Nadobnica alpejska (Rosalia alpina)

Występowanie

Zasięg występowania nadobnicy alpejskiej obejmuje północną Afrykę, południową i centralną Europę oraz Bliski Wschód. W wielu miejscach zasięg jest fragmentaryczny i jej populacje są izolowane. Prawdopodobnie niegdyś można było spotkać ją w niemal całej Polsce. Obecnie spotykana jest jedynie we wschodnich Karpatach: głównie w Bieszczadach, Beskidzie Niskim, Beskidzie Sądeckim, Górach Sanocko-Turczańskich i Pieninach.

Budowa

Nadobnica alpejska należy rodziny kózkowate (Cerambycidae). Jest charakterystycznym chrząszczem, łatwo rozpoznawalnym. Głowa jest dosyć duża. Ciało jest smukłe, pokryte delikatnymi niebieskimi włoskami. Barwa ciała niebieskoszara z brązowoczarnymi plamami, z białym obramowaniem. Czarny wzór bywa zmienny. Posiada jedną plamę na przednim brzegu przedplecza i trzy na pokrywach. Czułki są bardzo długie (równe lub dłuższe od długości ciała), u samców są dłuższe niż u samic. Pierwszy oraz drugi człon czułków czarny, 3-6 człony są niebieskie z pękami czarnych włosów. Nogi są stosunkowo długie, niebieskie.

Biologia

Nadobnica alpejska występuje w lasach. Preferuje głównie pierwotne i naturalne lasy z dużym udziałem buka. Wymaga w siedlisku dużej liczby martwego i zamierającego drewna. Zamieszkuje głównie miejsca ciepłe i nasłonecznione. Dorosłe nadobnicy alpejskiej spotykane są od czerwca do września. Prowadzi dzienny tryb życia, szczyt aktywności przypada na godziny około południowe. Występuje przeobrażenie zupełne. Rójka odbywa się między lipcem a sierpniem. Samica składa jaja w szczeliny i spękania kory. Jaja są wydłużone, białawe i mierzą 3,6 mm długości oraz 0,8 mm szerokości. Larwy mierzą 35 mm długości. Larwy rozwijają się w próchniejących bukach, ponadto na grabach, wiązach, lipach, jesionach. Rozwój trwa około 3 lat. Larwy przepoczwarzają się w łukowatej kolebce w miejscu żerowania, pod powierzchnią drewna. Nadobnica alpejska jest polifagiem. W naszym kraju gatunek pod ścisłą ochroną. W Polskiej czerwonej księdze zwierząt (bezkręgowce) oraz na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce figuruje jako gatunek zagrożony wymarciem (kategoria EN). Na liście IUCN jest gatunkiem narażonym na wyginięcie (kategoria VU). Wpisana jest także do Konwencji Berneńskiej (załącznik II) oraz do Dyrektywy Siedliskowej (załącznik II i IV). Dorosłe żyją średnio 10 dni.