Strzępiak włóknisty (Inocybe fibrosa)

Nazywana/y także: gwiaździanka włóknista, łuskwiak włóknisty, łysostopek włóknisty, włókniak włóknisty

Tagi

Grzyby trujące

Spis treści

Wstęp
Sezon
Występowanie
Wygląd
Właściwości
Zastosowanie
Galeria zdjęć

Wstęp

Strzępiak włóknisty to trujący, ohydny w smaku grzyb o małych lub średnich owocnikach, należący do strzępiakowatych Inocybaceae. Mocno odbiega szeregiem cech (zwłaszcza śluzowaceniem i rozmiarami kapelusza) od większości krajowych przedstawicieli rodzaju strzępiak. Zasługuje na ochronę gatunkową w Polsce z powodu niewielkiej liczby stanowisk.

Sezon

Owocniki strzępiaka włóknistego wyrastają w sierpniu i wrześniu.

Występowanie

Strzępiaka włóknistego znajdowana w Ameryce Północnej, Azji Mniejszej i Europie. W Polsce pozostaje jednak gatunkiem bardzo rzadkim, znanym ledwie z kilku stanowisk.

Trafia się przede wszystkim w górskich i wyżynnych borach świerkowych i buczynach, przede wszystkim na wapieniach i dolomitach.

Wygląd

Owocniki strzępiaka włóknistego są spore jak na strzępiaka, albowiem mierzą nierzadko 50-120 mm wysokości, a 10-30 mm szerokości nóżki, przy 60-100 mm średnicy kapelusza.

Kapelusz za młodu biały, w starości jasno ochrowo żółtawy, połyskliwy, w dotyku zwykle suchy, choć po deszczu wyraźnie śluzowacieje, poza tym prawie idealnie gładki, o delikatnych, trudno wyczuwalnych włókienkach. U młodych owocników półokrągły z wyraźnie podwiniętymi w dół brzegami, na średnich stożkowaty, na najdojrzalszych płaski z prostymi lub co najwyżej delikatnie zawiniętymi ku górze brzegami.

Blaszki o regularnej tramie, z orzęsionymi ostrzami, przyrośnięte do trzonu, mieszane (poprzedzielane międzyblaszkami czyli blaszeczkami). Podobnie jak nóżka i kapelusz również one ciemnieją z wiekiem: najpierw kremowo białe, potem jasno siwe, wreszcie brunatno szare, niekiedy o trudno dostrzegalnym, fioletowym poblasku.

Trzon strzępiaka włóknistego jest pełny w środku, centralny, zwykle wygięty a prawie obły, choć stopniowo rozszerzony ku podstawie. Barwy nóżki zmieniają się tak jak kapelusza i blaszek: u młodych egzemplarzy biały, u starszych w wielorakich odcieniach żółci bądź jasnego, ochrowego brązu. Jak sama nazwa gatunkowa wskazuje trzon s. włóknistego jest włóknisty na dole, a na górze lekko oszroniony.

Miąższ strzępiaka włóknistego jest niemal w całym owocniku dość mięsisty, jedynie bliżej podstawy nóżki robi się włóknisty i twardawy. Charakteryzuje się kwaskowatym, ziemistym posmakiem i takim samym aromatem, a kolorem kremowo białawym, jedynie bliżej podstawy wyraźniej żółtawą.

Wysyp spor brunatny. Zarodniki cechują się brakiem pory rostkowej i niezbyt wydatnymi guzkami (brodawkami). Mierzą 8-12 na 6-8 μm. Na zarodnikach wykształcają się cienkościenne cystydy, najczęściej z kryształkami węglanu wapnia na szczytach (metuloidy). Osiągają one 40-70 na 15-23 (rzadko więcej, do 32) µm.

Właściwości

Strzępiaka włóknisty jest toksyczny, niebezpieczny dla zdrowia i życia grzybiarzy. Tak jak u reszty przedstawicieli Inocybe zawiera muskarynę – organiczny związek z grupy alkaloidów, mocno pobudzający układ nerwowy. Na szczęście stężenie muskaryny w strzępiakach pozostaje mniejsze niż w muchomorach, stąd rzadsze są przypadki bardzo ciężkich zatruć i śmierci.

Zastosowanie

Strzępiak włóknisty nie posiada obecnie znaczenia gospodarczego ani kulinarnego. Zasługuje na ochroną i dalsze badania naukowe jako gatunek mało liczny, występujący w rozproszeniu.

Okres występowania

III

VII

VIII

XII

Galeria zdjęć

Bibliografia

Arora D. 1986.; "Mushrooms Demystified."; Ten Speed Press, Berkeley.;
Benjamin D. 1995.; "Mushrooms: poisons and panaceas - a handbook for naturalists, mycologists and physicians."; WH Freeman and Company, New York.;
Gerhardt E. 2006.; "Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków."; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa.;
Gminder A., Böhning T. 2009.; "Jaki to grzyb?"; Świat Książki, Warszawa.;
Gumińska B., Wojewoda W. 1985.; "Grzyby i ich oznaczanie."; PWRiL, Warszawa.;
Kobayashi T. 2005.; "Notes on the genus Inocybe of Japan: III."; Mycoscience, 46 (3): 184-191.;
Laux H. 2001.; "Der große Pilzführer."; Kosmos, Halberstadt.;
Lurie Y. 2009.; "Mushroom poisoning from species of genus Inocybe (fiber head)."; Clinical Toxicology, 47 (6): 562-565.;
Mirek Z. 2006. (ed.); "Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski."; Instytut Botaniki PAN im. W. Szafera, Kraków.;
Nespiak A. 1990.; "Grzyby. Tom XIX. Strzępiak (Inocybe)."; Wydawnictwo Uniwersytetu Marie Curie Skłodowskiej, Lublin-Warszawa-Kraków.;
Öner M. 1972.; "A contribution to the knowledge of common Turkish higher fungi."; Mycopathologia et Mycologia Applicata, 47 (4): 369-373.;
Wojewoda W. 2003.; "Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;