Korzeniowiec sosnowy (Heterobasidion annosum)

Nazywana/y także: korzeniowiec wieloletni, huba gładka, huba korzeniowa, huba wieloletnia, żagiew korzeniowa, żagiew wieloletnia, wrośniak korzeniowy

Tagi

Grzyby niejadalne Grzyby pasożyty

Spis treści

Wstęp
Sezon
Występowanie
Wygląd
Właściwości
Zastosowanie
Galeria zdjęć

Wstęp

Korzeniowiec sosnowy to wszędobylska, bardzo szkodliwa dla leśnictwa i ogrodnictwa, niejadalna huba, należąca do rodziny jodłownicowatych Bondarzewiaceae. Powodują bardzo intensywną zgniliznę korozyjną (zwaną też zgnilizną: białą jamkową, kieszonkową i/lub pstrą).

Sezon

Korzeniowiec sosnowy tworzy trwałe owocniki, żyjące po kilka lat. Wzrost owocników i zarodnikowanie mogą się zacząć już wiosną.

Występowanie

Korzeniowiec sosnowy charakteryzuje się kosmopolitycznym zasięgiem, obejmującym wszystkie kontynenty i sporo wysp.

Preferuje lasy na glebach o odczynie obojętnym lub zasadowym, na glebach kwaśnych trafia się rzadziej. Szczególnie częsty bywa w plantacjach leśnych na glebach wcześniej użytkowanych rolniczo. Powoduje wtedy ogromne straty finansowe. Tam gdzie słabo tworzy owocniki, rozkłada się wilgotne drewno, a potem sprawdza poszukuje pod mikroskopem jego konidiów.

Wygląd

Owocnik korzeniowca sosnowego są bardzo trwałe, faliście pogięte, rozpostarte, kształtu półki bądź konsoli. Wykształcają się pojedynczo albo w niewielkich grupach. Mogą się wówczas zrastać nasadami. Owocniki tego korzeniowca wyrastają zwykle już na martwych drzewach, jedynie w drzewostanach na żyznych glebach drzewa bywają atakowane przez korzeniowca już za życia.

Kapelusz o nieregularnym kształcie, w dotyku łuskowaty i włókniście zamszowy, przyrośnięty centralnie do nóżki (trzonu). Łuski ciemne, zwykle brązowo-siwe lub ochrowo żółte, wpadające w brąz.

Rurki koloru kremowo białego, w dojrzalszych owocnikach ułożone warstwami, daleko zbiegające na trzon. Pory ma niepozorne, na przekroju okrągławe, 0,2-0,4 mm średnicy.

Trzonu brak, przyrasta bowiem podstawą lub bokiem.

Miąższ korzeniowca sosnowego może mieć 5-30 mm grubości. Odznacza się kolorem jasnego drewna. W dotyku bywa łykowaty bądź korkowaty. Woń ma dość miłą, słodkawą. Strzępki, tak generatywne, jak wegetatywne (szkieletowe) są szkliste.

Wysyp zarodników biały. Spory korzeniowca sosnowego są nieamyloidowe, krótko jajowate lub niemal kuliste, w drobne kropki o wymiarach 4,0-4,5 × 5-6 µm. Najlepiej kiełkują przy chłodnej i wilgotnej pogodzie. Podstawki maczugokształtne i pozbawione sprzążek, z czterema zarodnikami każda.

Spośród pozostałych hub dość podobne są pokrewne korzeniowce: drobnopory (Heterobasidion parviporum) oraz jodłowy (H. abietinum). Korzeniowiec drobnopory pasożytuje niemal zawsze na świerkach i ma drobniejsze pory. Korzenioweiec jodłowy przywiązany jest do jodeł. Jamczatka rzędowa (Antrodia serialis) różni się od korzeniowca sosnowego jaśniejszymi, bardziej żółtawymi owocnikami.

Właściwości

Korzeniowiec sosnowy to jedna z najszkodliwszych hub, odpowiedzialnych za białą (korozyjną, pstrą) zgniliznę drewna. Porażone przezeń drzewa próchnieją na kilka metrów nad ziemię, najmocniej jodły i świerki, nawet do kilkunastu metrów.

Zastosowanie

Korzeniowiec sosnowy nie posiadał dawniej żadnych zastosowań. Obecnie jednak trwają badania kliniczne nad właściwościami leczniczymi tego grzyba.

Okres występowania

III

VII

VIII

XII

Galeria zdjęć

Korzeniowiec sosnowy, fot. shutterstock

Bibliografia

Butin H. 1996.; "Krankheiten der Wald- und Parkbäume. Diagnose, Biologie, Bekämpfung. 2 Sporentafeln. 3., neubearbeitete und erweiterte Auflage."; Thieme, Stuttgart-New York.;
Cetto B. 1980.; "Der große Pilzführer."; BLV Verlagsgesellschaft, München-Berno-Wien.;
Domański S., Orłoś H., Skirgiełło A. 1967.; "Żagwiowate II (Polyporaceae pileateae), szczecinkowcowate II (Mucronosporaceae pileateae), lakownicowate (Ganodermataceae), bondarcewiowate (Bondarzewiaceae), boletkowate (Boletopsidaceae), ozorkowate (Fistulinaceae). w: Kochman J., Skirgiełło A. (red.),"; PWN, Warszawa;
Gerhardt E. 2006.; "Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków."; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa;
Krieglsteiner G., Gminder A., Winterhoff W. 2000.; "Die Großpilze Baden-Württembergs. Band 2: Ständerpilze: Leisten-, Keulen-, Korallen- und Stoppelpilze, Bauchpilze, Röhrlings- und Täublingsartige."; Ulmer Verlag, Stuttgart.;
Laux H. 1985.; "Eßbare Pilze und ihre giftigen Doppelgänger."; Franckh Kosmos Verlag, Stuttgart;
Łakomy P., Kwaśna H. 2008.; "Atlas hub."; Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa.;
Mańka K. 1998.; "Fitopatologia leśna."; PWRiL, Warszawa.;
Moser M. 1978.; "Röhrlinge und Blätterpilze. Kleine Kryptogamenflora Mitteleuropas. vol. 2. Gustav Fischer, Stuttgart."; Kleine Kryptogamenflora Mitteleuropas. vol. 2. Gustav Fischer, Stuttgart.;
Snowarski M. 2010.; "Grzyby. Seria: Spotkania z przyrodą."; Wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa;
Szczepkowski A. 2012.; "Grzyby nadrzewne w innym świetle – użytkowanie owocników."; Studia i Materiały CEPL w Rogowie 14, 32: 3.;
https://pulsmedycyny.pl/naukowcy-z-umb-i-pb-chca-opatentowac-zastosowanie-korzeniowca-sosnowego-w-leczeniu-raka-jelita-grubego-949167; 2021-05-10;