Gołąbek brunatny (Russula badia Quel.)

Wstęp

Gołąbek brunatny zaliczany jest do grzybów nietrujących, jednak ze względu na swój gorzki smak jest uznawany za grzyb niejadalny.

Sezon

Występowanie

Gołąbek brunatny rośnie grupami w lasach iglastych na terenie całej Europy. Najczęściej grzyb ten spotkać można wśród borówek oraz pod sosnami.

Wygląd

Owocniki gołąbka brunatnego mierzą od 7 do 10, wyjątkowo do 15 cm wysokości i 4-12 cm średnicy kapelusza. Są jędrne i masywne, z kapeluszem w różnych odcieniach bordu i purpury, niekiedy z żółtawymi plamami. Skórka w dni suche pozostaje matowa oraz szorstka. Po deszczu lub mgle staje się lepka. Mleczka brak.

Blaszki u gołąbka brunatnego są cienkie i liczne, koloru kremowo żółtego bądź jasno ochrowego, zwykle z zaróżowionym ostrzem.

Kapelusz tego gatunku grzyba może przybierać wiele matowych odcieni czerwieni, od pąsu przez mahoń po bord wpadający w fioletową czerń, niekiedy z fioletowym odcieniem, czasem także ze złocistymi plamami. Kształt kapelusza zmienia się z wiekiem owocnika: od wypukłego, przez co raz bardziej płaski, aż po słabo wklęsły u najstarszych owocników. Brzegi kapelusza gładkie.

Trzon u gołąbka kasztanowatego mierzy najczęściej 4-10 x 1,2-2,5 cm, jest mocny i pełny, odwrotnie maczugowaty lub walcowaty, szorstki albo nawet żeberkowany u wierzchołka, zwykle jasno różowo nabiegły, rzadziej śnieżnobiały. U starych owocników robi się watowaty. Pierścienia brak.

Miąższ owocników gołąbka kasztanowatego wyróżnia się ostrym, piekącym, długo utrzymującym się na języku smakiem oraz zapachem olejku cedrowego. Ponadto miąższ tego gołąbka jest ścisły, gruby i stosunkowo twardy, pod skórką różowy, dalej biały.

Wysyp zarodników w różnych odcieniach żółci – od jasnozłotego po ciemno ochrowy. Spory są eliptyczne, grzebieniasto-brodawkowate. Kształt brodawek u tego gołąbka może być rozmaity: brodawki bywają małe lub duże, ostre albo tępe.

Duża zmienność barwy kapelusza utrudnia odróżnienie gołąbka brunatnego od podobnych gatunków. Bywa to niebezpieczne w przypadku smacznych, jadalnych gołąbków o winno czerwonych lub brązowawych kapeluszach jak gołąbek winny R. xerampelina (R. erythropoda) oraz gołąbek słodkawy R. integra. Gołąbka brunatnego wyróżnia jednak niezwykle trwały i obrzydliwy, palący smak miąższu, poza tym ciemniejszy wysyp zarodników, ciemniejsza zazwyczaj barwa kapelusza, tudzież bielszy, aczkolwiek miejscami różowo nabiegły trzon.

Właściwości

Gołąbek brunatny nie posiada żadnych właściwości ze względu na to, że jest grzyb niejadalny.

Zastosowanie

Gołąbek brunatny nie ma żadnego zastosowania, ponieważ ma bardzo gorzki smak, a po spożyciu przez długi czas w ustach utrzymuje się jego palący smak.