radykalnych cięciach należy skupić się głównie na wierzchołku płotu, boczne pędy przycinając zaledwie o kilka centymetrów – tym sposobem nie będzie niepotrzebnie prowokować krzewów do rozrastania się wszerz, co sprzyja gniciu i obumieraniu wewnątrz. Sam cięcie powinno być proste i gładkie – poszarpane krawędzie pędów gorzej się zabliźniają i są bardzie podatne na choroby.
Jakich narzędzi użyć?
Bardzo ważną rolę w prawidłowym cięciu żywopłotu odgrywają narzędzia. To od ich ostrości zależy bowiem, jak krzewy będą się goić. Nie ma przy tym żadnych przeciwwskazań by posługiwać się zwykłymi nożycami ogrodowymi, o ile ostrza wykonane są z solidnego metalu i nadają się do ostrzenia. U starszych żywopłotów, które mają już sporo grubych, zdrewniałych gałęzi wymagany być może ręczny sekator.
Jeśli posiadasz jednak długi żywopłot lub zależy ci na idealnie prostych liniach cięcia, lepiej jest wyposażyć się w nożyce elektryczne, które dzięki długim prowadnicom umożliwiają ścinanie całego wierzchołka płotu jednym ruchem.
O czym warto pamiętać?
Każdorazowe cięcie żywopłotu, o ile nie jest zupełnie kosmetyczne, wymaga podsypania pod krzewy dawki nawozu, idealnie organicznego. Rośliny po strzyżeniu próbują bowiem natychmiast wypuścić nowe pędy, a do tego procesu potrzebują zwiększonej dawki substancji odżywczych.
Nie trzeba też się przesadnie obawiać, że zaszkodzimy żywopłotowi nieudanym cięciem. Niedoświadczonym ogrodnikom nawet radykalne odmłodzenie poleca się wykonywać w kilku fazach – np. na wiosnę, latem i na kolejną wiosnę, dzięki czemu można na bieżąco korygować i analizować stan płotu. A krzewy same łatwo dają znać czy powodzi im się dobrze – prawidłowo ostrzyżony żywopłot zdrowo się zieleni, jest gęsty i równomierny. Jeśli z kolei zaobserwujesz przerzedzenie, żółknięcie lub nieregularny wzrost warto zmienić nieco technikę – od zakupu ostrzejszych narzędzi, po zmianę terminu cięcia i jego skali. Nawet okresowe słabości nie oznaczają bowiem jeszcze niepowodzenia – żywopłoty mają zdolność do regeneracji i zwykle mile zaskakują swoją urodą.
- https://www.nelenprozelen.cz/poradna/kdy-spravne-strihat-zivy-plot-detail-511; 2019-08-17;
- https://www.magazinzahrada.cz/rady-a-tipy/strihani-zivych-plotu-vime-jak-na-to.html; 2019-08-17;
- https://zahradnikralovstvi.cz/novinky/rez-zivych-plotu.html; 2019-08-17;
- Kathryn Keller; "How to Maintain Hedges"; https://www.thisoldhouse.com/ideas/how-to-maintain-hedges; 2019-08-17;
- Gardeners’ World; "How to plant a hedge"; https://www.gardenersworld.com/how-to/grow-plants/how-to-plant-a-hedge/; 2019-08-17;
- Better Homes & Gardens; "Landscaping How-To: Plant a Hedge"; https://www.bhg.com/gardening/landscaping-projects/landscape-basics/landscaping-how-to-plant-a-hedge/; 2019-08-17;
- BBC; "How to prune hedges"; https://www.bbc.co.uk/gardening/basics/techniques/pruning_prunehedges1.shtml; 2019-08-17;
Żywopłoty są piękne. Sama mam na działce bardzo okazały. Niestety w tym roku tuż przed podcinaniem okazało się, że zeszłoroczne narzędzia już nie nadają…