Borowik amerykański – opis, występowanie i zdjęcia. Grzyb borowik amerykański ciekawostki
Okazuje się, że nawet starych, doświadczonych grzybiarzy można zaskoczyć. Od jakiegoś czasu w polskich lasach szerzy się borowik amerykański przywleczony pod koniec XX w. do Europy. Intruz zza oceanu witany jest jednak ze sporym zainteresowaniem jako gatunek idealny do zbierania i wykorzystywania w kuchni. Jak rozpoznać borowika amerykańskiego i co z nim robić?
Złotoborowik wysmukły (Aureoboletus projectellus) to poprawna nazwa naukowa borowika amerykańskiego, gatunku typowego dla Ameryki Północnej. Grzyb rośnie samotnie lub w skupiskach, najczęściej w pobliżu sosen (mikoryza). Oryginalnie występował wyłącznie za Atlantykiem, od wschodu Kanady po Północną Karolinę i Michigan w USA. Okazyjnie znajdywany był również w Meksyku.
Jak rozpoznać borowika amerykańskiego?
W porównaniu z rodzimymi borowikami Aureoboletus projectellus jest zaskakująco wysoki – w rzeczywistości pokrojem przypomina raczej nasze koźlarze. Sam trzon może dorastać nawet 15 cm, ma kolor żółty lub beżowy i bardzo wyraźne żłobienia. To właśnie „noga” jest najbardziej charakterystycznym atrybutem grzyba zza oceanu.
Kapelusz jest już bardziej podobny do krajowych prawdziwków – wypukły, jasnobrązowy, ma suchą matową skórkę, która u starszych okazów tworzy na brzegu charakterystyczną falbankę. Największe okazy osiągają nawet 20 cm w średnicy. Spód kapelusza jest żółty i nie przebarwia się po naciśnięciu. Z wiekiem nabiera jednak stopniowo oliwko-brązowych tonów, typowych również dla zarodników.
Miąższ jest jasny, biały lub lekko różowy, ale nie zmienia barwy pod wpływem ekspozycji na tlen. Nie ma wyraźnego zapachu, a w smaku jest lekko kwaśny.
Borowik amerykański w Polsce
Najprawdopodobniej w latach 80 XX w. złotoborowik wysmukły został zawleczony do Europy Wschodniej. Już wówczas grzybiarze z krajów nadbałtyckich zgłaszali pierwsze przypadki nietypowych borowików. Oficjalnie gatunek został potwierdzony na Litwie w 2007 r. i od tamtego czasu szerzy się na zachód i północ. Przez Łotwę dostał się już do Estonii, a od kilku lat spotykany jest również w Polsce, przede wszystkim w piaszczystym pasie nadmorskim porośniętym sosnami oraz na wrzosowiskach.
W szczególności odnotowywany jest na Mazurach i Pomorzu oraz Podlasiu, ale pojawia się też na Mazowszu i Lubelszczyźnie. Można się spodziewać, że będzie go coraz więcej, bowiem naukowcy z Estonii oceniają, że rocznie rozszerza swój zasięg o nawet 100 km.
Czy warto zbierać borowiki amerykańskie?
Pod względem wartości kulinarnych i odżywczych złotoborowik wysmukły nie różni się zasadniczo od rodzimych borowików szlachetnych. Jest niskokaloryczny, bogaty w wodę oraz błonnik, zawiera też umiarkowane ilości białka. W ich miąższu znajdują się również śladowe ilości magnezu, fosforu, żelaza, potasu i witamin z grupy B, ale nie mają one istotnego znaczenia dla zdrowia – nie da się zjeść odpowiednio dużo grzybów, aby zrealizować zalecane dzienne spożycie na witaminy i minerały.
Borowiki amerykańskie nie powinny być jedzono na surowo, gdyż jak większość grzybów są ciężkostrawne. Po obróbce cieplnej są smaczne, ale brakuje im pełni aromatu typowego dla borowików szlachetnych.
Ogromnym atutem grzybich intruzów z Ameryki jest natomiast odporność na szkodniki. Grzyby bardzo rzadko są zarobaczywione, więc stanowią cenne trofeum w jesiennym koszyku.
Jak wykorzystać borowiki amerykańskie?
Złotoborowiki wysmukłe to dorodne grzyby o zwartym miąższu, które doskonale nadają się do suszenia, smażenia i gotowania. Można je śmiało dodawać do zup, makaronów, risotto, mięsa czy przetwarzać jako farsz na pierogi. Sprawdzą się też doskonale w marynacie. Pieczone lub grillowane są ciekawą przekąską, dodatkiem do sałaty czy na tost. Ponieważ są mniej aromatyczne, warto łączyć je z ziołami, cebulą i czosnkiem.
Grillowane borowiki amerykańskie z miętą i czosnkiem
Składniki:
- 1 łyżeczka siekanej natki pietruszki
- 1 łyżeczka siekanych liści tymianku
- 1 łyżeczka siekanego rozmarynu
- 1 łyżeczka siekanych liści mięty
- 2 ząbki czosnku
- 1/3 szklanki oliwy z oliwek + 2 łyżki na smarowanie
- 6-8 średnich borowików amerykańskich
Przygotowanie:
Wszystkie zioła połącz w miseczce z 1/3 szklanki oliwy oraz rozgniecionymi ząbkami czosnku. Borowiki oczyść z zewnątrz używając zwilżonej ściereczki. Pokrój je wzdłuż na plastry o grubości ok. 1 cm i posmaruj z obu stron oliwą z oliwek. Posól i popierz i przełóż na rozgrzany grill, opiekając po ok. 3 minuty z każdej strony. Pod zdjęciu z grilla posmaruj je obficie mieszanką oliwy z ziołami i podawaj na gorącej bagietce lub jako samodzielną przystawkę.
Borowik amerykański – z jakim grzybem można go pomylić?
Doświadczeni grzybiarze, którzy dokładnie przyglądają się każdej leśnej zdobyczy, nie powinni mieć problemu z identyfikacją. Znakiem rozpoznawczym jest borowikowaty kapelusz z długą, smukłą nogą o ciepłej barwie i wspomnianych wyżej żłobkach. Oceniając zbiory jedynie po kapeluszach można oczywiście popełnić błąd i pomylić borowika amerykańskiego z niejadalnym goryczakiem. Teoretycznie jest też możliwa pomyłka z silnie trującym borowikiem szatańskim, ale tego ostatniego zdradza błękitniejący miąższ.
Czy borowik amerykański jest problematyczny jako gatunek inwazyjny?
Przypomnijmy, że gatunki inwazyjne to takie, które nie pochodzą z danego ekosystemu, ale wprowadzone do niego zaczynają się spontanicznie rozprzestrzeniać, wypierając lokalne gatunki. Inwazyjność jest więc generalnie postrzegana przez ekologów w negatywnych kategoriach. O borowiku amerykańskim wiemy jeszcze wciąż zbyt mało, aby ocenić jego realny wpływ na równowagę biologiczną w europejskich lasach.
Z jednej strony jako gatunek mikoryzowy żyje w symbiozie z sosną i kosodrzewiną. Z drugiej, jego wymagania siedliskowe pokrywają się z potrzebami europejskich gatunków, z których część, np. gąska selerowa (Tricholoma apium), jest zagrożona wyginięciem. Dopiero czas pokaże, jak amerykańska „inwazja” wpłynie na bioróżnorodność w Europie Środkowo-Wschodniej. Nic dziwnego, że naukowcy z Instytutu Biologii Ewolucyjnej przy Uniwersytecie Warszawskim zbierają dane na temat rozprzestrzeniania się borowika amerykańskiego w Polsce i zachęcają szerokie społeczeństwo do rejestracji nowych znalezisk złotoborowika wysmukłego na stronie – www.inaturalist.org.
- “The spread of Aureoboletus projectellus in Europe” Institute of Evolutionary Biology, https://ibe.biol.uw.edu.pl/en/the-spread-of-aureoboletus-projectellus-in-europe/, 9/10/2023;
- “Aureoboletus projectellus” Ultimate Mushroom, https://ultimate-mushroom.com/edible/264-aureoboletus-projectellus.html, 9/10/2023;
- “Aureoboletus projectellus” iNaturalist, https://www.inaturalist.org/taxa/831551-Aureoboletus-projectellus, 9/10/2023;
- “Aureoboletus projectellus (Fungi, Boletales) – An American bolete rapidly spreading in Europe as a new model species for studying expansion of macrofungi” Łukasz Banasiak i in., https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1754504818301491, 9/10/2023;
- “Edible invasive mushroom is spreading in Estonia” Rait Piir, https://news.err.ee/1609086134/edible-invasive-mushroom-is-spreading-in-estonia, 9/10/2023;
