Mleko owsiane – właściwości, skład i zastosowanie
Mleko owsiane zostało wynalezione przez szwedzkich naukowców na Uniwersytecie w Lund. Mleko osiane było celną odpowiedzią na rosnące zapotrzebowanie na alternatywy dla mleka krowiego, stanowiącego ważny element kuchni skandynawskiej, w obliczu coraz powszechniejszych problemów z tolerancją laktozy. Założona przez wynalazców firma Oatly już w latach 90-tych ubiegłego stulecia wypuściła na rynek pierwsze kartony owsianego mleka.
Przez wiele lat mleko owsiane było jedynie rynkową niszą, cieszącą się zainteresowaniem stabilnej, ale niewielkiej grupy społecznej. Dopiero w drugiej dekadzie XXI w. o białym napoju z owsa zrobiło się głośno, a to za sprawą mody na ekologię i zdrową żywność. Mleko owsiane zaczęło być promowane nie tylko jako produkt zastępczy dla alergików, ale także jako sposób na ograniczenie problemów środowiskowych – to krowy bowiem odpowiedzialne są znaczącą część emisji gazów cieplarnianych. Coraz częściej zaczęto też mówić o tym, że dieta oparta na produktach roślinnych jest dla człowieka bardziej korzystna.
Wielka popularność mleka owsianego
Prestiżowy magazyn „Forbes” ogłosił rok 2019 „Rokiem Owsa”. Odkąd bowiem szwedzka firma Oatly weszła na amerykański rynek w 2016 r. popyt na owsianego mleko wzrósł lawinowo, tak, że również inne firmy zajmujące się przetwórstwem owsa podjęły wyzwanie. Do tej pory przez lata głównym wegańskim, bezlaktozowym zamiennikiem dla mleka krowiego było mleko sojowe – niestety nieodznaczające się przyjemnym smakiem i na dodatek budzące kontrowersje odnośnie potencjalnego działania hormonalnego. W ostatniej dekadzie serca konsumentów obróciły się więc w kierunku mleka migdałowego, smacznego i pozbawionego wspomnianego ryzyka. Dopiero mleko owsiane okazało się jednak produktem najbliższym pod względem smaku i konsystencji mleku krowiemu, oferując jednocześnie lepszą opłacalność ekonomiczną niż mleko migdałowe. Szacuje się, że w 2018 roku wydatki na roślinne mleka osiągnęły już w Stanach Zjednoczonych globalną wartość 16.3 miliarda dolarów, co dobrze oddaje skalę zainteresowania wegańskimi alternatywami.
Mleko owsiane – zdrowotne właściwości
Czym tak naprawdę jest mleko owsiane? Studiując sklepowe etykiety dowiemy się, że produkt składa się przede wszystkim z wody oraz owsa, którego zawartość nie przekracza zwykle 10%. Ponadto konsystencję wzbogaca się zwykle olejem roślinnym, np. słonecznikowym lub rzepakowym, a także dodatkami smakowymi, zwłaszcza solą i inuliną, w słodkich wariantach także cukrem. Wreszcie, aby zwiększyć atrakcyjność odżywczą mleka owsianego, dodaje się do niego również witaminy – przede wszystkim witamina A, B2, B12 oraz D2, a także sole mineralne.
W rezultacie mleko owsiane jest niskobiałkowym oraz niskotłuszczowym napojem, o znaczącej zawartości wspomnianych wyżej witamin oraz fosforu i wapnia, czasem żelaza. Jest jednak dość bogate w węglowodany, co może negatywnie wpływać na poziom glukozy we krwi. W porównaniu z innymi roślinnymi mlekami jest nieco bogatsze w błonnik, ale również bardziej kaloryczne i uboższe w cenne aminokwasy.
Jak element codziennej diety mleko owsiane niesie ze sobą następujące korzyści zdrowotne:
- pozwala wyeliminować laktozę i białko krowie;
- nie wywołuje alergii, w przeciwieństwie do mleka sojowego i mleka z orzechów;
- niektóre odmiany pozbawione są glutenu nadając się dla osób cierpiących również na celiakię;
- wspiera zdrowy układ nerwowy i metabolizm dzięki bogactwu witamin z grupy B;
- zapobiega osteoporozie;
- jest bezpieczne dla małych dzieci;
- producenci mleka owsianego twierdzą również, że jest ono mniej skażone biologicznie niż inne mleka, bowiem do uprawy owsa wykorzystuje się znikome ilości herbicydów.
Wykorzystanie mleka owsianego
Wielka kariera mleka owsianego wynika w głównej mierze z entuzjazmu, jaki wywołuje ono u miłośników kawy. Latte, cappuccino czy flat white stały się już nieodłączną częścią współczesnego życia w mieście, tak w sferach towarzyskich, jak i profesjonalnych, więc możliwość zastąpienia mleka krowiego w popularnych kawach bardzo zbliżonym zamiennikiem to przysłowiowy strzał w dziesiątkę. Mleko owsiane nie tylko bowiem smakuje dobrze jako dodatek do kawy, ale daje się też łatwo pienić bez zsiadania się czy warzenia.
Poza tym mleko owsiane sprawdza się wszędzie tam, gdzie wykorzystalibyśmy mleko krowie – w płatkach śniadaniowych, owsiance, budyniu, kakao, cieście na naleśniki czy muffinki, sosach oraz koktajlach na bazie owoców i warzyw. Dobrze radzi sobie w wysokich temperaturach i łatwo miesza się z różnymi płynami, a ponadto nadaje się do przygotowywania deserów i napojów mrożonych.
Jak samodzielnie przyrządzić mleko owsiane?
Komercyjne mleko owsiane jest droższe niż krowie i jako składnik codziennego jadłospisu może obciążać budżet domowy, zwłaszcza, gdy spożycie jest wysokie. Dlatego zaradne gospodynie domowe mleko owsiane przyrządzają samodzielnie – proces jest wszak nieskomplikowany, a rezultat bardzo zadowalający.
Aby przygotować mleko owsiane należy zmieszać 1 szklankę płatków owsianych z 3 szklankami przegotowanej wody i zmiksować w mikserze. Następnie ciecz przepuszcza się przez pieluszkę lub ściereczkę, a do otrzymanego płynu dodaje szczyptę soli oraz, ewentualnie, nieco cynamonu, miodu lub esencji waniliowej. Tak przygotowane mleko można przechowywać w lodówce do 5 dni.
Mleko owsiane w kuchni
Wegańskie mleko czekoladowe
Składniki:
- 3 szklanki wody
- 1 szklanka płatków owsianych
- 2 łyżki kakao niesłodzonego
- 2 łyżki syropu klonowego
- 1 łyżeczka esencji waniliowej
- ½ łyżeczki soli
Przygotowanie:
Wszystkie składniki łączymy i miksujemy w mikserze ok. 30 sekund, aż się dokładnie połączą. Otrzymaną mieszankę przepuszczamy przez pieluszkę tetrową i odciskamy. Schładzamy ok. 2 godzin w lodówce i podajemy.
Lody owsiane
Składniki:
- 2 szklanki mleka owsianego
- 2 szklanki mleka kokosowego 82%
- ¾ szklanki cukru
- 1 łyżka cynamonu
- ½ łyżeczki soli
- 450 g czekolady deserowej
- 2 łyżki masła orzechowego
Przygotowanie:
Oba mleka podgrzewamy z solą, cynamonem i cukrem do całkowitego rozpuszczenia. Mieszankę po ostudzeniu wkładamy do lodówki na 30 minut. Czekoladę łamiemy lub ścieramy na małe kawałki i dodajemy do mleka wraz z masłem orzechowym. Całość przekładamy do maszyny do robienia lodów na ok. 30 minut.
Wegańskie naleśniki z mleka owsianego z jagodami
Składniki:
- 1 ¼ szklanki mąki
- 2 łyżeczki proszku do pieczenia
- ¼ łyżeczki sody
- 2 łyżki cukru
- ¼ łyżeczki soli
- 1 szklanka mleka owsianego
- 3 łyżki oleju słonecznikowego
- 1 łyżeczka octu jabłecznego
- 1 szklanka mrożonych jagód
Przygotowanie:
W misce łączymy suche składniki, mieszamy, a następnie robimy zagłębienie, do którego dodajemy mleko, olej i ocet. Mieszamy widelcem do uzyskania jednolitej konsystencji. Rozgrzewamy patelnię lekko potartą olejem i porcjami nakładamy ciasto tworząc okrągłe placki. Na ich wierzch wykładamy jagody i smażymy ok. 5 minut na średnim ogniu. Obracamy na drugą stronę i smażymy jeszcze 3-4 minuty. Podajemy na ciepło z gęstym jogurtem.
Mleko owsiane to doskonały zamiennikiem innych mlek
Generalnie, mlekiem owsianym można zastępować inne mleka roślinne w wegańskich przepisach, a także mleko krowie w tradycyjnych recepturach. Pamiętajmy jednak, że ma ono bardzo niski poziom tłuszczu, który warto dopełnić masłem czy olejem, aby uzyskać pożądaną konsystencję wypieków.
- Beth Kaiserman; "Is 2019 The Year Of The Oat?"; https://www.forbes.com/sites/bethkaiserman/2019/01/29/2019-year-of-oat-milk/#50b66ad872e8; 2019-09-27;
- Ryan Raman; "Oat Milk: Nutrition, Benefits, and How to Make It"; https://www.healthline.com/nutrition/oat-milk; 2019-09-27;
- Antonia Hitchens; "Hey, Where’s my oat milk"; https://www.newyorker.com/magazine/2018/08/06/hey-wheres-my-oat-milk; 2019-09-27;
- Wikipedia; "Oat milk"; https://en.wikipedia.org/wiki/Oat_milk; 2019-09-27;
Napój owsiany jest bardzo smaczny i zdrowy gdy bez glifosatu oraz inny dodatków w dużych ilościach,