Stożkownica czapeczkowata (Porpolomopsis calyptriformis)

Wstęp

Wilgotnica czapeczkowata jest niejadalną, niezmiernie rzadką w całej Europie członkinią rodziny wodnichowatych Hygrophoraceae. Wyróżnia się przepięknymi owocnikami o niesamowitej, różowej barwie. Umieszczono ją na czerwonych listach gatunków wymierających wielu krajów, od Hiszpanii i Francji na południowym zachodzie, Danii na północy, Niemiec i Polski w centrum, do Słowacji, Węgier i Bułgarii na południowym wschodzie. Od 1995 r. objęto ją u nas ochroną częściową, od 2014 r. ścisłą bez wyłączeń spowodowanych racjonalną gospodarką leśną i rolną.

Sezon

Owocniki tejże wilgotnicy tworzą się w Polsce od sierpnia do października.

Występowanie

Nie wiadomo, czy tworzy mikoryzy z olszą szarą i/lub zieloną (kosą)? Czy jest wyłącznie saprofitem (roztoczem)?

Wygląd

Owocniki wilgotnicy czapeczkowatej (stożkownicy czapeczkowatej) za młodu będą silnie wydłużone, o stożkowatych, ostro zakończonych kapeluszach (stąd nazwa: stożkownica). U dojrzałych owocników kapelusz osiąga 30-70 mm średnicy, nóżka 70-100 mm wysokości, a 6-12 mm grubości.

Kapelusz charakteryzowanego gatunku zmienia swój kształt z wiekiem jeszcze wyraźniej jak u pokrewnych wodnich. Z wąziutkiego, stożkowatego, niemal pionowego robi się szeroki, rozpostarty, płaski, na końcu wręcz mocno podwinięty ku górze. Wciąż jednak zachowuje sterczący, spiczasty środek. Odznacza się kruchością oraz matową powierzchnią, prawie gładką choć z promieniście rozchodzącymi się włókienkami. Momentalnie przyjmuje wodę. Długo cieszy wzrok niesamowitymi, pastelowymi odcieniami różu, wpadającego czasem w malinową czerwień lub fiolet, blednąc od środka dopiero w starości.

Blaszki wilgotnicy czapeczkowatej są rzadko acz dość regularnie porozstawiane, tęgie, wybrzuszone, z piłkowanymi ostrzami. Na młodych owocnikach będą buraczkowo czerwone, w miarę dojrzewania blednąc, robią się ciemno, potem kremowo różowe, w końcu niemal białe.
Nóżka wilgotnicy czapeczkowatej pod kapeluszem mocno różowa, im bliżej podłoża tym jaśniejsza, na spodzie czysto biała. W dotyku będzie niemal zawsze sucha i włóknista, pozbawiona włosków. Charakteryzuje się znaczną kruchością, do tego pusta wewnątrz.

Miąższ ohydny w dotyku, ale dość przyjemny w smaku, pozbawiony aromatu, cienki, mięsisty ale łamliwy. Swój niezwykły, różowy kolor zachowuje tylko w górnej części kapelusza, poza tym wszędzie biały. Mleczka nie wydziela.

Wysyp spor wilgotnicy czapeczkowatej będzie biały. Jej zarodniki nie różnią się od zarodników lepiej zbadanych, pokrewnych wodnich. Będą zatem nieamyloidalne, gładkie, szkliste, o wymiarach 5-8 na 5-6 µm. Formują się na czterozarodnikowych podstawkach.

Właściwości

Zazwyczaj klasyfikowana jako niejadalna, lub jadalna ale ohydna w smaku, a przede wszystkim wymagająca ochrony z racji swej rzadkości.

Zastosowanie

Wilgotnica czapeczkowata nie znajduje współcześnie zastosowań w biotechnologii, medycynie ani kuchni. Bywa poszukiwana jako osobliwość krajowej fungii.