Warstwiak zwęglony (Daldinia concentrica)

Wstęp
Sezon
Występowanie
Wygląd
Owocniki (podkładki) warstwiaka zwęglonego wyrastają grupowo. Odznaczają się charakterystycznym, okrągłym lub bulwiastym kształtem i początkowo gładką, a potem pomarszczoną powierzchnią. Osiągają 3-6 cm średnicy. Młode okazy warstwiaka zwęglonego są brązowo-czerwone, szybko jednak stają się czarne niczym spalone drewno lub węgiel kamienny. Najstarsze podkłaki robią się puste w środku. Powierzchnię w pełni dojrzałych podkładek warstwiaka pokrywają grudki podobne do pryszczy lub krost. Są to perytecja (otocznie) o średnicy 0,5-0,8 mm, a właściwie ich wyloty.
Młode, wciąż czerwono-brązowe owocniki produkują bezbarwne zarodniki konidialne.
Wysyp zarodników konidialnych białawy, natomiast wysyp zarodników płciowych (askospor) czarny. Uwalnianie askospor następuje od wiosny do jesieni, po wypełnieniu worków płynem. Nierzadko warstwiak produkuje tyle askospor, że zaczernia nimi całe swoje otoczenie.
Perytecja (otocznie) w kształcie kolb.
Miąższ (rdzeń) podkładki warstwiaka zwęglonego bywa fioletowy, brązowy albo srebrzysto-czarny. Charakterystyczne dlań jest koncentryczne ułożenie kolejnych warstw miąższu (stąd polska nazwa rodzajowa: warstwiak). Większość uczonych uznaje, że warstwy są związane z sezonowym wzrostem podobnie jak słoje w pniach drzew. Również konsystencją miąższu warstwiak przypomina węgiel drzewny lub spalone drewno.
Właściwości
Zastosowanie
Warstwiak zwęglony zawiera szereg ciekawych, niespotykanych u innych grzybów i roślin związków organicznych, w tym purpurowy pigment, rozmaite lignany oraz utlenioną pochodną skwalenu, zwaną koncentrykolem. Uczeni badają ich potencjalne zastosowania jako lekarstw (przeciwko chorobom neurodegeneracyjnym jak Alzheimera, Parkinsona), barwników i/lub substratów do syntezy innych związków.
W przeszłości mocno wysuszone podkładki tego warstwiaka służyły jako hubki do rozpalania ognisk. Ponadto wierzono, że hubka akurat z tego grzyba odstrasza wiedźmy i złe duchy, powodujące bolesne skurcze (dlatego w Europie Zachodniej zwano je „kulkami przeciwskurczowymi”).