Witamina C - właściwości, działanie i występowanie witaminy C

Witaminę C większość z nas kojarzy z lekami na przeziębienie i grypę. Okazuje się jednak, że zakres działania witaminy C wykracza daleko poza jesienno-zimowe infekcje. Kwas askorbinowy potrafi spektakularnie odmienić stan naszej cery, złagodzić alergię, wzmocnić kości oraz naczynia krwionośne, a nawet uchronić nas przed chorobami psychicznymi i rakiem. Jako że podstawowym źródłem witaminy C są owoce i warzywa, warto wprowadzić do codziennej diety pełną gamę kolorów – paprykę, truskawki, pomarańcze, pomidory, kalarepę, mango, papaję… i nie tylko!



Witamina C potrafi spektakularnie odmienić stan naszej ceryWitamina C potrafi spektakularnie odmienić stan naszej cery, fot. shutterstock
  1. Naturalne źródła witaminy C
  2. Witamina C pod mikroskopem
  3. Upiększająca moc witaminy C
  4. Witamina C jak lekarstwo
  5. Witamina C to nadzieja dla chorych na raka
  6. Jak dużo zawdzięczamy witaminie C?
  7. Symptomy hipowitaminozy
  8. Ryzyko nadmiernej suplementacji witaminą C
  9. Jak szybko uzupełnić braki witaminy C?
Witamina C, zwana kwasem askorbinowym (acidum ascorbicum), stanowi związek chemiczny pochodzenia organicznego należący do alkoholi polihydroksylowych. Jest nie tylko niezbędną do życia witaminą, którą dostarczamy organizmowi wraz z pożywieniem, lecz także znajduje zastosowanie w przemyśle spożywczym jako przeciwutleniacz (E300).

Naturalne źródła witaminy C


Witamina C to przede wszystkim koszyk pełen owoców i warzyw. Produkty pochodzenia zwierzęcego zawierają bowiem śladowe jej ilości (np. mleko krowie – niecałe 2 mg / 100 g). Największe stężenie tej substancji znajdziemy, wbrew pozorom, nie w cytrynie, lecz w owocach dzikiej róży (aż 1800 mg / 100 g), rokitnika (do 1000 mg / 100 g) i w papryce żółtej (294 mg / 100 g). Inni witaminowi rekordziści to: czarna porzeczka (180 mg / 100 g), natka pietruszki (178 mg / 100 g), papryka czerwona (144 mg/ 100 g), jarmuż gotowany (120 mg / 100 g), chrzan (114 mg / 100 g), brukselka gotowana (94 mg / 100 g), kiwi (80 mg / 100 g), papaja (70 mg / 100 g), kalafior (69 mg / 100 g), szpinak (67, 8 mg / 100 g), kalarepa (64, 7 mg / 100 g), truskawka (60 mg / 100 g), cytryna (53 mg / 100 g) i pomarańcza (50 mg / 100 g). W celu utrzymania prawidłowego poziomu witaminy C w diecie warto też regularnie sięgać po brokuły gotowane ( 46,7 mg / 100 g), mango (36,5 mg / 100 g), grejpfruty (32,2 mg / 100 g), mandarynki (30 mg / 100 g), pomidory (23 mg / 100 g) i białą kapustę gotowaną (19 mg / 100 g). Dzienne zapotrzebowanie na tę witaminę zależy od wieku. Dzieci do 6 roku życia potrzebują dawki 50 mg na dobę, a dziewięciolatkom należy dostarczać 60 mg tej substancji. Kobiety i mężczyźni z kolei wymagają podaży w wysokości 70 mg, przy czym kobiety ciężarne i karmiące powinny spożywać od 80 do 100 mg witaminy C dziennie.

Witamina C pod mikroskopem


Chemicy nazywają witaminę C kwasem  alfa-askorbinowym i określają ją wzorem C6H8O6. Naukowo udowodniono, że siła działania tej substancji zależy od jej budowy przestrzennej. A zatem - forma "D" jest biologicznie nieczynna w przeciwieństwie do formy "L". Z fizycznego punktu widzenia witamina C stanowi biały proszek o kwaskowatym smaku. Z łatwością rozpuszcza się w wodzie oraz w roztworach alkoholu metylowego i etylowego. Nie rozpuszczają jej natomiast tłuszcze. W stanie roztworu witamina C staje się szczególnie wrażliwy na wysoką temperaturę. Niszcząco na działa nie niego suszenie, sól, benzoesan sodu, kwas salicylowy, aspiryna, sulfonamidy i promieniowanie ultrafioletowe.

Upiększająca moc witaminy C


Witaminę C można bezsprzecznie intronizować na królową kosmetyki. Podobnie jak witamina E, nazywana jest „witaminą młodości”, dzięki temu, że pozwala uzyskać efekt zdrowo rozświetlonej, gładkiej i jędrnej skóry. Należy jednak pamiętać, że skuteczne preparaty do pielęgnacji ciała powinny zawierać lewoskrętną formę witaminy C (kwas L-(+) askorbinowy).

Dobrej jakości kosmetyk mający w swoim składzie odpowiednio wysokie stężenie tej substancji zwalcza wolne rodniki, negatywne skutki promieniowania UV, pobudza syntezę kolagenu i kwasu hialuronowego, zmniejsza zaczerwienienie skóry, rozjaśnia przebarwienia, delikatnie złuszcza martwy naskórek, wzmacnia barierę lipidową skóry, zmniejsza rozstępy i redukuje nadmierną produkcję łoju.

Preparaty zawierające witaminę C powinny być stosowane regularnie, jako element codziennej pielęgnacji skóry mający na celu spowolnienie procesów jej starzenia oraz ochronę tego organu przed promieniowaniem UVA i UVB. Jeśli nasza cera jest pozbawiona jędrności i blasku, pojawiają się na niej pierwsze zmarszczki i przebarwienia, dobrym rozwiązaniem będą domowe lub gabinetowe zabiegi z zastosowaniem witaminy C. Należy jednak zwrócić uwagę na zawarte w kremie lub serum stężenie tej substancji. Stwierdzono, że najwyższa jej aktywność występuje przy stężeniu 15% – powinniśmy zatem uważnie czytać etykiety, aby dobrać najlepiej działający kosmetyk.
Chemicy nazywają witaminę C kwasem alfa-askorbinowym i określają ją wzorem C6H8O6, fot. shutterstock

Witamina C jak lekarstwo


Witamina C od lat jest szeroko wykorzystywana również w medycynie. Lekarze przepisują preparaty zawierające tę substancję pacjentom chorym na miażdżycę, cierpiącym na choroby bakteryjne i wirusowe, skarżących się na trudno gojące się rany i odleżyny oraz będących w stanie rekonwalescencji. Witamina C potrafi bowiem regenerować naczynia krwionośne zniszczone np. wskutek cukrzycy, przyspiesza regenerację wątroby po przebytym stanie zapalnym, a także powoduje regresję niektórych zmian miażdżycowych. Powszechnie zaleca się też stosowanie witaminy C przy alergiach, katarze siennym i grzybicy – jej działanie pomaga złagodzić dokuczliwe objawy.

Witamina C to nadzieja dla chorych na raka


Witaminę C stosuje się także jako czynnik wspomagający terapię nowotworów złośliwych – zwłaszcza przełyku, żołądka, jelita, piersi i szyjki macicy. Witamina C ma zdolność wychwytywania wolnych rodników oraz blokowania reakcji kancerogennych. Substancja ta podana pacjentom w wysokim stężeniu potrafi zniszczyć aż 75% linii zmienionych patologicznie komórek nie powodując przy tym uszkodzeń zdrowych organów. Aby jednak zapewnić wysoką efektywność działania tego związku, należy go aplikować dożylnie. Już w latach 70. amerykańscy naukowcy - Evan Cameron, Nicolas Campbell i Linus Pauling - zauważyli, że podawanie dożylnie, a jednocześnie doustnie wysokiej dawki witaminy C pacjentom chorym na nowotwór znacznie przedłuża czas ich życia w stosunku do tych, którzy nie poddawali się tego rodzaju leczeniu. Z kolei naukowcy z Centrum Medycznego Uniwersytetu w Kansas zauważyli jakiś czas temu, że dożylne aplikowanie chorym dużych dawek witaminy C wraz z lekami przeciwnowotworowymi nie tylko przyspiesza niszczenie zmienionych rakowo komórek, lecz także łagodzi uboczne skutki chemioterapii i radioterapii.
W jaki sposób witamina C wpływa na nasz organizm?
  • Może zmniejszyć ryzyko chorób przewlekłych
  • Może pomóc w kontrolowaniu wysokiego ciśnienia krwi
  • Może obniżyć ryzyko chorób serca
  • Może obniżać poziom kwasu moczowego we krwi i zapobiegać atakom dny moczanowej
  • Pomaga zapobiegać niedoborom żelaza
  • Zwiększa odporność
  • Chroni naszą pamięć i funkcja poznawcze wraz z wiekiem
Tabela: opracowanie własne na podstawie: https://www.healthline.com/nutrition/vitamin-c-benefits

Jak dużo zawdzięczamy witaminie C?


Witamina C jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Dzięki jej działaniu tworzy się tkanka łączna, zachodzi metabolizm lipidów, spada ciśnienie krwi, odkłada się mniej cholesterolu, a także wchłania się wapń i żelazo. Odpowiednia podaż tego związku, dzięki jego zdolności do podwyższania produkcji kolagenu, jest niezbędna do szybkiego gojenia się ran, pęknięć kości i siniaków, a także zmniejszenia skłonności do silnych krwotoków.

Dodatkowo substancja ta wzmacnia nasz układ odpornościowy, sprawiając, że choroby mają nieco łagodniejszy przebieg. Mimo że wpływ witaminy C na skrócenie czasu przeziębienia budzi spore kontrowersje, niewątpliwe zażywanie suplementów z jej zawartością wzmacnia siły witalne naszego organizmu, sprawiając, że można uniknąć powikłań pochorobowych. Poza zbawiennym wpływem na uszkodzenia skórne, witamina C zapobiega także mikrouszkodzeniom mózgu spowodowanych działaniem wolnych rodników, dzięki czemu chroni nas przed chorobami psychicznymi takimi, jak Alzheimer tudzież schizofrenia. Udowodniono też związek między odpowiednią podażą kwasu askorbinowego a mniejszym ryzykiem pojawienia się nowotworu żołądka lub przełyku. X

Symptomy hipowitaminozy


Niedobór witaminy C w organizmie może być spowodowany przez kilka czynników: ubogą dietę, zaburzenia wchłaniania tej substancji w jelicie lub zwiększone zapotrzebowanie na tę witaminę wynikające z określonego trybu życia. Pacjenci z hipowitaminozą to najczęściej osoby stosujące drakońskie diety, ciężko pracujące fizycznie, narażone na długotrwały stres tudzież przyjmujące leki z kwasem acetylosalicylowym (np. Acard). Początkowe objawy niedoboru to ogólne osłabienie, senność, nawracające bóle mięśni i stawów, krwawienie z dziąseł, skłonność do siniaków i zwiększona podatność na choroby wirusowe oraz bakteryjne. Niezdiagnozowany i nieleczony niedobór witaminy C prowadzi do szkorbutu, ostrych powikłań po infekcjach zakaźnych, osłabienia naczyń włosowatych, podatności na złamania, apatii, suchości skóry, anemii i trudnego gojenia się ran.
Sorbet z kaki, fot. shutterstock
Sorbet z kaki, fot. shutterstock

Ryzyko nadmiernej suplementacji witaminą C


Witaminę C niezwykle ciężko jest przedawkować, ponieważ jej nadmiar wydalamy wraz z moczem. Jedynie w przypadku regularnego przekraczania dawki 1000 mg dziennie (wskutek nadmiernej suplementacji) można doprowadzić do tworzenia się kamieni nerkowych. Co więcej, zawyżona podaż kwasu askorbinowego sprawia, że odczuwamy mdłości i bóle brzucha, a na skórze pojawia się wysypka.

Jak szybko uzupełnić braki witaminy C?


Jeśli jesteśmy osobami narażonymi na niedobór witaminy C ze względu na określony tryb życia lub nieodpowiednią dietę, powinniśmy zainwestować w preparaty będące naturalnym źródłem tej substancji albo w dobrej jakości suplementy. Niezawodnym sposobem na uzupełnienie poziomu kwasu askorbinowego jest picie ekologicznego soku z owoców dzikiej róży – najlepiej sporządzonego z odmiany „Konstancin” zawierającej aż 3500 mg tej substancji w 100 g owoców. Na rynku są dostępne bez recepty również preparaty z witaminą C w formie proszku lub tabletek, najczęściej w połączeniu z rutyną, która dodatkowo uszczelnia naczynia krwionośne. Przyjmowanie odpowiednio wysokich dawek tego związku pozwala nam cieszyć się piękną, jędrną skórą, zapobiega negatywnym skutkom promieniowania słonecznego, łagodzi reakcje alergiczne, przyspiesza gojenie się ran, regenerację wątroby, a także daje organizmowi siłę do walki z infekcją. Warto zadbać o prawidłową podaż tej substancji, zwłaszcza wówczas, gdy nasz organizm jest narażony na większą niż zwykle ilość negatywnych czynników takich, jak np. długotrwały stres.
Ekologia.pl (Alicja Chrząszcz)

Bibliografia

  1. Dr Russell Jaffe; “Odtruwające działanie witaminy C”; konferencja IAOMT 2008 r.;
  2. “”; news-medical.net ; 2016-03-05
  3. Office of Dietary Supplements (ODS); “Vitamin C. Fact Sheet for Health Professionals”; ods.od.nih.gov; 2016-03-05
  4. Giuseppe Grosso , Roberto Bei , Antonio Mistretta , Stefano Marventano , Giorgio Calabrese, Laura Masuelli , Maria Gabriella Giganti, Andrea Modesti , Fabio Galvano , Diego Gazzolo; “Effects of vitamin C on health: A review of evidence”; Frontiers in bioscience : a journal and virtual library. 18. 1017-29. 10.2741/4160. ;
  5. Zsófia Clemens, Csaba Tóth; “Vitamin C and Disease: Insights from theEvolutionary Perspective”; Journal of Evolution and Health;
Ocena (3.1) Oceń: