Biegus zmienny (Calidris alpina)

Wstęp

Biegus zmienny to ptak nieznacznie mniejszy od szpaka. W Polsce nieliczne regularnie przylatujące, rzadki wędrowny gatunek lęgowy. W locie widoczny biały, wąski pas wzdłuż spiczastych skrzydeł. Towarzyski, w zimie spotykany w dużych grupach.

Wygląd

Dziób u biegusa zmiennego jest dosyć długi, ciemny, lekko zajęty w dół przy końcu (występuje duża zmienność w długości dzioba). Szyja krótka. Sylwetka krępa. Nogi ciemne, cienkie, średniej długości. Wyraźny dymorfizm sezonowy. Dorosłe w zimie w szaro-białych odcieniach. Wierzch jednolity, ciemnoszary. Na piersi jasny pas. Spód biały z kreskowaniem na bokach lub gładki. Delikatna, jasna brew nad okiem. Osobniki dorosłe w szacie letniej (charakterystycznie, intensywnie ubarwione), z rdzawym wierzchem (rdzawe ubarwienie z różną intensywnością w zależności od podgatunku), u samców wierzch jest bardziej jaskrawy. Jasna brew. Czoło, ciemię rdzawe. Kark szarawy u samca, u samicy ciemniejszy. Pierś mocno, ciemno kreskowana. Na spodzie duża, ciemna plama (cecha charakterystyczna dla tego gatunku), u niektórych mniej jednolita. Boki oraz podbrzusze białe. Osobniki młodociane z ciemno plamkowaną piersią oraz spodem ciała. Wzdłuż boków biały pas. Głowa, kark, pierś rdzawe, kreskowane. Wierzch rdzawo-brunatny.

Występowanie

Do lęgów biegus zmienny przystępuje na obszarze tundry w Europie i Azji oraz na Islandii, Grenlandii, w środkowej Kanadzie i na Alasce. Zimuje na wybrzeżach w strefie podzwrotnikowej i zwrotnikowej półkuli północnej, rzadziej spotykany na wodach śródlądowych.

Biotop

Biegus zmienny preferuje tereny podmokłe. Spotkać go można na piaszczystych plażach, przy ujściach rzek, również przy brzegach jezior, na stawach, na podmokłych łąkach, na torfowiskach, na bagnach oraz na wrzosowiskach.

Lęgi

Biegus zmienny jest monogamiczny. Gnieździ się w zagłębieniu ziemi, osłoniętym roślinnością. Gniazdo, w formie czarki, wyścielone materiałem roślinnym (trawą, liśćmi, mchem). Samica składa średnio 4 oliwkowe jaja, ciemno nakrapiane. Czas wysiadywania wynosi 21 do 24 dni. Jaja wysiadują oboje rodzice, później opiekę nad młodymi przejmuje samiec. Młode po wykluciu szybko stają się samodzielne. W 3 tygodniu stają się lotne. Dojrzałość płciową osiągają w pierwszym roku życia.

Pokarm

Biegus zmienny żywi się głównie pokarmem zwierzęcym: w przewadze bezkręgowcami – skorupiakami, mięczakami, owadami, pajęczakami. W jego diecie ze zwierząt kręgowych znaleźć można mniejsze ryby. Rzadziej spożywa pokarm roślinny (nasiona, liście).