Orkisz – prastare zboże, które wzmacnia duszę i ciało
Orkisz nazywany jest pokarmem gladiatorów. Zachwycają się nim smakosze i świadomi konsumenci, którzy doceniają jego walory zdrowotne i delikatny, orzechowy smak. Orkisz wzmacnia ciało, duszę i wpływa na krążenie krwi. To prastare zboże, bardzo popularne w starożytności i średniowieczu, odkrywamy dziś na nowo.
Orkisz jest bardzo starą odmianą pszenicy – znany był w epoce kamiennej, czyli około 7-8 tysięcy lat przed naszą erą, wspomina o nim Biblia, podobno w starożytności stanowił postawę posiłków Gladiatorów. Przed 5 tys. lat uprawiany w południowej Azji, w Europie popularnością cieszył się w średniowieczu.
W XIX wieku jakość ustąpiła ilości i zainteresowanie orkiszem zaczęło spadać na rzecz masowej produkcji pszenicy zwyczajnej (triticum vulgare). Co ma też i swoje dobre strony. Dzięki zapomnieniu orkisz nie był poddawany modyfikacjom i zachował cenne cechy roślin pierwotnych. Teraz przeżywa renesans – w dobie dynamicznego rozwoju rolnictwa ekologicznego i rosnącego zainteresowania żywnością regionalną, popyt na orkisz przewyższa podaż.
Co dobrego siedzi w ziarnach orkiszu?
Z czego wynika rosnące zainteresowanie tym prastarym zbożem? Z jego cennych właściwości. Orkisz zawiera wysokowartościowe białko – średnia zawartość białka w pszenicy orkisz jest wyższa o 30-47 proc. w porównaniu do pszenicy zwyczajnej. W ziarnach orkiszu znajdziemy też – dwa razy więcej niż w pszenicy zwyczajnej – nienasyconych kwasów tłuszczowych, tak istotnych w profilaktyce chorób serca i układu krążenia. Co poza tym? Orkisz to bogate źródło witamin rozpuszczalnych w tłuszczu (witamina A, E, i D) jak i rozpuszczalnych w wodzie (witamina B1, B2 i B6). Specjaliści zwracają uwagę także na wysoką zawartość soli mineralnych – cynku, fosforu, manganu, miedzi, kobaltu.i żelaza.
Co istotne – badania wykazały, że w orkiszu jest dużo biologicznie czynnej substancji o nazwie rodanid (Thiocyanat), którą znajdziemy m. in. w kobiecym mleku. Rodanid to naturalny antybiotyk – chroni dzieci karmione piersią przed chorobami i infekcjami. Zdaniem naukowców, to właśnie rodanid w orkiszu decyduje o tym, że zboże to ma właściwości antynowotworowe, antyalergiczne i przeciwzapalane.
Orkisz w każdym posiłku
O cudownych właściwościach orkiszu wiedziała już św. Hildegarda, uzdrowicielka żyjąca w XII wieku, która pisała, że orkisz daje „..mocne mięśnie, zdrową krew, szczęśliwy umysł i pogodną duszę…”. Przeorysza klasztoru benedyktynów, przypisywała orkiszowi działania cudowne, dlatego zalecała, by dodawać go do każdego posiłku. Zresztą lekarze i dietetycy zalecają stosowanie diety orkiszowej przy leczeniu oraz profilaktyce wielu chorób.
Produkty orkiszowe, ze względu na duże ilości błonnika, poprawiają motorykę przewodu pokarmowego, a także wywołują długotrwałe uczucie sytości. Dieta orkiszowa przyczynia się do obniżenia poziomu cholesterolu we krwi i zapobiega powstawaniu kamieni żółciowych. Ziarno orkiszowe obniża także zapotrzebowanie na insulinę, dlatego jest wskazane dla osób z cukrzycą. Mimo, iż orkisz zawiera gluten, to jest on dobrze przyswajalny przez nasz organizm, nawet u osób z celiakią, które nie tolerują białka pszenicy. Dojrzałe ziarna orkiszu, dzięki zawartości kwasu krzemowego poprawiają kondycję skóry, włosów i paznokci. Orkiszowe łuski, jako wypełnienie poduszek i materaców, zapewniają dobry sen, poprawiają krążenie i łagodzą bóle reumatyczne.
Gdzie znajdziemy orkisz?
Orkisz wykorzystuje się go jako surowiec do wypieków chleba, wyrobów cukierniczych, czy do produkcji makaronów. Na sklepowych półkach znajdziemy płatki orkiszowe, ryż orkiszowy, kawę orkiszową, piwo orkiszowe, a nawet wódkę orkiszową.
„…jest najlepszym ze wszystkich zbóż. Ogrzewa, odżywia, wzmacnia i jest łagodniejszy od innych ziaren. Daje człowiekowi mocne mięśnie i zdrową krew, szczęśliwy umysł i pogodną duszę. (…) wspomaga ukrwienie, działa natłuszczająco i łagodniej, niż wszystkie inne ziarna zbóż. Orkisz pozwala rosnąć mięśniom, troszczy się o prawidłowe wytwarzanie krwi oraz o dobre samopoczucie.” – tak o orkiszu pisze św. Hildegarda.
Orkisz świetnie nadaje się zarówno na śniadanie, obiad czy kolację. Poniżej załączamy przepis na habermus, czyli danie z ciepłego orkiszu, które spożywane rano, ukoi podrażniony żołądek.
Habermus poranny św. Hildegardy
Składniki:
- 1 szklanka ziarna orkiszowego siekanego
- 2 szklanki wody
- 2 jabłka
- szczypta galgantu
- szczypta bertramu
- szczypta cynamonu
- 5 dag migdałów mielonych
- 5 dag rodzynek
- 1 łyżeczka babki płesznik
- miód odszumowany do smaku
- szczypta soli
Przygotowanie:
Ziarno orkiszowe opłukać, następnie zalać wodą i gotować 20-30 minut. Pozostawić pod przykryciem pół godziny. Następnie dodać 2 pokrojone jabłka oraz zioła – galgant i bertram, cynamon, rodzynki, migdały, babkę płesznik oraz miód i sól. Wszystko ponownie wymieszać i zagotować.
- Józef Tyburski, Mieczysław Babalski; "Uprawa pszenicy orkisz. Poradnik dla rolników";
- Zbigniew Przybylak, Karol Przybylak, Mieczysław Babalski; "Uzdrawiając ziarna zbóż";
- Polskie Centrum św. Hildegardy, www.hildegarda.pl/orkisz.php;
