Tarantula hawk (Tarantula hawk)

Wbrew skojarzeniom wynikającym z nazwy, tarantula hawk nie jest wcale pajęczakiem (ani jastrzębiem, na co mogłaby wskazywać anglojęzyczna nazwa gatunkowa), lecz owadem. Dokładniej rzecz biorąc, osą z rodziny nastecznikowatych, z rzędu błonkoskrzydłych. Owady te charakteryzują się długimi kończynami, które często pokryte są haczykowatymi kolcami. Zwykle owady te są koloru brunatnego lub czarnego.

Występowanie

Osa tarantula hawk występuje na obszarach od Indii po Azję Południowo-Wschodnią, Afrykę, Europę, Australię i obie Ameryki. Jej obecność odnotowano na wszystkich kontynentach poza Europą i Arktyką. Najczęściej jednak osę tę można zaobserwować w Wielkim Kanionie w Stanach Zjednoczonych.

Wygląd

Tarantula hawk ma zazwyczaj do około pięciu centymetrów długości, przez co jest jednym z największych gatunków os. Rekordowo duże osobniki dochodzą nawet do jedenastu centymetrów długości, są więc wielkości dłoni dorosłego człowieka. Wszystkie osy mają aparat gębowy gryzący, zaopatrzone w bardzo silne żuwaczki. Niezbyt długie czułki są mocnej budowy, a po bokach swojej głowy znajdują się duże oczy o bardzo złożonej budowie. Osa zaopatrzona jest w dwie pary skrzydeł, które są cienkie i przezroczyste. Pierwsza para skrzydeł jest zdecydowanie większa od drugiej. Owad ten posiada trzy pary nóg w ciemnym kolorze. Odwłok jest masywny i wyraźny, a na jego końcu znajduje się żądło z gruczołem jadowym. Osa tarantula hawk ma niebiesko-czarny odwłok i jasne, rdzawe skrzydła. Tylko samice mają żądła, samce ich nie posiadają. Żądło dorosłej samicy może mieć długość nawet siedmiu milimetrów. Tarantula hawk ma niezwykle silny jad – jej użądlenie jest wyjątkowo bolesne. Przedstawiciele obu płci mają długie nogi z haczykowatymi pazurami, które umożliwiają im chwytanie i przytrzymywanie ofiary. Dymorfizm płciowy, a więc różnicę w wyglądzie samic i samców, można zaobserwować w budowie i kształcie czułków. Samce mają czułki proste, a samice czułki kręcone.

Biologia

Tarantula hawk poluje na pająki. Podobnie jak sokoły i jastrzębie samica osy krąży w powietrzu, wypatrując dużych pająków do upolowania – stąd wzięła się jej nazwa. Jej tryb rozrodu i funkcjonowania jest wyjątkowo okrutny z ludzkiego punktu widzenia. Samica żądli ofiarę, paraliżuje ją, a następnie zaciąga do specjalnie przygotowanej nory, gdzie na brzuchu pająka składa jedno jajo. Podobnie jak u pszczół, osy mogą być dzieworódcze lub składać zapłodnione jaja. Z zapłodnionych jaj wykluwają się samice, a z niezapłodnionych – samce. Kiedy larwa osy się wykluwa, tworzy małą dziurę w brzuchu pająka, a następnie wchodzi i intensywnie żeruje, unikając ważnych organów tak długo, jak to możliwe, aby utrzymać pająka przy życiu. Po kilku tygodniach larwa przepoczwarza się. Po ostatnim przeobrażeniu staje się dorosłą osą i wynurza się z brzucha pająka, aby kontynuować cykl życiowy. Dorosłe osobniki tarantula hawk są nektarożerne. Spożywanie sfermentowanych owoców czasami odurza je do tego stopnia, że mają trudności z lataniem. Samiec jastrzębia tarantuli nie poluje. Zarówno samce, jak i samice żywią się kwiatami kilku wybranych gatunków roślin, takich jak trojeść, zapian właściwy lub jadłoszyn baziowaty. Samice nie są zbyt agresywne, niechętnie żądlą. Gdy jednak dojdzie już do użądlenia człowieka, jest to wyjątkowo nieprzyjemne doznanie. Użądlenie osy tarantula hawk jest jednym z najboleśniejszych użądleń spośród wszystkich owadów. Ból trwa umiarkowanie krótko, mija całkowicie po około pięciu minutach, ale opisywany jest jako potwornie silny, skłaniający do krzyku. Na szczęście poza możliwością wywołania reakcji alergicznej użądlenie nie jest groźne i nie wymaga pomocy medycznej. Miejscowe zaczerwienienie pojawia się w większości przypadków po bólu i utrzymuje się do tygodnia. Latem osy są najbardziej aktywne w ciągu dnia, unikają jednak wyjątkowo wysokich temperatur. W takiej sytuacji chronią się do cienia. Osy tarantula hawk nie mają wielu naturalnych wrogów. Większość zwierząt unika spotkania z tymi owadami, właśnie ze względu na duże żądło i bolesny jad samic tarantula hawk. Kukawka kalifornijska jest jednym z nielicznych ptaków, które żywi się osami tarantula hawk.