Gołąbek czerwonofioletowy - opis grzyba, sezon, wygląd, występowanie
Ekologia.pl Wiedza Atlas grzybów Grzyby grzyby podstawkowe pieczarniaki gołąbkowce gołąbkowate gołąbek Gołąbek czerwonofioletowy
Indeks nazw
Szukaj lub wybierz według alfabetu
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

Gołąbek czerwonofioletowy (Russula sardonia)

Nazywana/y także: gołąbek pierwiosnkowy, gołąbek przydrożny
Gołąbek czerwonofioletowy, fot. shutterstock
Spis treści

Wstęp

Gołąbek czerwonofioletowy to jeden z wielu trujących gatunków gołąbków o fioletowych bądź ciemnopurpurowych kapeluszach. Grzyb ten charakteryzuje się późnym pojawianiem się owocników oraz przykrym smakiem.

Sezon

Gołąbek czerwonofioletowy produkuje owocniki dość późno, od września do listopada.

Występowanie

Gołąbek czerwonofioletowy pozostaje dość częsty w Europie i Azji Centralnej. Obserwowano go także w Pensylwanii – być może zawleczony?
Najczęściej wyrasta pod sosnami na jałowych, piaszczystych glebach. Znacznie rzadziej tworzy mikoryzy z innymi rodzajami drzew np.: świerkiem, jodłą czy modrzewiem.

Wygląd

Owocniki gołąbka czerwonofioletowego w mokre dni często wydzielają z blaszek krople wody. Mleczka brak.
Blaszki z międzyblaszkami (blaszczkami), zwykle rozwidlone, wąskie, gęste, łukowate zbiegające na nóżkę bądź do niej przyrosłe, ostre na skrajach kapelusza. U najmłodszych owocników kremowe, u starszych żółte w dość swoistym odcieniu, określanym jako „wiesiołkowy” czy „pierwiosnkowy” (stąd angielska nazwa tego gatunku primrose bittergill – gołąbek pierwiosnkowy). Po skropieniu zasadą amonową różowieją, co całkiem trafnie pozwala odróżnić nietypowo zabarwione okazy tego gatunku od innych, pokrewnych gołąbków.
Kapelusz o częstym u wielu gatunków gołąbków, głęboko purpurowym kolorze, z ciemniejszym środkiem. Niekiedy obserwuje się egzemplarze nietypowo wybarwione, żółtawe, zielonkawe lub brązowawe. Kształt kapelusza ulega w toku rozwoju typowym dla gołąbkom zmianom: od wypukłego w środku do wklęsłego niczym u mleczajów.

Trzon u gołąbka czerwonofioletowego najczęściej rumiany, rzadko białawy, 3-8 cm wysoki, a 1,0-1,5 cm szeroki. Pierścienia brak.

Miąższ o miłym, owocowym aromacie, lecz ohydnym, mocno palącym smaku, przypominającym pieprz lub imbir. Barwa miąższu taka jak blaszek, kremowa potem „pierwiosnkowo” czy cytrynowo żółta. Nacięty lub zgnieciony robi się pomarańczowy; z siarczanem żelaza lub zasadą amonową staje się łososioworóżowy; z fenolem na czerwono; a z gwajakiem zielony.
Wysyp zarodników kremowy, czasem z ochrowym odcieniem. Spory jajowate lub niemal kuliste, o wyraźnej amyloidalnej łysince, z charakterystycznym urzeźbieniem: brodawkami, paciorkami tudzież niepełną siatką, niekiedy i niskim grzebieniem. Mierzą 7-9 x 6-8 μm. Podstawki natomiast są bulwiaste bądź maczugowate, osiągają 38–52 µm długości a 10–11 µm szerokości. Każda podstawka posiada cztery znamiona.

Właściwości

Gołąbek czerwonofioletowy to grzyb trujący, tylko w Kirgistanie i Ukrainie bywa zbierany i bywa uważany za grzyb jadalny mimo potwornie piekącego smaku oraz zaburzeń żołądkowo-jelitowych po spożyciu. To jeden z nielicznych gołąbków, których substancje drażniące zostały jako tako przebadane, zidentyfikowane jako seskwiterpeny.

Zastosowanie

Brak zastosowania gołąbka czerwonofioletowego w Europie Środkowej i Zachodniej.

Okres występowania
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Bibliografia
  1. Andina D., de Bernardi M., del Vecchio A., Fronza G., Mellerio G., Vidari G., Vita-Finzi P. 1980.; "Sesquiterpenes from Russula sardonia."; Phytochemistry 19 (1): 93-97.;
  2. Bon M. 2005.; "Pareys Buch der Pilze."; Franckh-Kosmos Verlag, Stuttgart.;
  3. Fluck M. 1996.; "Jaki to grzyb? Oznaczanie, zbiór, użytkowanie."; Oficyna Wyd. „Delta W-Z”, Warszawa – Mladijska Knjiga, Lubljana, Słowenia.;
  4. Gerhardt E. 2006.; "Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków."; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa.;
  5. Laux H. 2002.; "Der Kosmos Pilz-Atlas."; Franckh-Kosmos Verlag, Stuttgart.;
  6. Skirgiełło A. 1998.; "Gołąbek (Russula). w: Grzyby (Mycota), tom 20. Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), gołąbek (Russula)."; Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Kraków.;
  7. Wojewoda W. 2003.; "Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;
  8. Zervakis G., Dimou D, Polemis E, Karadeley M. 2002.; "Mycodiversity studies in selected ecosystems of Greece. II: Macrofungi associated with conifers in the Taygetos Mountain (Peloponnese)."; Mycotaxon 83: 97-126.;
4.7/5 - (18 votes)
Default Banner Post Banner
Subscribe
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments