Grzyb, który zmienia owady w zombie

Badacze wyjaśnili mechanizm molekularny grzyba, który zamienia mrówki w żywe zombie. Grzyb wpływa w szczególności na neurobiologię mrówek, percepcję zapachów i zegar biologiczny. Grzyb, który zamienia owady w zombie występuje również w Polsce.

Grzyb Ophiocordyceps camponoti-floridani może zarażać mrówki i manipulować ich zachowaniem tak, by wzmocnić swoją pozycję w świecie przyrody. Zainfekowane mrówki nazywane są „mrówkami zombie”. Pod wpływem grzyba owady wspinają się na drzewa, wgryzają się w gałąź lub liść i tkwią tam aż do śmierci. W międzyczasie grzyb żywi się wnętrznościami swojej ofiary, aż jest gotowy do ostatniego etapu. Kilka dni po śmierci mrówki, z głowy owady wyrasta owocnik, zamieniając jej pomarszczone zwłoki w platformę startową, z której może wyrzucać zarodniki i zarażać nowe mrówki. Cel jest jeden: rozmnażać się i rozprzestrzeniać. Mechanizmy molekularne tej modyfikacji behawioralnej są nadal w dużej mierze nieznane.

Grzyb produkuje toksyny – takie jak enterotoksyny, aflatrem – oraz wszelkiego rodzaju związki, które zakłócają funkcjonowanie mrówek. „U mrówek odkryliśmy, że interakcja z grzybem wpływa na geny zaangażowane w neurobiologię, percepcję zapachów i zegar biologiczny” – mówi mykolog Robin Ohm z Uniwersytetu w Utrechcie. „Te geny mogą w dużym stopniu wyjaśnić, w jaki sposób grzyb manipuluje zachowaniem mrówki. Dzięki temu mamy teraz lepszy obraz mechanizmów odpowiedzialnych za modyfikację behawioralną mrówek przez grzyby”.

Grzyb, który zamienia owady w zombie występuje również w Polsce. W naszych rodzimych lasach możemy spotkać kuzyna – Ophiocordyceps ditmarii, który pasożytuje głównie na błonkówkach – infekuje, rozwija się w ciele ofiary, a po jej śmierci wyrasta (np. z głowy) by uwolnić zarodniki – czytamy na Twitterze Lasów Państwowych.

Naukowcy od lat badają różne gatunki Ophiocordyceps, by porównać ich mechanizmy kontrolne. W sumie badacze zidentyfikowali ponad 200 gatunków Ophiocordyceps, które mogą zakażać żywicieli z 10 rzędów owadów, a także pająki, choć nie wszystkie prowadzą do manipulacji behawioralnej.