Pająki

Szukaj zwierzęcia

A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

Atraks

Atrax robustus

Czarna wdowa

Latrodectus mactans

Gryziel stepowy

Atypus muralis

Gryziel tapetnik

Atypus piceus

Gryziel zachodni

Atypus affinis

Karakurt

Latrodectus tredecimguttatus

Kątnik większy

Eratigena atrica

Kolczak zbrojny

Cheiracanthium punctorium

Krzyżak dwubarwny

Araneus marmoreus

Krzyżak łąkowy

Araneus quadratus

Krzyżak ogrodowy

Araneus diadematus

Kwietnik

Misumena vatia

Pająki (Araneae) – najbardziej liczny rząd pajęczaków. Pająki mają przeważnie niewielkie rozmiary i specyficzną budowę. Ich ciała składają się z głowotułowia połączonego z odwłokiem oraz czterech par odnóży krocznych. Prawie wszystkie pająki świata zamieszkują środowisko lądowe, a zarazem wszystkie środowiska lądowe są zamieszkiwane przez pająki. Jak dotąd rozpoznano i sklasyfikowano 50 tys. gatunków pająków, z których około 800 występuje na terenie Polski. Powszechnym gatunkiem jest u nas topik – jedyny pająk na świecie, który większość swojego życia spędza w wodzie. Co ciekawe, nie różni się on budową od innych pająków, a nurkując pokrywa się jedynie powietrzną osłonką, która umożliwia mu oddychanie.
Badając rozmiar pająka należy wziąć pod uwagę nie tylko długość jego ciała, ale i rozstaw odnóży. Największe okazy mierzą 12 cm długości i około 32 cm rozstawu. Najmniejsze osiągają rozmiary 0,5 mm. W przypadku wielu gatunków samice są większe niż samce. Pająki oddychają poprzez płucotchawki. Są rozdzielnopłciowo i rozmnażają się przez zapłodnienie wewnętrzne. Pomimo występowania kilku par oczu, mają bardzo słaby wzrok.

Budowa ciała

Pająki zbudowane są z głowotułowia połączonego z odwłokiem. Elementem łączącym obie te części jest tzw. stylik, czyli przekształcony fragment odwłoka. Pajęcze odwłoki to wynik zrośnięcia się 12 segmentów ciała, jednak u większości gatunków nie zachowały się ślady tejże pierwotnej segmentacji. Pająki posiadają 6 par odnóży ulokowanych na głowotułowiu, w tym 4 pary odnóży krocznych. Są również wyposażone w nogogłaszczki oraz zakończone pazurem szczękoczułki. Głowotułów pająka pokrywa solidny i gruby oskórek, porośnięty gęstwiną włosków. Odwłok jest z kolei miękki i pokryty cienką warstwą oskórka.

Czytaj więcej >

Unikatowym elementem budowy ciała pająków są kądziołki przędne. Są to wyspecjalizowane wyrostki, znajdujące się na końcu odwłoka, służące do produkcji nici pajęczej. Kądziołki przędne wyposażone są w kilkaset, a nawet kilkanaście tysięcy ujść gruczołów przędnych, produkujących substancję, która w kontakcie z powietrzem zastyga i tworzy nić. Każdy pająk ma co najmniej jedną parę kądziołków, większość jednak posiada trzy pary. Choć kądziołki przędne to element charakterystyczny budowy ciała pająków, gruczoły służące wytwarzaniu nici pojawiają się także u innych stawonogów.

Gruczoły przędne służą pająkom do wytwarzania różnego rodzaju nici, z których następnie powstają sieci łowne, sieci asekuracyjne czy też kokony. Pojawiąjące się na naszym obszarze zwykle w drugiej połowie września tzw. babie lato to cienkie nici pajęcze, produkowane przez młode pająki i służące im do pokonywania większych odległości (funkcja lokomocyjna). Najbardziej skomplikowaną formą pajęczej sieci przędnej jest pajęczyna, pełniąca funkcje sieci łownej.

Pająki to w znakomitej większości zwierzęta drapieżne, choć niektóre gatunki odżywiają się dodatkowo pokarmem pochodzenia roślinnego. Ofiarami pająków stają się zwykle owady, ale większe i bardziej jadowite okazy mają w swoim jadłospisie nawet ryby czy żaby. Pająk po schwytaniu swojej ofiary wstrzykuje jej paraliżujący jad, który następnie trawi jej wnętrzności, a drapieżcy pozwala je wyssać. Pająki znane są również z kanibalizmu. Dorosłe osobniki mogą zjadać mniejsze pająki, a samice zjadają samców w trakcie lub po kopulacji.

Pająki jadowite

Zdecydowana większość pająków produkuje jad. Jest on wytwarzany przez gruczoły jadowe znajdujące się u podstaw szczękoczułek i służy do paraliżowania zdobyczy. Warto wziąć pod uwagę, że jad ten bardzo rzadko okazuje się niebezpieczny dla człowieka. W praktyce tylko 3% wszystkich pająków produkujących jad, zagraża z tego tytułu człowiekowi. W Polsce śmiertelnie jadowite pająki nie występują, jednakże ukąszenie niektórych gatunków może wiązać się z nieprzyjemnymi skutkami. Najbardziej niebezpieczny pod tym względem zdaje się kolczak zbrojny, Jego ewentualne ukąszenie może powodować obrzęk i dość silny ból, a także gorączkę i dreszcze, które utrzymują się nawet do dwóch tygodni. Ukąsić może nawet pająk topik. Jego atak, choć bolesny, nie wiąże się jednak z podobnymi objawami.

Znacznie bardziej niebezpieczny jad, o silnie skomplikowanym składzie, zawierający również neurotoksyny, wytwarzają pająki żyjące z dala od naszej strefy klimatycznej. Za najbardziej jadowitego pająka został uznany wałęsak brazylijski. Niemal tak samo niebezpieczny jest ptasznik australijski. Solidne dawki jadu wstrzykuje również czarna wdowa.

Jedną z częściej spotykanych u ludzi fobii jest arachnofobia – chorobliwy lęk przed pająkami i innymi stawonogami przypominającymi je wyglądem.

Pająki występujące w Europie Środkowej są jednymi z bardziej pożytecznych stworzeń, ponieważ ich naturalny pokarm stanowią bytujące w domostwach szkodniki.

Zwiń opis >