Trzmiel zmienny (Bombus humilis)

Spis treści

Występowanie
Budowa
Biologia
Galeria zdjęć

Występowanie

Trzmiel zmienny występuje w Eurazji. Jego zasięg rozciąga się od Europy Zachodniej i Wysp Brytyjskich po południowo-wschodnią Rosję i północne Chiny. W Europie jego zasięg na północ sięga najdalej środkowej Szwecji i południowej Finlandii, na południu licznie zamieszkuje wyspy Basenu Morza Śródziemnego. Miejscami jego zasięg jest nieciągły. Na tak rozległym obszarze występowania wytworzyło się u tego gatunku wiele podgatunków. Spotykany w całej Polsce, jednak wszędzie nieliczny.

Budowa

Trzmiel zmienny ma ciało zbudowane z głowy, tułowia i odwłoka. Charakteryzuje się zmiennością w ubarwieniu. Twarz żółto owłosiona z domieszką czarnych lub brązowych włosów, może być też czarna. Grzbiet tułowia żółty, jasnobrązowy z domieszką czarnych włosów lub czarny. Odwłok w różnych odcieniach, żółtych, brązowożółtych z domieszką czarnych włosów. U jednych okazów początkowe segmenty odwłoka są czarne, u innych ostatnie. Odwłok może być też rudy bądź brązowy. Ciało jest krępe, prawie całe (za wyjątkiem skrzydeł) gęsto pokryte owłosieniem. Głowa wyposażana jest w oczy złożone, przyoczka, czułki oraz aparat gębowy gryząco-liżący. Tułów dobrze rozwinięty, wyposażony jest w dwie pary błoniastych skrzydeł. Przednia para skrzydeł jest większa od tylnej. W gnieździe występują kasty różniące się nieznacznie wyglądem. U samic golenie tylnych nóg przekształcone w koszyczek. Samiec i królowa to osobniki rozrodcze. Robotnice są to nierozwinięte płciowo samice.

Biologia

Trzmiel zmienny występuje na otwartych przestrzeniach łąk, pól uprawnych, w pobliżu zagajników i brzegu lasów. W centralnej Azji jest gatunkiem wysokogórskim zamieszkującym na wysokościach do 4000 m n.p.m. Spotykany od maja do sierpnia. Owad społeczny. Gniazdo jest jedno sezonowe. Rodzina składa się z 120 osobników. Przeobrażenie zupełne. Na wiosnę, po przezimowaniu unasienniona samica (królowa założycielka) buduje gniazdo. Zakłada je na ziemi, w mchu lub w ptasich gniazdach. Budowę rozpoczyna od kulistej komórki do której składa jaja. Z jaj wylęgają się larwy którymi opiekuje się królowa. Z larw po przepoczwarzeniu powstają robotnice, które kontynuują rozbudowę gniazda. Do ich zadań należy również poszukiwanie pokarmu oraz opieka nad larwami i matką. Rozwój z jaja do postaci dorosłej trwa od 20 do 30 dni. Latem pojawią się samce i młode królowe, które przystąpią do rozrodu. Młode samice po zapłodnieniu poszukują kryjówek do przezimowania. Na miejsca przezimowania wybierają między innymi szczeliny. Samce, stare matki i robotnice giną z nadejściem zimy. Jego liczebność w ostatnich latach maleje. Główną przyczyną spadku jego liczebności jest stosowanie środków ochrony roślin. Innymi zagrożeniami są wypalania traw oraz brak roślin pokarmowych. W Polsce podlega ochronie gatunkowej. Ma status zagrożenia najmniejszej troski (kategoria LC na liście IUCN).

Systematyka