Olejek cyprysowy – właściwości i działanie. Jak stosować olejek cyprysowy?

Olejek cyprysowy jako element aromaterapii zakorzeniony jest głęboko w starożytnej medycynie. Sam cyprys (Cupressus sempervirens) paradoksalnie uważany był za symbol śmierci i żałoby, będąc jednocześnie cenionym lekiem. Pedanios Dioskurydes, lekarz rzymski z czasów cesarza Nerona, polecał macerować jego liście w winie w celu leczenia dolegliwości układu moczowego. Dzisiaj olejek cyprysowy stosowany jest jednak wyłącznie zewnętrznie.

1. Tradycyjne medyczne wykorzystanie cyprysu
2. Charakterystyka olejku cyprysowego
3. Skład chemiczny olejku cyprysowego
4. Zastosowanie terapeutyczne olejku cyprysowego
5. Olejek cyprysowy dla samopoczucia i urody
6. Jak stosować olejek cyprysowy?
7. Kto powinien unikać olejku cyprysowego?

Cyprys wiecznie zielony, bo tak brzmi poprawna nazwa tego gatunku botanicznego, to wysokie, eleganckie drzewo iglaste osiągające nawet 30 metrów wysokości. Współcześnie porasta dziko kraje należące do Basenu Morza Śródziemnego, ale zdaniem naukowców przed 2,5 milionami lat był obecny także na terytorium dzisiejszej Polski. Z racji na dekoracyjność stożkowych drzew ozdobionych okrągłymi, złotymi szyszkami, cyprysy sadzi się obecnie powszechnie w przydomowych ogrodach, parkach, a także na cmentarzach.

Jako gatunek iglasty cyprys posiada dość charakterystyczne rozgałęzione liście, określane jako łuskowate, przylegające i zaokrąglone, wydające bardzo przyjemny słodki i żywiczny zapach. Aromat ów zdradza obecność substancji eterycznych w tkance.

Tradycyjne medyczne wykorzystanie cyprysu

Zanim jeszcze człowiek opracował metodę destylacji olejków eterycznych, szyszki i liście cyprysu wiecznie zielonego stosowane były do leczenia kaszlu i zapaleń oskrzeli, a także problemów układu krwionośnego: hemoroidów, żylaków, zaburzeń krążenia. Ponadto suszone nasiona wykorzystywano do przygotowywania okładów na rany, owrzodzenia, cysty, krwiaki i inne stany zapalne skóry. W krajach arabskich cyprysem leczono też reumatyzm oraz grypę. Świeży, przyjemny aromat służył również jako pierwsze formy dezodorantów.

Charakterystyka olejku cyprysowego

Olejek cyprysowy produkuje się z liści, gałązek lub szyszek Cupressus sempervirens metodą destylacji za pomocą pary. Uzysk kształtuje się zwykle na poziomie ok. 0.5%, co jest stosunkowo niską wartością. Sam produkt ma postać bezbarwnej lub delikatnie pożółkłej cieczy o dość wodnistej konsystencji. Jej zapach określany jest jako drzewny, lekko ostry, odświeżający i męski – stąd też jako nuta zapachowa ekstrakt z cyprysu najczęściej pojawia się perfumach przeznaczonych dla mężczyzn.

Skład chemiczny olejku cyprysowego

Za zapach i właściwości terapeutyczne olejku cyprysowego odpowiada mieszanka substancji eterycznych zaliczanych głównie do monoterpenów. Ich proporcje bywają różne w zależności od surowca wykorzystanego do destylacji oraz pochodzenia samego drzewa, ale cechą wspólną wszystkich olejków jest dominacja czterech związków czynnych (łącznie jest ich około 20). W olejku cyprysowym najważniejszą rolę odgrywa alfa-pinen, stanowiący aż 48% całkowitej objętości. Jest to silny związek obecny również m.in. w rozmarynie i konopiach indyjskich, który zdaniem naukowców posiada silne właściwości bakteriobójcze, oddziałując na szerokie spektrum drobnoustrojów chorobotwórczych. Ponadto alfa-pinen wykazuje w badaniach wyraźny efekt przeciwzapalny, hamując zarówno rozwój reakcji zapalnych, jak i katabolicznych w organizmie. Jako wyizolowana substancja alfa-pinen testowany jest obecnie pod kątem leczenia osteoartrozy z potencjalnym rozszerzeniem na inne choroby o podłożu zapalnym. Wreszcie, alfa-pinen jako silny antyoksydant okazuje się spowalniać procesy degeneracyjne w mózgu, wspomagając pamięć i zapobiegając chorobie Alzeimera.

Pozostałe składniki eteryczne olejku cyprysowego to:

• Delta-3-karen (ok. 22%) – terpen testowany pod kątem leczenie fibromialgii, artretyzmu i osteoporozy; silnie przeciwzapalny oraz grzybobójczy.
• Limonen (ok. 4.5%) – terpen powszechnie obecny w przyrodzie o działaniu przeciwzapalnym, antyutleniającym oraz redukującym stres i napięcie nerwowe.
• Alfa-terpinolen (ok. 4.5%) – związek o szeroki potencjale leczniczym, m.in. obniżający ciśnienie krwi, zapobiegający wrzodom, przeciwdrgawkowy, a nawet antynowotworowy.

Zastosowanie terapeutyczne olejku cyprysowego

Olejek eteryczny z cyprysu wiecznie zielonego w warunkach laboratoryjnych okazuje się zwalczać szerokie spektrum bakterii, zarówno gram-pozytywnych (m.in. gronkowca złocistego), jak i gram-negatywnych (m.in. pałeczki okrężnicy, pałeczki zapalenia płuc), a także chorobotwórczych grzybów (m.in. drożdżaków Candida albicans). Testowano go również w kontekście walki z wirusami i wykazał skuteczność przeciwko szczepowi opryszczki ludzkiej HSV-1. Co więcej, wyizolowane frakcje polimerów z olejku cyprysowego mogą potencjalnie być wykorzystywane do walki z wirusem HIV!

Jakie to ma znaczenie dla aromaterapeutycznego wykorzystania olejku? Uważa się, że olejek cyprysowy skutecznie niszczy mikroorganizmy na powierzchni skóry więc może być stosowany do zwalczania wysypek, wyprysków, zakażeń, pryszczy, a także dezynfekcji.

Ponadto olejek cyprysowy posiada wysoki indeks antyutleniający, co oznacza, że jest w stanie redukować negatywny wpływ wolnych rodników na tkanki ciała. Ma to przełożenie na ogólne działanie przeciwzapalne oraz przeciwnowotworowe. Centrum uwagi naukowców skupiają jednak przede wszystkim właściwości olejku w kontekście stymulującego wpływu na układ krążenia. Sugeruje się, że przynosi on pozytywne rezultaty w zapobieganiu i leczeniu żylaków kończyn dolnych oraz odbytu, a w badaniach in vitro prowadzonych na szczurach przynosi również zaskakująco pozytywne efekty w poprawianiu funkcjonowania wadliwych zastawek.

W tym momencie warto wspomnieć, że bardzo obiecująco prezentują się również eksperymenty polegające na podawaniu zwierzętom ekstraktu z olejku cyprysowego wewnętrznie – dwa najciekawsze rezultaty to znaczące obniżenie poziomu lipidów we krwi oraz poprawa gęstości tkanki kostnej!

Dla ludzi jak dotąd olejek cyprysowy wydaje się być efektywny w kontekście walki z kaszlem, także pochodzenia astmatycznego. Poza działaniem antybiotycznym opary z olejku mogą bowiem redukować spazmy oskrzeli, łagodząc suchy i męczący kaszel.

A skoro jesteśmy przy spazmach, masaże z wykorzystaniem olejku cyprysowego poleca się również przy bólach i skurczach mięśni, zarówno o podłożu neurologicznym, jak i w wyniku kontuzji. Wśród wskazań do stosowania znajduje się m.in. zespół urazowy nadgarstka (CTS) oraz syndrom niespokojnych nóg.

Olejek cyprysowy dla samopoczucia i urody

Moc olejku cyprysowego oddziałuje również na sferę psychiki i emocji. Zgodnie z teorią aromaterapii świeży, iglasty zapach ogranicza potrzebę martwienia się, redukuje poziom stresu i pomaga radzić sobie w traumatycznych sytuacjach.

Lepsze samopoczucie można również osiągnąć dbając o urodę z pomocą olejku cyprysowego. Oprócz wspomnianego już potencjału redukowania problemów z cerą, znakomicie pobudza on wzrost włosów, stymulując krążenie w skórze głowy. W przypadku łupieżu cyprysowy masaż głowy może znacząco zmniejszyć dolegliwości i dodatkowo ograniczyć przetłuszczanie się włosów. Ponadto, miłośnicy naturalnej kosmetyki chętnie wykorzystują olejek cyprysowy do wyrobu ekologicznych dezodorantów.

Jak stosować olejek cyprysowy?

Olejek cyprysowy nadaje się wyłącznie do użytku zewnętrznego i to zawsze w rozcieńczeniu. Do masażu obolałych mięśni, nóg i klatki piersiowej w czasie kaszlu poleca się rozrzedzić olejek w proporcji 1:1, a więc 5 ml olejku cyprysowego zmieszać z 5 ml olejku bazowego (np. jojoba). Przy aplikacji na problemy skórne, żylaki i trudno gojące się blizny stężenie może być nieco słabsze.

Ponadto olejek cyprysowy można stosować do kąpieli w ilości 5 kropli na całą wannę lub do przeciwkaszlowych inhalacji w ilości 3-5 kropli na garnek gorącej wody. Naturalnie, olejek można również wykorzystywać w kominku aromaterapeutycznym, a także dodawać do kosmetyków, np. szamponów, mleczek do ciała, mydła, itd. w ilości 1-3 kropli na 300 ml opakowanie.

Kto powinien unikać olejku cyprysowego?

Olejek cyprysowy uważany jest za bezpieczny i nietoksyczny, ale jak większość olejków aromaterapeutycznych musi być stosowany z rozwagą. Osoby o wrażliwej skórze zawsze mogą bowiem doświadczyć niepożądanych reakcji - idealnie przed szerszym zastosowanie jest więc wykonać test na przedramieniu.

Stosowanie olejku cyprysowego jest wyraźnie niewskazane kobietom ciężarnym i karmiącym piersią oraz osobom cierpiącym na nadciśnienie. U małych dzieci olejek należy stosować w większym rozcieńczeniu i z wyjątkową ostrożnością.Na koniec warto dodać, że olejek cyprysowy doskonale komponuje się z bergamotkowym, szałwiowym, lawendowym, jałowcowym, sosnowym i majerankowym, więc warto jest wykorzystywać skumulowaną moc naturalnych substancji eterycznych i komponować wielkoskładnikowe mieszanki.

Bibliografia

1. Ali Esmail Al-Snafi; “Medical importance of Cupressus sempervirens-A review”; data dostępu: 2019-10-21
2. Samy A Selim i in.; “Chemical composition, antimicrobial and antibiofilm activity of the essential oil and methanol extract of the Mediterranean cypress (Cupressus sempervirens L.)”; data dostępu: 2019-10-21
3. Debra Rose Wilson; “Cypress Oil: What You Need to Know”; data dostępu: 2019-10-21
4. Christine Ruggeri ; “8 Surprising Benefits of Cypress Essential Oil”; data dostępu: 2019-10-21
5. Safa Rguez i in., ; “Cupressus sempervirens essential oils and their major compounds successfullycontrol postharvest grey mould disease of tomato”; data dostępu: 2019-10-21