Dieta Kwaśniewskiego – opis i zasady. Jadłospis w diecie Kwaśniewskiego

Czy wyobrażasz sobie jedzenie posiłków, które niemal w całości składają się z tłuszczu? Jeśli nie, to pomyśl, że istnieje nawet nazwa dla tego rodzaju diety i w niektórych kręgach jest to bardzo popularny sposób odżywiania. Dieta Kwaśniewskiego, nazywana inaczej dietą optymalną, to zaproponowany ok. 50 lat temu model żywienia oparty na diecie wysokotłuszczowej i jednocześnie niskowęglowodanowej. W diecie Kwaśniewskiego rozkład makroskładników jest następujący: na 1 g białka z pożywienia przypada 2,5-3,5 g tłuszczu i 0,5 g węglowodanów. W efekcie, tłuszcze stanowią aż około 50-60% dostarczanej energii, białko – 20-30%, zaś węglowodany zaledwie 3-10%. Autor tego rodzaju diety, dr Jan Kwaśniewski uważał, że opracowany przez niego sposób żywienia może być skuteczny w terapii miażdżycy i może wspomagać proces odchudzania. Czy rzeczywiście „dieta optymalna” to dla nas optymalny sposób żywienia?

Jak wygląda dieta Kwaśniewskiego?

Jak wspomniano, podstawą diety Kwaśniewskiego jest wysoki udział tłuszczów. Jednakże w odróżnieniu od aktualnych zaleceń i trendów, ich źródłem są produkty pochodzenia zwierzęcego, a nie roślinnego. Stąd jadłospis osób będących na diecie optymalnej obfituje w masło, tłuste mleko (najlepiej minimum 0,5l dziennie), tłustą śmietanę, majonez, smalec, boczek, słoninę, jaja. Zapewne już samo to zestawienie najbardziej „pożądanych” w diecie Kwaśniewskiego produktów przyprawia niejedną osobę o zawrót głowy… i żołądka.

Ale dieta Kwaśniewskiego to nie tylko tłuszcze, a także źródła białka – na przykład nabiał. Ale oczywiście ten pełnotłusty. Dlatego też pośród produktów nabiałowych ważne miejsce zajmują również tłuste sery żółte lub pleśniowe. W tym modelu żywienia zaleca się spożywanie wysokich ilości mięsa, szczególnie tłustego – np. wieprzowiny, gęsiny, mięsa kaczki i wszelkich podrobów. Jest tu również miejsce na ryby, przede wszystkim te tłuste jak łosoś i makrela. Zawartość tłuszczu w diecie można zwiększyć poprzez włączenie do jadłospisu orzechów (np. orzechów włoskich, laskowych, migdałów, orzeszków ziemnych, pistacji), a także wiórek kokosowych, ziaren słonecznika, pestek dyni.

Dieta Kwaśniewskiego jest uboga w warzywa. Dopuszcza się spożywanie nie więcej niż 300 g warzyw dziennie. W diecie tej nie ma miejsca na produkty mączne (np. pierogi, knedle, kopytka, pyzy), produkty zbożowe (np. pieczywo, chleb, kasze, ryż, makaron), słodycze, cukier (w tym miód). Nie zaleca się sięgania po świeże i suszone owoce, a także po przetwory owocowe (np. dżemy, galaretki, kisiele, powidła, kompoty). Z diety wyłącza się również nasiona roślin strączkowych.

Dieta Kwaśniewskiego – przykładowy dzienny jadłospis Śniadanie: Jajecznica z 2 jaj z boczkiem (1-2 plastry) i pomidorami (1-2 sztuki) smażona na łyżeczce masła Obiad: talerz zupy ogórkowej z mięsem z żeberek (ok. 200 g) z warzywami (1-2 ogórki kiszone, 1 ziemniak, pół marchwi) Kolacja: galaretka z wieprzowiną i warzywami (ok. 200 g mięsa i 100 g warzyw: marchew, groszek zielony)

Jak dieta Kwaśniewskiego wpływa na zdrowie?

Według samego autora, dieta optymalna to odpowiednio dobrany sposób żywienia, który ma zapewnić zdrowie i wspomóc leczenie wielu chorób. Jakich? Zwolennicy tego rodzaju diety uważają, że pomaga ona schudnąć i zapobiec rozwojowi cukrzycy typu 2 poprzez restrykcyjne ograniczenie spożycia węglowodanów. Prawdą jest, że stosując dietę optymalną może zrzucić kilka zbędnych kilogramów. Jednak efekt ten nie wynika z doboru proponowanych, tłustych produktów spożywczych, a głównie z ujemnego bilansu kalorycznego. To niska wartość energetyczna diety powoduje obniżenie masy ciała. I dieta optymalna nie jest w tym przypadku w żaden sposób wyjątkowa. Schudnąć można stosując inne rodzaje diety, np. dietę wysokowęglowodanową, wysokobiałkową, wegetariańską, wegańską i wiele innych. Podstawą każdej diety odchudzającej jest po prostu obniżenie podaży energii (kalorii) w stosunku do dziennego zapotrzebowania energetycznego danego człowieka.

Dieta Kwaśniewskiego nie jest też w praktyce dobrym rozwiązaniem dla osób chcących ustrzec się przed rozwojem cukrzycy, mimo że zwolennicy i twórca diety zalecają ją w problemach z gospodarką węglowodanową. O ile w kanonie zasad zdrowego żywienia zaleca się faktycznie ograniczenie spożycia węglowodanów prostych (cukrów prostych), to stosowanie diety wysokotłuszczowej o znikomej ilości węglowodanów (i prostych, i złożonych) wcale nie musi nas uchronić przed wystąpieniem zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Co więcej, przy nieodpowiednio zbilansowanej diecie, zbyt niski poziom spożycia węglowodanów może spowodować wzrost oporności tkanek na insulinę prowadząc w ten sposób do rozwoju insulinooporności. Insulinooporność z kolei jest określana jako początkowy stopień cukrzycy – dlatego warto działać profilaktycznie i robić wszystko, by nie dopuścić do jej rozwoju.

Dieta Kwaśniewskiego jest niedoborowa w składniki odżywcze

Przez wielu ekspertów dieta Kwaśniewskiego nie jest zalecana do stosowania, a wręcz jest uważana szkodliwą. Analizując jadłospisy oparte na tego rodzaju diecie można zaobserwować, że są one niedoborowe w wiele ważnych dla zdrowia składników odżywczych. Długotrwałe stosowanie diety Kwaśniewskiego prowadzi do deficytu witamin (głównie witamin z grupy B, witaminy C, kwasu foliowego) i soli mineralnych (np. magnezu, miedzi, potasu). Dieta optymalna pozbawiona wysokiego udziału warzyw i owoców jest również niedoborowa pod względem błonnika pokarmowego i wielu związków bioaktywnych, w tym prozdrowotnych przeciwutleniaczy, takich jak: karotenoidy (np. beta-karoten, likopen) i polifenole (np. kwercetyna, resweratrol, kwasy fenolowe). Standardowe zalecenia dotyczące zdrowej, zbilansowanej diety, mówią o optymalnym spożyciu co najmniej pół kilograma warzyw oraz owoców dziennie. Jak wcześniej wspomniano, dieta Kwaśniewskiego mówi o zjadaniu maksymalnie 300 g tych korzystnych dla zdrowia produktów. To prawie o połowę za mało!

Minusy stosowania diety Kwaśniewskiego

Wbrew temu, co uważa sam autor, stosowanie diety wysokotłuszczowej, opartej głównie na tłuszczach pochodzenia zwierzęcego jest pierwszym krokiem przyczyniającym się do rozwoju hipercholesterolemii (podwyższonego stężenia cholesterolu we krwi), miażdżycy i dalej w konsekwencji do chorób sercowo-naczyniowych, w tym nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej i udarów mózgu. Potwierdza to szereg badań trwających wiele dziesiątek lat i przeprowadzanych z udziałem tysięcy ludzi. Oczywiście dieta o podwyższonej zawartości tłuszczu nie musi być sama w sobie szkodliwa. Ale w połączeniu z innymi zasadami obowiązującymi w diecie optymalnej – wtedy już tak.

Brak błonnika pokarmowego w diecie, jak zapewne większość osób wie, prowadzi do wystąpienia zaparć. Jednak nie jest to jedyny skutek uboczny niedoboru tego składnika. Osoby spożywające niewielkie ilości włókna pokarmowego mają wyższe ryzyko rozwoju nowotworów, w tym szczególnie raka jelita grubego. W wielu przeprowadzonych badaniach naukowych udowodniono, że wysokie spożycie błonnika pokarmowego przyczynia się do istotnego obniżenia stężenia cholesterolu we krwi, a także prowadzi do zmniejszenia ciśnienia tętniczego. W uproszczeniu można powiedzieć, że błonnik pokarmowy (którego brakuje w diecie Kwaśniewskiego) wykazuje takie działanie, jakie w założeniu miałaby wykazywać wspomniana dieta optymalna. Zatem przechodząc na dietę optymalną w celu polepszenia zdrowia – może w konsekwencji nasze zdrowie pogorszyć.

Wysoka podaż nasyconych kwasów tłuszczowych, przy jednocześnie niskim spożyciu przeciwutleniaczy, których głównym źródłem są warzywa, owoce i produkty zbożowe może nasilić procesy prozapalne w ustroju i doprowadzić do przewlekłego stresu oksydacyjnego. Zaburzona równowaga pomiędzy poziomem wolnych rodników, a przeciwutleniaczy może skutkować rozwojem wielu chorób cywilizacyjnych, w tym cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, nowotworów, chorób serca, chorób neurodegeneracyjnych (np. choroby Parkinsona i choroby Alzheimera). Stres oksydacyjny może być również podłożem dla wystąpienia chorób oczu, w tym zaćmy i zwyrodnienia plamki żółtej.

Niska podaż węglowodanów, będących głównym źródłem energii dla naszego ustroju może skutkować pojawieniem się przewlekłego zmęczenia, osłabienia i być przyczyną zaburzeń koncentracji.

Dieta Kwaśniewskiego jest optymalnym sposobem żywienia?

Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy można jednoznacznie stwierdzić, że dieta Kwaśniewskiego nie jest dla nas optymalnym sposobem żywienia. Nie istnieje żadne logiczne uzasadnienie dla stosowania tego typu diety. Co więcej, warto nadmienić, że dotychczasowo nie przeprowadzono żadnych istotnych badań naukowych, które mogłyby potwierdzić korzyści zdrowotne płynące ze stosowania diety Kwaśniewskiego. To, do czego została w teorii opracowana ta dieta można w pełni osiągnąć poprzez wprowadzenie w życie innych wzorców żywieniowych, mających swoje potwierdzenie w literaturze naukowej.

Wśród modeli żywienia, które charakteryzują się wysokim potencjałem prozdrowotnym można wymienić m.in. dietę DASH (ang. Dietary Approaches to Stop Hypertension), dietę śródziemnomorską, dietę MIND (ang. Mediterranean-DASH Intervention for Neurodegenerative Delay) lub odpowiednio zbilansowaną dietę wegetariańską. Jeśli zatem chcesz zastosować dietę optymalną w celu obniżenia stężenia glukozy we krwi i przeciwdziałania cukrzycy – lepiej wybierz dietę standardową, zgodną z Piramidą Zdrowego Żywienia, ale o niskim indeksie glikemicznym. Jeśli chcesz schudnąć – nie musisz wybierać diety optymalnej, a po prostu zredukuj liczbę kalorii, które dziennie spożywasz. Takie przykłady można mnożyć, jednak trudno znaleźć przypadek, w którym dieta optymalna będzie… jedyną optymalną drogą do zdrowia.