Warstwiak zwęglony - opis grzyba, sezon, wygląd, występowanie
Ekologia.pl Wiedza Atlas grzybów Grzyby grzyby workowe Sordariomycetes próchnilcowce próchnilcowate warstwiak Warstwiak zwęglony
Indeks nazw
Szukaj lub wybierz według alfabetu
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

Warstwiak zwęglony (Daldinia concentrica)

Nazywana/y także: warstwiak bulwiasty, warstwiak pośredni, drewniak zwęglony, kulki przeciwskurczowe, naleśnik króla Alfreda
Warstwiak zwęglony, fot. shutterstock
Spis treści

Wstęp

Warstwiak zwęglony to kosmopolityczny grzyb zaliczany do próchnilcowatych Xylariaceae, o charakterystycznych, węgliście czarnych, bulwiastych podkładkach. Rozwija się na martwym, lecz wciąż świeżym, jeszcze nie spróchniałym drewnie drzew i krzewów liściastych. W krajach o bardziej oceanicznym klimacie powoduje dotkliwe straty gospodarcze uszkadzając konstrukcje drewniane.

Sezon

Warstwiak zwęglony tworzy wieloletnie owocniki, zwane – tak jak u pozostałych próchnilcowatych – podkładkami.

Występowanie

Warstwiaka zwęglonego obserwowano na wszystkich kontynentach (prócz Antarktydy) i wielu wyspach oceanicznych, wszędzie tam, gdzie rosną krzewy i drzewa liściaste. W Europie Środkowej, w tym w Polsce pozostaje częsty, lecz występuje w rozproszeniu. O wiele pospolitszy jest w Europie Zachodniej, gdzie klimat jest bardziej oceaniczny.

Wygląd

Owocniki (podkładki) warstwiaka zwęglonego wyrastają grupowo. Odznaczają się charakterystycznym, okrągłym lub bulwiastym kształtem i początkowo gładką, a potem pomarszczoną powierzchnią. Osiągają 3-6 cm średnicy. Młode okazy warstwiaka zwęglonego są brązowo-czerwone, szybko jednak stają się czarne niczym spalone drewno lub węgiel kamienny. Najstarsze podkłaki robią się puste w środku. Powierzchnię w pełni dojrzałych podkładek warstwiaka pokrywają grudki podobne do pryszczy lub krost. Są to perytecja (otocznie) o średnicy 0,5-0,8 mm, a właściwie ich wyloty.

Młode, wciąż czerwono-brązowe owocniki produkują bezbarwne zarodniki konidialne.

Wysyp zarodników konidialnych białawy, natomiast wysyp zarodników płciowych (askospor) czarny. Uwalnianie askospor następuje od wiosny do jesieni, po wypełnieniu worków płynem. Nierzadko warstwiak produkuje tyle askospor, że zaczernia nimi całe swoje otoczenie.

Perytecja (otocznie) w kształcie kolb.

Miąższ (rdzeń) podkładki warstwiaka zwęglonego bywa fioletowy, brązowy albo srebrzysto-czarny. Charakterystyczne dlań jest koncentryczne ułożenie kolejnych warstw miąższu (stąd polska nazwa rodzajowa: warstwiak). Większość uczonych uznaje, że warstwy są związane z sezonowym wzrostem podobnie jak słoje w pniach drzew. Również konsystencją miąższu warstwiak przypomina węgiel drzewny lub spalone drewno.

Worki warstwiaka są cylindryczne, umieszczone w środku perytecjów.

Właściwości

Warstwiak zwęglony to grzyb niejadalny, saprotrof niszczący drewno.

Zastosowanie

Warstwiak zwęglony zawiera szereg ciekawych, niespotykanych u innych grzybów i roślin związków organicznych, w tym purpurowy pigment, rozmaite lignany oraz utlenioną pochodną skwalenu, zwaną koncentrykolem. Uczeni badają ich potencjalne zastosowania jako lekarstw (przeciwko chorobom neurodegeneracyjnym jak Alzheimera, Parkinsona), barwników i/lub substratów do syntezy innych związków.

W przeszłości mocno wysuszone podkładki tego warstwiaka służyły jako hubki do rozpalania ognisk. Ponadto wierzono, że hubka akurat z tego grzyba odstrasza wiedźmy i złe duchy, powodujące bolesne skurcze (dlatego w Europie Zachodniej zwano je „kulkami przeciwskurczowymi”).

Okres występowania
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
4.7/5 - (12 votes)
Default Banner Post Banner
Subscribe
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments