Jaź (Leuciscus idus)

Występowanie

Bardzo szeroki zasięg występowania jazia obejmuje znaczny obszar Eurazji. Jaź zamieszkuje prawie całą Europę, z wyjątkiem dorzecza basenu Morza Śródziemnomorskiego oraz północnych krańców Kontynentu. Na Wyspach Brytyjskich spotykany jest jedynie na krańcach południowych. W Azji jego zasięg rozciąga się szerokim nierozerwanym pasem od Europy po rzekę Lenę i jej dopływy. Ne jest spotykany w tundrze na dalekiej północy. Ponadto występuje w rzekach: Syr-Daria i Amu-Daria – zlewni Jeziora Aralskiego.

Budowa zewnętrzna

Głowa mała, szeroka, dwubocznie spłaszczona. Tęczówka zielonożółta. Otwór gębowy końcowy, mały, usta z przecięciem skośnym. Zęby gardłowe dwuszeregowe. Ciało wydłużone. Głowa po bokach złotawa. Grzbiet i boki ciała ciemne. Dolne partie boków oraz brzuch biało żółte. Boki ciała o połysku na mosiężnym (w lecie) bądź ołowiane (w zimie). Linia naboczna zupełna, w delikatnym łuku ku dołowi. Łuski drobne, cykloidalne oraz tarczowate. Wszystkie płetwy w czerwonawej barwie w szczególności płetwy parzyste oraz odbytowa. Pozostałe płetwy: grzbietowa oraz ogonowa szarawe. Płetwa grzbietowa równo ścięta, zaczyna się na wysokości połowy nasady płetw brzusznych. Trzon ogona krótki. Płetwa ogonowa głęboko wcięta. Dymorfizm płciowy jest słabo widoczny.

Biologia

Środowiskiem życia jazia są duże, żyzne rzeki i zbiorniki wodne. Na tarło migruje do dopływów, w miejsca o spokojnym nurcie i żwirowym podłożu z zanurzoną roślinnością. Młode ryby żyją w ławicach, w późniejszym okresie prowadzą samotny tryb życia. Do tarła przystępuje od kwietnia do maja. Rozród odbywa przy temperaturze wody od 6 do 8 stopni Celsjusza. Jaja przyklejają się do roślinności. Samica składa od 45 tys. do 88 tys. ziaren ikry. Przy temperaturze wody 7 stopni Celsjusza wylęg następuje po 7 dniach. Ze wzrostem temperatury skraca się czas wylęgu. Larwa po wyklucia ma 7 mm. Dojrzałość płciową osiąga od trzeciego do piątego a nawet w dziesiątym roku życia w zależności od miejsca występowania. Samce osiągają dojrzałość wcześniej od samic. Żyje do 15 lat.

Odżywianie

Jaź pożywia się roślinnością, larwami owadów, skorupiakami, mięczakami oraz rybami.