Białoporek brzozowy - opis grzyba, sezon, wygląd, występowanie
Ekologia.pl Wiedza Atlas grzybów Grzyby grzyby podstawkowe pieczarniaki żagwiowce pniarkowate pniarek Białoporek brzozowy
Indeks nazw
Szukaj lub wybierz według alfabetu
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

Białoporek brzozowy (Piptoporus betulinus)

Nazywana/y także: huba brzozowa, pniarek brzozowy, porek brzozowy, żagiew brzozowa
Białoporek brzozowy, fot. shutterstock
Spis treści

Wstęp

Białoporek brzozowy (porek brzozowy, pniarek brzozowy) to jednoroczna huba z rodziny pniarkowatych Fomitopsidaceae, o poduszkokształtnych, bocznie przyrastających owocnikach, rozwijająca się wyłącznie na brzozach. Od niepamiętnych czasów wykorzystywany był w lecznictwie, głównie do zwalczania infekcji nicieni. Od dekad trwają prace nad substancjami przeciwnowotworowymi.

Sezon

Białoporek brzozowy wytwarza nowe owocniki od sierpnia do października. Obumarłe okazy mogą przetrwać cały rok.

Występowanie

Białoporek brzozowy to huba szeroko rozpowszechniona na całej półkuli północnej, spotykana wszędzie tam gdzie rosną drzewiaste, białokore brzozy: brodawkowata, omszona, ciemna i papierowa. W Korei podejmowano próby hodowli białoporeka brzozowego także na wiórach innych gatunków brzóz np.: dahurskiej. Nierzadko rozwija się wysoko w koronach drzew-gospodarzy.

Wygląd

Owocniki białoporka brzozowego przyrośnięte bokiem do pnia lub gałęzi brzozy, duże (0,1-0,3 m średnicy).

Kapelusz poduszkowaty, rzadziej półokrągły, o charakterystycznej, matowej, spękanej i złuszczającej się fakturze. Kolor zwykle brunatny bądź kremowoszary.

Rurki barwy białej na młodych owocnikach, złociste o słomkowym na starszych i obumarłych porkach, 1,5-5 mm (sporadycznie do 8) długie.

Trzonu brak.

Miąższ biały, pozbawiony włókien, jednostajnie zwarty w przekroju, cierpki i gorzki w smaku, u żywych okazów łykowaty, u zasuszonych korkowaty.

Wysyp zarodników biały. Spory białoporka brzozowego (pniarka brzozowego) kształtu przecinka, z ostrym końcem podstawy, gładkie, nieamyloidalne, najczęściej z dwiema kroplami (gutulami) wewnątrz zarodnika. Osiągają 5-7 × 1,5-2,0 μm.

Właściwości

Białoporek brzozowy odpowiada za białą zgniliznę drewna brzóz. Jako słaby pasożyt może po wniknięciu w głąb zdrowej brzozy trwać latami bez widocznych objawów. Dopiero gdy brzoza zostanie osłabiona ocienieniem, suszą albo zgoła zwalona przez wiatr lub drwali białoporek się uaktywnia, rozkładając obumierające, a potem całkowicie martwe drewno.

Zastosowanie

Białoporek brzozowy jest grzybem niejadalnym, ale stosowany w lecznictwie od tysięcy lat, przede wszystkim do tamowania krwawień. Grzyb ten leczył się z zakażenia włosogłówką (pasożytniczym nicieniem) Otzi, człowiek lodu z Południowego Tyrolu. Kolejne fale badań nad mumią Otziego przyniosły renesans zainteresowań antybiotycznymi i przeciwrobaczymi właściwościami białoporka brzozowego.

Okres występowania
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Bibliografia
  1. Capasso L. 1998.; "5300 years ago, the Ice Man used natural laxatives and antibiotics."; Lancet 352 (9143): 1864.;
  2. Cyranka M., Grąz M., Kaczor J., Kandefer-Szerszeń M., Walczak K., Kapka-Skrzypczak L. 2011.; "Investigation of antiproliferative effect of ether and ethanol extracts of Birch polypore medicinal mushroom, Piptoporus betulinus (Bull.: Fr.) P. Karst. (Higher Basidiomycetes) in vitro grown mycelium."; Int J Med Mushrooms 13: 525-533.;
  3. Domański S., Orłoś H., Skirgiełło A. 1967.; "Żagwiowate II (Polyporaceae pileateae), szczecinkowcowate II (Mucronosporaceae pileateae), lakownicowate (Ganodermataceae), bondarcewiowate (Bondarzewiaceae), boletkowate (Boletopsidaceae), ozorkowate (Fistulinaceae). w: Kochman J., Skirgiełło A. (red.),"; PWN, Warszawa.;
  4. Gerhardt E. 2006.; "Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków."; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa.;
  5. Gminder A. 2008.; "Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej."; Wyd. Weltbild, Warszawa.;
  6. Guevara-Gonzalez R., Torres-Pacheco I. 2014.; "Biosystems engineering: biofactories for food production in the XXI Centur."; Springer Science & Business Media.;
  7. Han M., Chen Y., Shen L., Song J., Vlasak J., Dai Y., Cui B. 2016.; "Taxonomy and phylogeny of the brown-rot Fungi: Fomitopsis and its related genera."; Fungal Diversity 80 (1): 343-373.;
  8. Krieglsteiner G., Gminder A., Winterhoff W. 2000.; "Die Großpilze Baden-Württembergs. Band 2: Ständerpilze: Leisten-, Keulen-, Korallen- und Stoppelpilze, Bauchpilze, Röhrlings- und Täublingsartige."; Ulmer Verlag, Stuttgart.;
  9. Laux H. 1985.; "Eßbare Pilze und ihre giftigen Doppelgänger."; Franckh Kosmos Verlag, Stuttgart.;
  10. Lohmeyer T., Kũnkele U. 2006.; "Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie."; Wyd. Parragon, Warszawa.;
  11. Łakomy P., Hanna Kwaśna H. 2008.; "Atlas hub."; Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa.;
  12. Moser M. 1978.; "Röhrlinge und Blätterpilze. Kleine Kryptogamenflora Mitteleuropas. vol. 2."; Gustav Fischer, Stuttgart.;
  13. Ortiz-Santana B.; Lindner D., Miettinen O., Justo A., Hibbett D. 2013.; "A phylogenetic overview of the Antrodia clade (Basidiomycota, Polyporales)."; Mycologia 105 (6): 1391-1411.;
  14. Pleszczyńska M., Lemieszek M., Siwulski M., Wiater A., Rzeski W., Szczodrak J. 2017.; "Fomitopsis betulina (formerly Piptoporus betulinus): the Iceman’s polypore fungus with modern biotechnological potential."; World Journal of Microbiology and Biotechnology 33 (5): 83.;
  15. Pöder R. 2005.; "The Ice man’s fungi: facts and mysteries."; Int. J Med Mushrooms 7:357-359.;
  16. Roody W. 2003.; "Mushrooms of West Virginia and the Central Appalachians."; University Press of Kentucky, Lexington.;
  17. Schmidt O. 2006.; "Wood and tree Fungi: biology, damage, protection, and use Springer, .Snowarski M. 2010. Grzyby. Seria: Spotkania z przyrodą."; Wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.;
  18. Sułkowska-Ziaja K., Szewczyk A., Galanty A., Gdula-Argasińska J., Muszyńska B. 2018.; "Chemical composition and biological activity of extracts from fruiting bodies and mycelial cultures of Fomitopsis betulina."; Mol Biol Rep. 45 (6): 2535-2544.;
  19. Szczepkowski A. 2012.; "Grzyby nadrzewne w innym świetle - użytkowanie owocników."; Studia i Materiały CEPL w Rogowie 14: 32-33.;
  20. Wohlers A., Kowol T., Dujesiefken D. 2001.; "Pilze bei der Baumkontrolle. Erkennen wichtiger Arten an Straßen- und Parkbäumen."; Thalacker Medien, Braunschweig.;
  21. Wojewoda W. 2003.; "Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;
4.8/5 - (6 votes)
Default Banner Post Banner
Subscribe
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments