Wścieklica podobna (Myrmica ruginodis)

Gatunek pospolitej w Polsce mrówki. Należy do bardzo dużego rodzaju wścieklic (Myrmica), w którym wyróżnia się aż 210 gatunków. W Polsce występuje 19 z nich i bardzo trudno je rozróżnić. Wścieklica podobna jest niewielka i ma brązowo ubarwione ciało. Występuje w północnej części Paleaktyki, głównie w Europie Środkowej. Tak jak wszystkie gatunku z rodzaju wścieklic, potrafi ona bardzo boleśnie użądlić. W Polsce wścieklica podoba nie ma statusu gatunku chronionego prawnie.

Występowanie

Wścieklica podobna występuje na terenie całej Krainy Palearktycznej, choć preferuje chłodniejsze obszary w jej północnej części. Można ją spotkać w między innymi w państwach europejskich, takich jak Polska, Niemcy, Słowacja, Hiszpania czy Wielka Brytania, ale występuje też na terenie całej Rosji, w Chinach, Korei Północnej i Południowej oraz Japonii. Spośród wszystkich gatunków z rodzaju wścieklic, to wścieklica podoba jest najbardziej przystosowana do niskich temperatur. Dorosłe osobniki preferują chłodne środowisko leśne, zarośla, łąki u podnóży gór, polany i wrzosowiska. Mrówki te unikają terenów otwartych, zarówno suchych, jak i wilgotnych. Żyją na rozkładającym się drewnie, pod liśćmi, wśród mchów i traw.

Budowa

Robotnice wścieklicy podobnej mają zazwyczaj od czterech do sześciu milimetrów długości. Królowa jest większa, może mieć długość od pięciu do siedmiu milimetrów. Ciało ma brązowe zabarwienie, od jasnego do ciemnego, często z czerwonawym odcieniem. Dlatego też mrówki z rodzaju wścieklic są powszechne określenie mianem „czerwonych mrówek”. Charakterystyczną cecha tego rodzaju jest występowanie podwójnego styliku, czyli wąskiego przewężenia między odwłokiem a tułowiem. Wścieklica podobna do złudzenia przypomina najliczniej występującą w Polsce wścieklicę zwyczajną (stąd polska nazwa gatunkowa). U obu tych gatunków na głowie można zauważyć wyraźną zmarszczkę wokół czułków. Czułki samców mają 13 segmentów. W budowie wścieklicy podobnej można wyróżnić trzy zasadnicze elementy: głowę, tułów i odwłok. Na głowie znajdują się kolankowo wygięte czułki, które u wścieklicy podobnej i zwyczajnej są na głowie otoczone wyraźną zmarszczką. Na głowie występuje masywny aparat gębowy, a na końcu odnóża żądło. Mrówki mają trzy pary odnóży. Cały tułów, odnóża i czułki są pokryte drobnymi, jasnymi włoskami.

Biologia

Wścieklice podobne zakładają gniazda liczące po kilka tysięcy robotnic. Najczęściej są one zlokalizowane bezpośrednio ziemi lub pośród traw, mchów albo w rozkładającym się drewnie (np. w przewalonym konarze drzewa). U tego gatunku występują dwa rodzaje królowych, nazywane fachowo mikroginami (mniejsze) i makroginami (większe). Mikroginy tworzą kolonie poliginiczne, a więc w jednym gnieździe może występować wiele królowych. Makroginy funkcjonują w sposób przeciwny – są jedynymi królowymi w swoich gniazdach i agresywnie bronią terytorium. Wścieklice nie budują gniazd w formie kopców i regularnie zmieniają miejsce pobytu kolonii. Mrówki te żyją w ściśle zhierarchizowanej strukturze, która dzieli się na trzy kasty: robotnice, królowa (lub królowe) i samce. Robotnice mają za zadanie zdobywać pożywienie, budować gniazdo oraz bronić terytorium i dbać o królową. Rolą samców jest tylko zaplemnienie królowej. Wścieklice podobne przechodzą przez trzy stadia życiowe: larwy, poczwarki i imago, czyli osobnik dorosły. Tylko królowe rozmnażają się płciowo. Odbywa się to w trakcie lotów godowych. U tego gatunku odbywają się one między sierpniem a wrześniem (później na terenach górskich, nawet do października). Samce giną po locie, a zapłodnione samice składają jaja w gnieździe. Wykluwają się z nich larwy, które u wścieklic mają postać białych, beznogich czerwiów. Wykarmione larwy przekształcają się po pewnym czasie w poczwarki. U wścieklic podobnych nie są one okryte oprzędem, w przeciwieństwie do innych gatunków mrówek. Wścieklice podobne są aktywne od wiosny do późnej jesieni. Robotnice zdobywają pożywienie dla pozostałych członków kolonii i dla królowej. Wścieklice podobne są wszystkożerne. Polują na małe bezkręgowce, ale uzupełniają też dietę spadzią, nektarem i pyłkiem kwiatów oraz wydzieliną gąsienic modraszków. Zaobserwowano również pożywianie się grzybami.