Borowik ceglastopory – opis, występowanie i zdjęcia. Grzyb borowik ceglastopory ciekawostki
Borowik ceglastopory (Boletus luridiformis) należy do grzybowej arystokracji. W polskiej literaturze bywa też spotykany pod bardziej swojskimi nazwami, takimi jak pociec, czerwononóżka, grzyb wilczy czy ceglak. Odwołania do czerwonej barwy nie są oczywiście przypadkowe – borowika ceglastoporego rozpoznasz w lesie po malowniczo czerwonej nodze oraz karminowym spodzie kapelusza.
- Borowik ceglastopory – występowanie w skali Polski i świata
- Jak rozpoznać borowika ceglastoporego?
- Problem z nazwami
- Odmiana żonkilowa borowika ceglastoporego
- Borowik ceglastopory a inne grzyby – jak nie pomylić?
- Czy borowik ceglastopory jest trujący?
- Wartości odżywcze borowika ceglastoporego
- Jak przyrządzić borowiki ceglastopore – przepisy i porady
- Borowik ceglastopory – najczęściej zadawane pytania (FAQ)
- Czy borowik ceglastopory jest jadalny?
- Jak rozpoznać borowika ceglastoporego?
- Z jakimi grzybami można go pomylić?
- Kiedy najlepiej zbierać borowiki ceglastopore?
- Czy można suszyć borowiki ceglastopore?
- Czy borowik ceglastopory ma siateczkę na trzonie?
- Jak długo należy gotować borowika ceglastoporego?
Borowik ceglastopory nie jest gatunkiem często lądującym w koszyku grzybiarzy. Wynika to po części z jego stosunkowo rzadkiego występowania, po części zaś z obaw o toksyczność. Choć bowiem jadalny, borowik ceglastopory może przysporzyć problemów gastrycznych.
Borowik ceglastopory – występowanie w skali Polski i świata
Borowiki ceglastopore rosną w strefie umiarkowanej północnej półkuli. Spotkamy je więc w północnej części Europy, Ameryki Północnej, a nawet na Kaukazie i w Japonii. Borowiki ceglastopore preferują kwaśną glebę, więc najczęściej można je znaleźć pod świerkami i jodłami, choć nie gardzą również towarzystwem grabów, buków, dębów szypułkowych, a nawet lip. Tolerują przy tym dość różne wysokości nad poziomem morza – od nizin po obszary górskie do wysokości ok. 2000 m n.p.m.
Pierwsze borowiki ceglastopore pojawiają się już w maju, a ostatnie aż w październiku, ale ogólnie uznaje się je za grzyby letnie – wówczas zarodnie są najbardziej płodne.
Jak rozpoznać borowika ceglastoporego?
Borowik ceglastopory jest klasycznym grzybem mikoryzowym, co oznacza, że żyje w symbiozie z korzeniami pobliskich drzew, czerpiąc od nich związki ożywcze wytwarzane w procesie fotosyntezy. Malownicze kapelusze osiągają średnicę od 5 do 20 cm, przy czym młode osobniki najczęściej pokryte są przyjemną zamszową skórką, która wraz ze wzrostem grzyba robi się coraz gładsza. Gama barw jest dość szeroka i obejmuje od jasnego brązu (stosunkowo rzadko) po ciemny kasztan. Charakterystyczną cechą jest, że po naciśnięciu palcem czernieje. Kolor zmieniają również rurki na spodzie kapelusza, które z żółtych stają się żywo czerwone, a potem pomarańczowe. Rurki są stosunkowo długie, bo mogą sięgać aż 3 cm i wycięte przy samym trzonie. Po naciśnięciu natychmiast sinieją, podobnie jak jasnożółty miąższ grzyba.
Trzon, czyli owa legendarna czerwona noga, dorasta nawet do wysokości 15 cm, osiągając grubość do 5 cm. W kształcie jest bulwiasty, zaś, jeśli chodzi o pełną gamę odcieni, to przechodzi od oliwkowej u podnóża, przez żywo czerwoną, a skończywszy na żółtej tuż pod kapeluszem. Również noga ulega odbarwieniu po naciśnięciu lub przekrojeniu, nabierając sino-niebieskiego koloru.
Problem z nazwami
W różnych źródłach botanicznych i naukowych można spotkać różne łacińskie określenia dla borowika ceglastoporego. Wbrew pozorom bowiem świat mykobioty wciąż nie jest jeszcze kompleksowo zbadany i sklasyfikowany, a sami badacze różnią się często w opinii co do taksonomii. Nasz bohater o czerwonej nodze był już ochrzczony jako Boletus erythropus Pers., Boletus luridus var. erythropus, czy nawet Sutorius luridiformis. Naukowcy od długich lat spierają się bowiem na temat pokrewieństwa poszczególnych borowików. Sprawy nie ułatwiło odnalezienie nowych gatunków. Na dzień dzisiejszy borowika ceglastoporego określa się zazwyczaj przy użyciu dwóch tożsamych nazw łacińskich – starszej Boletus luridiformis i nowszej, ale mniej znanej Neoboletus erythropus (Pers.).
Odmiana żonkilowa borowika ceglastoporego
Borowik ceglastopory ma również ciekawą odmianę, która w niektórych źródłach traktowana jest jako dwie różne odmiany, podczas gdy polskie atlasy grzybowe najczęściej opisują ją zbiorczą pod nazwą borowika ceglastoporego żonkilowego ( z łac. Boletus luridiformis var. discolor oraz Boletus luridiformis var. junquilleus). Generalnie, chodzi o utratę pigmentu, wskutek czego grzyb jest raczej żółty, stopniowo przechodząc w pomarańczową barwę. Tak samo jak klasyczna postać, sinieje jednak pod wpływem dotyku lub skaleczenia.
Borowik ceglastopory a inne grzyby – jak nie pomylić?
Największym niebezpieczeństwem dla niedoświadczonych grzybiarzy jest pomylenie borowika ceglastoporego z borowikiem szatańskim (Rubroboletus satanas) również pyszniącym się fantazyjnie czerwoną nogą. Wprawne oko dostrzeże jednak różnice – szatan ma intensywniej czerwony trzon i jaśniejszy kapelusz. Po spróbowaniu poraża gorzką nutą na języku. Borowik szatański powoduje poważne dolegliwości żołądkowo-jelitowe.
Poza tym borowik ceglastopory bywa mylony z borowikiem ponurym (Suillellus luridus) o jaśniejszym nieco kapeluszu i charakterystycznej siateczce na trzonie, podczas gdy u borowika ceglastoporego obserwujemy wyraźne strzępki. Borowik ponury nie jest uważany za grzyba trującego, ale nie jest również oficjalnie jadalny.
Wreszcie, podobny z wyglądu jest również niejadalny borowik żółtopory (Caloboletus calopus), którego można wszak odróżnić po żółtym spodzie kapelusza oraz siateczce na trzonie.
Czy borowik ceglastopory jest trujący?
Borowik ceglastopory to ceniony przez smakoszy grzyb jadalny, chętnie wykorzystywane w kuchni. W smaku jest delikatny, z wyraźną borowikową nutą i w przepisach bywa wykorzystywany zamiennie z prawdziwkami i podgrzybkami. Jednym problemem są surowe oraz niedogotowane grzyby, które może powodować rozstrój żołądkowy oraz niemiłe dolegliwości. W związku z tym borowiki ceglastopore powinny być zawsze przed konsumpcją poddane obróbce cieplnej przez odpowiednio długi okres czasu. Większość ekspertów poleca gotowanie przez okres ok. 20-30 minut, przy czym nie powinno się wykorzystywać powstałego tym sposobem wywaru. Dla większego bezpieczeństwa można wymienić wodę po 15 minutach gotowania.
Wartości odżywcze borowika ceglastoporego
Borowiki ceglastopore trudno zaliczyć do zdrowej żywności – jest to raczej neutralny, niskokaloryczny pokarm, którego ostateczny balast energetyczny zależy od sposobu przygotowania. Smażenie na maśle oraz ciężkie sosy przygotowane w oparciu o tłustą śmietanę na pewno nie przysłużą się figurze. W „mięsie” borowików ceglastoporych znajdują się umiarkowane ilości błonnika oraz nieco białka – nie jest to jednak pokarm funkcjonalny, ale po prostu smakołyk dla koneserów.
Jak przyrządzić borowiki ceglastopore – przepisy i porady
Borowiki ceglastopore są bardzo cenione w kuchni, pod warunkiem, że potrafimy je prawidłowo zidentyfikować. Do największych ich zalet, poza smakiem, należy stosunkowo niewielki stopień zarobaczenia. Grzyby można gotować, smażyć lub zapiekać, nadają się również do marynat, o ile zostaną odpowiednio ugotowane. Suszenie nie jest wskazane, tak ze względu na ryzyko późniejszego niedogotowania, jak i stosunkowo dużą utratę aromatu.
Zupa z borowika ceglastoporego
Składniki:
- 250 g świeżych grzybów
- 600 ml wywaru z kurczaka
- 1 cebula
- 1 łyżka masła
- 50 ml śmietanki 30%
- nać pietruszki
- sól i pieprz
Przygotowanie:
Grzyby obgotowujemy we wrzątku 20 minut, wodę odlewamy. Cebulę siekamy i podsmażamy na maśle do zeszklenia. Dodajemy ugotowane grzyby i smażymy 5 minut. Całość zalewamy rosołem i gotujemy dalszych minut. Doprawiamy solą i pieprzem do smaku. Na koniec wlewamy śmietanę i doprowadzamy do wrzenia. Podajemy z pieczywem, posypaną natką pietruszki.
Z borowikiem ceglastoporym można również przygotować aromatyczny sos do mięsa lub makaronu, bądź przyrządzić z niego esencjonalne nadzienie do omleta lub naleśników. Przy odrobinie wprawy i ostrożności z pewnością nie musimy się bać tych pięknych, smacznych borowików!
Borowik ceglastopory to grzyb nie tylko piękny, ale i smaczny – pod warunkiem, że potraktujemy go z należytą ostrożnością i szacunkiem. W kuchni może być alternatywą dla prawdziwków i podgrzybków, a dzięki mniejszej podatności na robaczywienie, warto go wypatrywać podczas letnich wypraw do lasu.
Borowik ceglastopory – najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Czy borowik ceglastopory jest jadalny?
Tak, ale wymaga dokładnej obróbki cieplnej. Surowy może powodować problemy żołądkowe.
Jak rozpoznać borowika ceglastoporego?
Ma czerwony trzon, karminowy spód kapelusza, sinieje po uszkodzeniu i ma bulwiasty kształt nogi.
Z jakimi grzybami można go pomylić?
Z borowikiem szatańskim (trujący!), ponurym i żółtoporym (niejadalne). Różnice w wyglądzie trzonu i koloru spodów kapeluszy pozwalają je odróżnić.
Kiedy najlepiej zbierać borowiki ceglastopore?
Sezon przypada na lato – od maja do października, z kulminacją w lipcu i sierpniu.
Czy można suszyć borowiki ceglastopore?
Nie jest to zalecane – grzyby te tracą aromat i mogą nie być potem dostatecznie dogotowane.
Czy borowik ceglastopory ma siateczkę na trzonie?
Nie, trzon nie ma siateczki. Występują na nim raczej delikatne strzępki lub jest gładki.
Jak długo należy gotować borowika ceglastoporego?
Borowika ceglastoporego należy gotować przez co najmniej 20–30 minut.
Absolwentka Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego, która oddała się pasji zgłębiania zagadek świata i pisania o nich. Specjalizuje się w ekologii, klimatologii i naukach przyrodniczo-naukowych. Żyje ponad granicami, dużo podróżuje, a w wolnym czasie pływa.
Opublikowany: 17 października, 2019 | Zaktualizowany: 1 sierpnia, 2025
- WildFoodUK; “Scarletina Bolete”; data dostępu: 2019-10-15;
- FirstNature; “Neoboletus luridiformis (Rostk.) Gelardi, Simonini & Vizzini - Scarletina Bolete”; data dostępu: 2019-10-15;
- Wikipedia; “Neoboletus luridiformis”; data dostępu: 2019-10-15;
- Česká mykologická společnost; “Hřib kovář”; data dostępu: 2019-10-15;
- Antonín V.; “Encyklopedie hub a lišejníků ”; Academia, Praha, 2006;;
Grzyby to nie flora…
Jeżeli grzyby ugotujemy, a wodę wylejemy, to zostaną nam nic niewarte wióry..
Jeśli chodzi o ten grzyb akurat to koniecznie trzeba wylać wodę z pierwszego gotowania – jest granatowa .
Pewnie dlatego gotujesz ziemniaki na obiad i wypijasz wodę a ziemniaki wyrzucasz XD