Uważajcie, weganie! Czy roślinne mleko może powodować depresję?
Czy mleko krowie chroni przed depresją? Naukowcy odkryli, że półtłuste mleko krowie ma działanie ochronne na zdrowie psychiczne, zmniejszając ryzyko depresji o 12 procent, a lęku o 10 procent. Z kolei mleko roślinne, takie jak sojowe, owsiane czy migdałowe, może wiązać się z większym ryzykiem tych schorzeń.
Wybór między roślinnymi alternatywami mleka a mlekiem krowim może mieć wpływ na więcej niż tylko zdrowie fizyczne — może również wpływać na dobre samopoczucie psychiczne. Nowe badanie opublikowane w Frontiers in Nutrition wykazuje, że spożywanie roślinnego mleka, sojowego, owsianego czy migdałowego, może zwiększać ryzyko depresji i lęku. Z drugiej strony półtłuste mleko krowie może mieć działanie ochronne przed tymi schorzeniami.
Badanie dotyczyło występowania depresji i lęku u ponad 350 000 uczestników z brytyjskiego Biobanku, którzy pili różne rodzaje mleka. Badanie objęło około 13-letni okres obserwacji uczestników, w trakcie którego u 13 065 zdiagnozowano depresję, a u 13 339 lęk.
Badanie wykazało, że: – Osoby, które piły półtłuste mleko krowie, były o 12 procent mniej narażone na depresję i o 10% mniej narażone na doświadczanie lęku, nawet po uwzględnieniu wieku, zdrowia fizycznego i dochodów. Z drugiej strony spożywanie mleka roślinnego wiązało się z 14-procentowo wyższym ryzykiem depresji w porównaniu z osobami spożywającymi półtłuste mleko krowie.
Dlaczego półtłuste mleko może mieć działanie ochronne? Naukowcy sugerują, że unikalny profil składników odżywczych może odgrywać rolę we wspieraniu zdrowia psychicznego. Mleko krowie jest bogatym źródłem wapnia, o którym wiadomo, że stymuluje produkcję serotoniny, neuroprzekaźnika regulującego nastrój. Ponadto półtłuste mleko zawiera optymalny profil kwasów tłuszczowych, który może zapewniać ochronę mózgu. „Mleko jest bogatym źródłem składników odżywczych, takich jak laktoza, lipidy, białko i minerały, które są niezbędne do utrzymania zdrowia człowieka. Profil kwasów tłuszczowych półtłustego mleka może zapewniać większą ochronę mózgu w porównaniu z mlekiem pełnotłustym i odtłuszczonym, tym samym potencjalnie zmniejszając ryzyko zarówno depresji, jak i lęku”. – czytamy w badaniu.
Ponieważ mleko jest bogate w tłuszcze nasycone (a półtłuste ma niższy poziom tych cząsteczek niż mleko pełnotłuste), a spożywanie zbyt dużej ilości tłuszczów nasyconych w diecie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem depresji, naukowcy twierdzą, że może to wyjaśniać, dlaczego półtłuste – ale nie pełnotłuste – mleko jest dobre dla zdrowia psychicznego.
Chociaż mleko roślinne jest popularne ze względu na to, że jest przyjazne dla wegan i nie zawiera laktozy, często nie ma takiej gęstości składników odżywczych jak mleko krowie, chyba że jest wzbogacone. Wiele wegańskich alternatyw ma niższą zawartość wapnia, białka i niezbędnych kwasów tłuszczowych, co może wyjaśniać ich związek z gorszymi wynikami w zakresie zdrowia psychicznego.
Co na to weganie i wegetarianie?
Badanie nie sprawdziło, czy uczestnicy, którzy nie pili mleka krowiego, byli wegetarianami, weganami lub wszystkożercami. „Wniosek, że dieta wegańska zwiększa ryzyko lęku i depresji, ponieważ badanie wykazało, że „inne” rodzaje mleka były związane ze zwiększonym ryzykiem, jest niedokładny i wprowadzający w błąd” — powiedziała dr Roxanne Becker, redaktorka medyczna i edukatorka, Plant Based News w odniesieniu do niektórych interpretacji badania w mediach.
Profil składników odżywczych mleka roślinnego może się też znacznie różnić w zależności od marki, jakości i składników odżywczych. Jeśli przejrzymy etykiety żywieniowe, odkryjemy, że wiele rodzajów mleka roślinnego zawiera więcej fitoskładników i mniej tłuszczów nasyconych niż mleko krowie. Alternatywy mleczne są również zazwyczaj wzbogacane o dodatkowe składniki odżywcze, takie jak witamina D, B12 i wapń. Z drugiej strony, mleka roślinne mają zazwyczaj mniej białka niż ich odpowiedniki mleczne, a słodzone odmiany mleka owsianego, sojowego i innych roślinnych mogą zawierać spore ilości cukru.
Serwis Plant Based News zwraca uwagę, że soja, którą weganie mogą spożywać w postaci mleka, tofu lub innych zamienników mięsa, takich jak tempeh, ma właściwości ochronne dla zdrowia psychicznego. Według jednego z badań osoby spożywające produkty sojowe cztery do siedmiu razy w tygodniu są o 48 procent mniej narażone na depresję. „Ważne jest, aby nie przeinaczać wyników badań, ponieważ może to odstraszyć ludzi od stosowania diety roślinnej, która nie tylko może korzystnie wpływać na nastrój, ale także łagodzić takie schorzenia jak cukrzyca, wysoki poziom cholesterolu, choroby serca i przewlekłe stany zapalne” — powiedział dr Becker.
W podsumowaniu najnowszego badania autorzy ostrzegli czytelników, aby interpretowali ustalenia „ostrożnie”. Wynika to z faktu, że „wnioski opierają się na samoocenianych danych dietetycznych i pochodzą z długiego okresu obserwacji”. „Aby ostatecznie udowodnić te powiązania, konieczne są dalsze badania w celu potwierdzenia tych wyników i zbadania wpływu ilości spożywanego mleka na zdrowie psychiczne” – podsumowują autorzy.
Prawda jest taka, że pomimo kontrowersji w badaniach, nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy mleko roślinne czy krowie jest lepsze dla zdrowia człowieka. Mleko krowie może być naturalnie bogatszym źródłem określonych składników odżywczych wspierających zdrowie mózgu i ogólne samopoczucie. Jednak dla wielu osób spożywanie nabiału nie jest możliwe. Szacuje się, że aż 32% Brytyjczyków cierpi na nietolerancję laktozy.
Wybór wysokiej jakości ekologicznego mleka roślinnego, naturalnie wolnego od dodatków, nie powinien być demonizowany. Dla wegan, osób z nietolerancją laktozy lub alergią na nabiał, jest to często jedyna opcja.
Najlepszym sposobem na zbilansowanie diety jest rotacyjne spożywanie różnych rodzajów mleka roślinnego, aby uzyskać optymalną gęstość składników odżywczych. Kluczowe jest także włączenie do diety niepochodzących z nabiału źródeł wapnia, takich jak zielone warzywa liściaste, orzechy, nasiona, kasze. Dzięki temu można zapewnić organizmowi wszystkie niezbędne witaminy i minerały.
- Claire Hamlett; "Does Dairy-Free Milk Really Cause Depression? "; https://plantbasednews.org/lifestyle/health/dairy-free-milk-depression/; 09-01-2025;
- Christian Oliver; "Drinking plant-based milk ‘increases risk of depression’"; https://www.thetimes.com/uk/politics/article/drinking-plant-based-milk-increases-risk-of-depression-8bs2z3s5n?region=global; 09-01-2025;
