Zagadka termita sprzed 100 milionów lat

Mutualizm istnieje na ziemi od co najmniej 100 milionów lat bo tyle liczy zatopiony w bursztynie termit, który dostarczył dowodów na tego typu współpracę między organizmami. O historii niezwykłego znaleziska można przeczytać w „Parasites and Vectors”.

Mutualizm to rodzaj zależności międzygatunkowych, w którym oba gatunki odnoszą korzyści ze wzajemnej współpracy. Co więcej korzyści te są na tyle duże, że w praktyce oba gatunki nie mogą występować bez siebie. Trudno wyobrazić sobie przeżuwacza bez bakterii jelitowych, ale nie ma też termitów bez ich fauny jelitowej. Dzięki mikroorganizmom większe gatunki mogą rozkładać chociażby celulozę, powszechną w ścianach komórek roślinnych. Mimo powszechności takiej współpracy, naukowcy wciąż spierają się od kiedy ma ona miejsce.

Nowych dowodów w tej sprawie dostarczył George Poinar – naukowiec z  Oregon State University, który dokładnie zbadał termita zatopionego w bursztynie.  Wszystko zaczęło się około 100 000 000 lat temu, w okresie kredy kiedy podczas rójki termit latał w wilgotnym lesie tropikalnym. Odpoczynek na pniu drzewa i ugrzęźniecie w żywicy dało możliwość dzisiaj, 100 milionów lat później przyjrzeć się dokładnie prehistorycznemu terminowi zakonserwowanemu w bursztynie. Ale zachował się nie tylko owad ale treść jego jelit w której biolodzy znaleźli wiele pierwotniaków. Oznacza to, że podobnie jak dzisiejsze termity, prastary termit także korzystał z usług mikroorganizmów rozkładających celulozę.

Pozornie w odkryciu tym nie ma nic niezwykłego, tyle że jest to najstarszy przykład mutualizmu jaki kiedykolwiek odkryto. W toku ewolucji zarówno termity jak i określone pierwotniaki uzależniły się od siebie tak bardzo, że nie mogą istnieć oddzielnie. Jak powiedział Poinar termit bez pierwotniaków umrze z głodu, zaś specyficzne pierwotniaki znajdują dogodne środowisko życia tylko w jelitach termita. Obecnie znamy ponad 2300 gatunków termitów, a w niektórych kopcach może żyć nawet do 20 milionów sztuk.