Las iglasty występuje na wielu obszarach kuli ziemskiej, różni się między sobą strukturą oraz składem gatunkowym. W zależności od strefy klimatycznej wyróżnia się następujące rodzaje lasów iglastych:
- lasy strefy klimatu umiarkowanego – borealne lasy iglaste (tajga) i lasy iglaste strefy umiarkowanej półkuli północnej, lasy iglaste strefy umiarkowanej półkuli południowej;
- lasy strefy klimatu zwrotnikowego – porastające wilgotne obszary Meksyku, Ameryki Środkowej, wysp Morza Karaibskiego oraz góry Azji.
Lasy iglaste strefy klimatu umiarkowanego
Borealne lasy iglaste (tajga) są charakterystyczne dla klimatu umiarkowanego chłodnego, z długą, mroźną zimą, krótkim okresem wegetacyjnym (3-5 miesięcy) i stosunkowo niewielkimi opadami. Występują w płn. Azji (Syberia, Sachalin, Kamczatka), Ameryce Płn. (Alaska, Kanada) oraz płn. Europie (Płw. Skandynawski, płn. część Niziny Wschodnioeuropejskiej). Określenie „tajga” używane jest dla lasów Eurazji, lasy amerykańskie określa się mianem borealnych lasów iglastych.Borealne lasy iglaste złożone są z niewielkiej ilości gatunków drzew szpilkowych (świerk, sosna, jodła, modrzew) rosnących na glebach bielicowych. Warstwa krzewów jest słabo wykształcona, dobrze rozwinięte runo składa się z krzewinek (borówek, żurawiny błotnej), mszaków i porostów. W podłożu często występuje wieczna zmarzlina, częściowo rozmarzająca w okresie letnim. Wolny proces dekompozycji w połączeniu z wysoką produkcją pierwotną, powoduje tworzenie się grubej warstwy ściółki.
Wyróżnia się dwa podstawowe typy tajgi:
- tajga ciemna – występuje w Europie i zach. Syberii (po rzekę Jenisej i Jezioro Bajkał); tworzy ją świerk syberyjski, jodła syberyjska i sosna syberyjska, runo tworzą krzewinki (borówki, bagno),
- tajga jasna (świeża) – występuje w śr. i płn.-wsch. Syberii (na wschód od rzeki Jenisej); tworzy ją modrzew dahurski i świerk syberyjski, z domieszką wierzby i brzozy; runo tworzą krzewinki – borówki, bażyny, bagno, dębik; część drzew zrzuca igliwie na zimę (modrzew).
Tajga na Alasce. Wikimedia.org
Lasy iglaste (bory) strefy umiarkowanej półkuli północnej można podzielić w zależności od obszaru występowania na:
bory niżowe – głównie bory sosnowe (z sosną zwyczajną):
- świeże (siedliska wilgotne; z domieszką brzozy; runo z borówką, jagodą czarną i wrzosem),
- suche (suche gleby piaszczyste, z domieszką brzozy brodawkowatej; ubogi podszyt; słabo wykształcone runo; zwarta warstwa przyziemna złożona z porostów – chrobotków),
- bagienne (zagłębienia terenu na glebach torfowych, podmokłych; z domieszką brzozy omszonej lub świerka; ubogi podszyt; runo złożone z mchów),
bory górskie:
- bory świerkowe (regiel górny; z dominującym świerkiem pospolitym; runo składa się z nielicznych mchów i paproci),
- bory jodłowo-świerkowe (niższe położenia – regiel dolny, doliny rzek; z jodłą i świerkiem, niekiedy z domieszką buka).
Bór świerkowy. Wikimedia.org
Lasy iglaste Ameryki Płn. można podzielić na:
- wilgotne lasy iglaste -- występują na zach. wybrzeżu od Alaski po Kalifornię, na obszarach o ciepłym i wilgotnym klimacie umiarkowanym; drzewostan budują świerki sitkajskie, choiny, tuje oraz daglezje,
- suche lasy iglaste – występują na terenach wyżynnych i leśnym piętrze gór na obszarach o suchym klimacie i niewielkiej ilości opadów (Góry Skaliste, Góry Kaskadowe, Wyżyna Kolumbii, Kolorado, Sierra Nevada), w lasach na całym obszarze występuje sosna żółta; zbocza Gór Skalistych porastają sosny wydmowe, daglezje zielone, świerki Engelmanna i jodły górskie; w Kalifornii (góry Sierra Nevada) występują lasy sekwojowe z sekwoją olbrzymią z domieszką sosny cukrowej i jodły kalifornijskiej.
Wilgotny las iglasty. Wikimedia.org
Lasy iglaste strefy klimatu zwrotnikowego
Lasy iglaste występujące w strefie wilgotnego klimatu zwrotnikowego porastają obszary Meksyku, Ameryki Środkowej, Karaiby, Bermudy oraz góry Azji:- lasy sosnowe z sosną Montezumy, lasy sosnowo-dębowe, sosnowo-cedrowe oraz sosnowo-jodłowe porastające zbocza Kordyliery Wulkanicznej w śr. Meksyku,
- zbiorowiska krzewiasto-leśne z sosną karaibską, bogatym podszytem, licznymi lianami i epifitami na Bahamach,
- zbiorowiska jałowcowe z jałowcem bermudzkim na Bermudach,
- lasy sosnowe z sosną tropikalną i karaibską z domieszką dębu wirginijskiego i licznych krzewów z rodziny zaczerniowatych w zach. części Kuby,
- lasy sosnowe w niższych partiach Himalajów (od Pakistanu po Bhutan),
- lasy sosnowe (sosna wiotka, sosna himalajska) z domieszką choiny, jodły, dębu oraz klonu; z bogatym podszytem (różaneczniki, ostrokrzewy, bambusy), porastające wyższe partie gór płn.-wsch. Indii i Myanmaru.
Las sosnowy z różanecznikami w Himalajach. Wikimedia.org
Bibliografia
- Grażyna Łabno; “Ekologia. Słownik encyklopedyczny”; Wydawnictwo Europa, Warszawa 2006;
- Zdzisława Otałęga (red. nacz.); “Encyklopedia biologiczna T. X ”; Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 2000;
- Zbigniew Podbielkowski; “Fitogeografia części świata T. 1 – Europa, Azja, Afryka”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002;
- Zbigniew Podbielkowski,; “Fitogeografia części świata T. 2 – Ameryka, Australia i Oceania, Antarktyda”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002;
- Eddy Van Der Maarel; “Vegetation Ecology ”; John Wiley & Sons Inc., 2004;
- promil
