Gil zwyczajny - samica (z lewej), samiec (z prawej), fot. Monika Surzin/Shutterstock
Gil jest niewielkim ptakiem z rzęduwróblowych, niewiele większym od wróbla. Charakteryzuje się krępą sylwetką, stosunkowo dużą głową oraz szerokim, ale krótkim dziobem. Jest wyraźny dymorfizmpłciowy pomiędzy samcem i samicą. Samiec ma na głowie charakterystyczną, czarną „czapeczkę”. Również końce jego skrzydeł mają czarny kolor oraz metaliczny połysk. Policzki, boki szyi, pierś oraz brzuch są u niego różowo-pomarańczowe. Samica również posiada czarną „czapeczkę”, jednak brak u niej połysku na czarnych końcach skrzydeł, zaś te miejsca jej ciała, które u samca są różowo-pomarańczowe – u niej są raczej brunatnoszare. U młodego osobnika ubarwienie głowy jest brązowe, brak też charakterystycznej czapeczki. Długość ciała tego niewielkiego ptaka wynosi od 15 do 18 cm, rozpiętość jego skrzydeł 26-29 cm, a masa ciała wynosi 21- 40 g.
Gil występuje w niemal całej Europie, za wyjątkiem Islandii i krajów śródziemnomorskich. Zasiedla również południowe i wschodnie tereny Azji – aż po Japonię. W Polsce zaś spotkać go można zarówno na obszarach nizinnych, jak i w górach (np. w Karpatach i Sudetach). Występuje również na Pomorzu i Mazurach. Populacje, które zamieszkują północne i wschodnie tereny Europy odbywają wędrówki na zimowiska, między innymi do Polski, zaś te żyjące w cieplejszym klimacie stanowią grupy osiadłe.
Biotop
Gil zamieszkuje najczęściej lasy iglaste, głównie świerkowe i jodłowe. Zdarza się również, że wije gniazdo na jałowcu lub tui. W górach jego siedliskiem są głównie bory jodłowo-sosnowe.. Obecność iglastych drzew jest bardzo ważna dla gila, jednak czasem gnieździ się on także w lasach mieszanych, a nawet liściastych. Coraz częściej zauważa się jego obecność także w miejskich parkach. Gil swoje gniazdo buduje w osłoniętym, ukrytym miejscu. Uwite jest ono z chrustu i wyścielone sierścią oraz puchem. Gile tworzą niewielkie stadka, w których żyją od jesieni do rozpoczęcia kolejnego sezonu rozrodczego, podczas którego każda para gnieździ się w odosobnionym miejscu.
Lęgi
Okres rozrodczy u gila rozpoczyna się na przełomie kwietnia i maja, a lęgi trwać mogą nawet do czerwca. Podczas sezonu lęgowego samiec i samica tworzą monogamiczną parę, w której odbywają lęgi przez wiele sezonów. Samica znosi w uwitym przez siebie gnieździe od 3 do 7 jaj, które wysiaduje przez 15 dni. Przez ten czas samiec ją karmi. Pisklęta po wykluciu pozostają w gnieździe jeszcze przez 18 dni, jednak samiec dokarmia je także przez jakiś czas nawet po opuszczeniu przez nie gniazda. Gil na wolności może dożyć nawet 15 roku życia.
Pokarm
Gil odżywia się przede wszystkim nasionami np. rzepiku oraz lnu. Jego pożywienie stanowią także pąki drzew iglastych, czasem liściastych oraz krzewów. Podczas odbywania lęgów żywi się owadami, którymi karmi również swoje potomstwo.
Gil zwyczajny - samica (z lewej), samiec (z prawej), fot. Monika Surzin/Shutterstock