Skoczogonek z najgłębszej jaskini na świecie
Zwierzęciem lądowym, które żyje najgłębiej wśród znanych gatunków, jest niewielki stawonóg – skoczogonek. Znaleziono go w jednej z abchaskich jaskiń, mniej więcej dwa kilometry poniżej powierzchni Ziemi.
Zwierzę zamieszkuje najgłębszą jaskinię świata, Krubera-Voronja, w której speleolodzy osiągnęli dotychczas głębokość 2191 m. Jaskinia leży nad Morzem Czarnym w Abchazji, w północno zachodniej Gruzji.
Nowy gatunek nazwano Plutomurus ortobalaganensis. Znaleziono go 1980 metrów pod powierzchnią Ziemi. Żywi się tam grzybami i rozkładającą się materią. W tej samej jaskini odkryto też trzy inne gatunki: Anurida stereoodorata, Deuteraphorura kruberaensis i Schaefferia profundissima.
Wszystkie cztery reprezentują skoczogonki – prymitywne, bezskrzydłe stawonogi. Żyją w całkowitych ciemnościach i nie posiadają oczu. Ich brak A. stereoodorata kompensuje wyspecjalizowaną formą chemoreceptorów – receptorów pozwalających rozróżniać substancje chemiczne.
Zwierzęta odkryła Ana Sofia Reboleira z portugalskiego Universidade de Aveiro oraz Alberto Sendra z hiszpańskiego Muzeum Historii Naturalnej w Walencji, którzy schodzili do jaskinii Krubera-Voronja w 2010 r. w czasie ekspedycji zorganizowanej przez iberyjsko–rosyjski zespół CaveX.
Wcześniej skoczogonki znajdowano maksymalnie pół kilometra pod ziemią. W 1986 r., na głębokości 550 m. pod powierzchnią ziemi (także w jaskiniach, w Hiszpanii) naukowcy natrafili na przedstawiciela gatunku Ongulonychiurus Corpus. W 2011 na głębokości 430 m. w jednej z jaskiń chorwackich znaleziono z kolei Tritomurus veles. Odkrycie nowego gatunku, żyjącego o wiele głębiej, w całkowitych ciemnościach, daje nowe pojęcie o warunkach, w jakich egzystują różne zwierzęta.
Zwalczanie skoczogonków
Choć pod względem biologicznym skoczogonek (Collembola) słusznie może wydawać się fascynujący, w ogrodach i sadach bywa niepożądanym szkodnikiem. Żyje w wilgotnych warunkach – można go znaleźć m.in. w kompostownikach, dlatego wielu rolników i sadowników nieświadomie nawozi nim glebę. Tymczasem jego obecność w podłożu może mieć negatywny wpływ na uprawiane na nim rośliny. Dlaczego? W jaki sposób ten gatunek szkodzi?
O ile pojedyncze osobniki są obojętne, a wręcz korzystne dla uprawy, o tyle ich duże grupy, a przede wszystkim w takich występują, mogą już budzić pewne obawy. Wynikają one z faktu, że te niewielkie robaki podgryzają liście i korzenie, osłabiając je. Ma to istotne znaczenie w fazie wzrostu rośliny, kiedy są one jeszcze słabe, w związku z czym działanie skoczogonków może nadwyrężyć je tak mocno, że w efekcie obumrą. Jeśli nie, rośliny będą bardziej narażone na czynniki chorobotwórcze. W takim razie jak walczyć z tymi maleńkimi stawonogami? Naturalne metody, takie jak kąpiele wodne, zaniechanie podlewania przez kilka dni czy przesadzanie roślin bywają nieskuteczne, dlatego w tym celu stosuje się pałeczki owadobójcze i opryski.
Skoczogonek – pytania i odpowiedzi
1. Jak duże są skoczogonki?
To bardzo małe stworzenia, które z reguły osiągają wielkość od 2 do 4 mm.
2. Skąd się biorą skoczogonki?
Po prostu żyją w ziemi – same z siebie nie są w stanie pojawić się w ekosystemie roślinnym, dlatego przedostają się do niego najczęściej wraz z nawozem (kompostem) lub podczas przesadzania.
3. Kiedy skoczogonki są szkodliwe?
W kompoście są pożądane, ponieważ wspomagają procesy rozkładu odpadów, jednak gdy występują w dużych gromadach i mają zbyt mało naturalnego pożywienia, zaczynają podgryzać korzenie i liście roślin. W związku z tym są zwalczane przez sadowników, rolników i ogrodników.
- „Terrestrial Arthropod Reviews”;
