Mleczaj lepki - opis grzyba, sezon, wygląd, występowanie
Ekologia.pl Wiedza Atlas grzybów Grzyby grzyby podstawkowe pieczarniaki gołąbkowce gołąbkowate mleczaj Mleczaj lepki
Indeks nazw
Szukaj lub wybierz według alfabetu
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

Mleczaj lepki (Lactarius uvidus)

Nazywana/y także: mleczaj fioletowy, mleczaj liliowy, mleczaj niestrefowany, świniarka lepka, świniarka liliowa
Mleczaj lepki, fot. shutterstock
Spis treści

Wstęp

 

Mleczaj lepki to liczny w Polsce, grzyb niejadalny z rodziny gołąbkowatych (Russulaceae) o kontrowersyjnej jadalności. W Polsce i Europie Zachodniej grzyba tego uważa się za niejadalnego, aczkolwiek bywa spożywany w Rosji i na Ukrainie.

Sezon

 

Mleczaj lepki zaczyna zawiązywać owocniki, nierzadko gromadnie, na przełomie lipca i sierpnia, a kończy owocnikować w październiku.

Występowanie

 

Mleczaj lepki to gatunek szeroko rozpowszechniony na całej Półkuli Północnej, spotykany w Eurazji i Ameryce Północnej. Ogromny zasięg geograficzny wiąże się z łatwością tworzenia mikoryz z wieloma rodzajami drzew i krzewów tak szpilkowych jak i liściastych. W naszej strefie klimatyczno-glebowej są to przede wszystkim lipy, brzozy, buki i dęby. W Polsce pozostaje pospolity, zwłaszcza w miejscach wilgotnych.

Wygląd

Owocniki mleczaja lepkiego o 2-8 cm średnicy kapelusza i 5-8 cm wysokości, a 0,5-1,5 cm szerokości nóżki.

Blaszki białawe, po uszkodzeniu przebarwiają się na ametystowo, delikatne, cienkie. Przyrastają do trzonu albo po nim nieco zbiegają.
Kapelusz niestrefowany (co dobrze odróżnia go od podobnych mleczajów), brązowo-siwy lub cielisto brunatny, przebarwiający się po uszkodzeniu na lila fiolet (stąd nazwy), praktycznie zawsze z ametystowymi odcieniami. Jak trafnie wskazuje polska nazwa kapelusze tego mleczaja zawsze lepią się mocniej do dłoni niż kapelusze podobnych gatunków mleczajów i gołąbków. Tak samo jak u pozostałych przedstawicieli rodzaju Lactarius kształt zmienia się mocno z wiekiem, od półkolistego i wypukłego u najmłodszych owocników po wklęsły, lejkowaty u najdojrzalszych.
Trzon w dni wilgotne staje się równie kleisty jak kapelusz. U młodych owocników śnieżno biały, pełny wewnątrz i jędrny, szybko robi się gąbczasty i łamliwy. Zostaje też upstrzony ochrowymi plamami. Pochwy i pierścienia brak.
Miąższ bardziej łamliwy niż u podobnych gatunków mleczajów, o swoistym wyłącznie dla tego gatunku przełomie. Smak miąższu zmienia się momentalnie z łagodnego na przykry i gorzki.
Mleczko najpierw białe, szybko przybiera liliowy bądź ametystowy kolor, co znakomicie go od krewniaków. Wysyp spor biały. Zarodniki amyloidalne, jajowate, bez pór rostkowych, z siateczkowatym wzorem utworzonym przez liczne, drobniutkie brodawki połączone listewkami. Osiągają 7,5-9 μm na 9-11 μm.

Właściwości

 

Mleczaj lepki jest grzybem niejadalnym ze względu na swój ohydny, gorzki smak.

Zastosowanie

Mleczaj lepki jako grzyb niejadalny, pozbawiony własności leczniczych, a zarazem godny ochrony gatunków z racji swego wymierania w skali całej Europy,  nie znajduje obecnie zastosowań.

Okres występowania
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Bibliografia
  1. Bon M. 2005.; "Pareys Buch der Pilze."; Franckh-Kosmos Verlag, Stuttgart.;
  2. Breitenbach J., Kränzlin F. 2005.; "Pilze der Schweiz. Beitrag zur Kenntnis der Pilzflora der Schweiz. Band 6: Russulaceae. Milchlinge, Täublinge."; Mykologia, Luzern.;
  3. Cetto B. 1979.; "Der große Pilzführer. vol. 1."; BLV Verlagsgesellschaft, München-Bern-Wien.;
  4. de Gussem K., Verbeken A., van den Abeele P., de Gelder J., Moens L. 2006.; "Raman spectroscopic monitoring of Lactarius latex."; Phytochemistry 67, 23: 2580-2589.;
  5. Fluck M. 1996.; "Jaki to grzyb? Oznaczanie, zbiór, użytkowanie."; Oficyna Wyd. „Delta W-Z”, Warszawa – Mladijska Knjiga, Lubljana, Słowenia.;
  6. Gerhardt E. 2006.; "Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków."; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa.;
  7. Gumińska B., Wojewoda W. 1985.; "Grzyby i ich oznaczanie."; PWRiL, Warszawa.;
  8. Kalamees K. 2008.; "Checklist of the species of the genus Lactarius (Phallomycetidae, Agaricomycetes) in Estonia."; Folia Cryptogamica Estonica 44: 63–74.;
  9. Krieglsteiner G., Gminder A., Winterhoff W. 2000.; "Die Großpilze Baden-Württembergs."; Band 2. Eugen Ulmer, Stuttgart.;
  10. Lohmeyer T., Kũnkele U. 2006.; "Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie."; Wyd. Parragon, Warszawa.;
  11. Mirek Z. 2006. (ed.); "Red list of plants and fungi in Poland."; Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Instytut Botaniki PAN im. W. Szafera, Kraków.;
  12. Skirgiełło A. 1998.; "Mleczaj (Lactarius). w: Grzyby (Mycota), tom 25. Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), gołąbek (Russula)."; Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Kraków.;
  13. Škubla P. 2007.; "Wielki atlas grzybów."; Dom wydawniczy Elipsa, Poznań.;
  14. Stasińska M., Sotek Z. 2017.; "Grzyby makroskopowe rezerwatu przyrody „Torfowisko Toporzyk” (NW Polska)."; Badania Fizjograficzne Seria B-Botanika 65: 95-109.;
  15. Wang G., Song Y., Li J., Xia S., Qiu L. 2018.; "Lactarius verrucosporus sp. nov. and L. nigricans sp. nov., two new species of Lactarius (Russulaceae) from southern China."; Phytotaxa 364, 3: 227-240.;
  16. Wojewoda W. 2003.; "Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;
4.7/5 - (18 votes)
Default Banner Post Banner
Subscribe
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments