Maślak zwyczajny (Suillus luteus)

Wstęp

Maślak zwyczajny jest bardzo smacznym grzybem jadalnym. Występuje pospolicie w całej Polsce, najczęściej na nizinach. Jest bardzo ceniony przez grzybiarzy, ze względu na swój smak oraz wartości odżywcze.

Sezon

Sezon na maślaka zwyczajnego zaczyna się w maju i trwa do listopada. Czasami, zwłaszcza przy ciepłej jesieni i późnej zimie, można go znaleźć jeszcze w połowie grudnia.

Występowanie

Maślak zwyczajny występuje w lasach iglastych, tworzy mikoryzę z sosnami. Jest szeroko rozpowszechnionym grzybem – można go spotkać na całej półkuli północnej na obszarach o klimacie umiarkowanym. W Polsce częściej występuje na nizinach niż w regionach górskich.

Wygląd

Owocnik maślaka zwyczajnego osiąga średnicę od 4 do 15 cm. U młodych osobników ma kształt półkolisty, następnie robi się wypukły. U starszych okazów jest rozpostarty i grubomięsisty. Może mieć kolor ciemnobrązowy lub żółtobrązowy, czasem zdarzają się osobniki o odcieniu oliwkowym lub szarym. Pokryty jest gładką i lepką skórką, na której znajdują się drobne żyłki rozchodzące się promieniście. W suche dni skóra jest wyschnięta i błyszcząca. Łatwo daje się ją oddzielić od miąższu.

Rurki maślaka zwyczajnego osiągają długość od 6 do 12 mm. U młodych grzybów są w kolorze cytrynowym, u starszych przybierają barwę oliwkową. Są przyrośnięte do trzonu i łatwo dają oddzielić się od miąższu. Mają drobne, okrągłe pory, które u starszych okazów robią się kanciaste.

Trzon maślaka zwyczajnego osiąga wysokość od 3 do 11 cm i grubość od 1 do 2,5 cm. Ma cylindryczny kształt, nieco zgrubiały przy podstawie. Otoczony jest błoniastą osłoną, tworzącą pierścień. U szczytu jest koloru jasnożółtego, w niższych partiach jest szarobrązowy. Powierzchnia nad pierścieniem usiana jest małymi żółtymi ziarenkami, które z wiekiem przybierają barwę brązową.

Miąższ maślaka zwyczajnego jest miękki i soczysty, niekiedy bywa trochę wodnisty. Początkowo jest w kolorze białym, później robi się kremowy. Nad rurkami ma barwę żółtą, w trzonie jest lekko płowy. Nie zmienia koloru po przecięciu. Ma łagodny smak i słaby zapach.

Maślak zwyczajny podobny jest do maślaka rdzawobrązowego, który także rośnie pod sosnami, ale ma jaśniejszy kapelusz i nie posiada pierścieni. Istnieje też możliwość pomylenia go z maślakiem ziarnistym. Można je odróżnić po braku pierścienia u tego drugiego grzyba.

Właściwości

Maślak zwyczajny jest jednym z najpopularniejszych i najsmaczniejszych grzybów. Posiada dużą wartość energetyczną i jest dobrym źródłem białka oraz węglowodanów.

Zastosowanie

Maślak zwyczajny jest nietrwały: szybko się psuje i robaczywieje. Maślak zwyczajny doskonale nadaje się do duszenia, smażenia i gotowania. Można go używać jako dodatek do wielu dań mięsnych, makaronów, sosów oraz zup. Ze względu na lepką skórkę, średnio nadaje się do suszenia.